بیتا میرعظیمی
خبرنگار

دو ماه پس از وقوع سیلاب بی‌سابقه و مرگبار در شهر مشهد، بازرس کل خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با «ایران» از وجود قصور و تقصیر برخی از دستگاه‌ها در مواجهه با سیلاب ۲۶ اردیبهشت‌ماه خبر داده و نسبت به برخورد با مقصران تأکید کرد. وی با اشاره به تحقیقات صورت گرفته از اقدامات سازمان آب منطقه‌ای مشهد، شهرداری و همچنین آستان قدس رضوی در مواجهه با سیلاب منتهی به مرگ و دیوارکشی و تجمع آب در کانال‌های زیر پل انقلاب تصریح کرد: پرونده تخلفاتی دستگاه‌ها در موضوع سیلاب برای اولین بار است که در شهر مشهد تشکیل شده و تحقیقات تا اواسط مردادماه سال‌جاری تکمیل خواهد شد. در همین راستا، باید ارگان‌های متخلف و متهمین شناسایی شده و ضمن معرفی به مراجع قضایی، مجازاتی در ارتباط با خسارت‌های وارده جانی و مالی به افراد آسیب‌دیده، تعیین شود.

سیلاب بی‌سابقه در مشهد
دو ماه پیش (در تاریخ 26 اردیبهشت1403)، سیلاب بی‌سابقه و ناگهانی با شروع بارش درعرض نیم ساعت و با ارتفاع بارندگی 38 میلی متر، شهر مشهد را فراگرفته و منجر به فوت 10 نفر، ترک خانه و اسکان موقت حدود 250 خانوار شد. بارانی شدید که به یکباره موجب جاری شدن سیل در شهر مشهد شده و همزمان با مسدود کردن برخی از تقاطع‌های این کلانشهر، خودروهای بسیاری را نیز با خود برد. سیلاب موجب وحشت مردم شده و همزمان با قطعی برق و محبوسی تعدادی از شهروندان در آسانسور، بسیاری از منازل و معابر محله‌های سیدی، میدان انقلاب، محدوده ترمینال، خیابان حر، بلوار نمازی و... را دچار آبگرفتگی کرد. پس از این حادثه، دادستانی شهر مشهد به موضوع قصور و تقصیر در وقوع سیل ورود کرده و درباره افرادی که احیاناً درباره سیل مرتکب خطایی شده‌اند، پرونده کیفری تشکیل داده و اعلام جرم کرد.
تشکیل پرونده کیفری در
مراجع قضایی
آنگونه که حجت‌الاسلام موسی فتوحی رئیس منطقه ۲ سازمان بازرسی کل کشور و بازرس کل خراسان رضوی به «ایران» می‌گوید: «اداره بازرسی کل مسئول رسیدگی به قصور و تقصیر دستگاه‌ها و ارگان‌های مشمول است و چنانچه در بازرسی‌ها تخلفی در اجرای تکالیف دستگاه‌های اجرایی مشاهده شود، تشکیل پرونده صورت گرفته و تخلفات مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در همین راستا، ممکن است در طول سال شاهد تعداد قابل توجهی از پرونده‌ها و افراد متهم باشیم. به گونه‌ای که در سال 1402، بیش از 100 مورد گزارش با قصور و عدم اجرای تکلیف و ترک فعل انجام شده از سوی مقصران به دستگاه قضایی و هیأت‌های رسیدگی به تخلفات معرفی شدند.»
وی با اشاره به بارش‌های بی‌سابقه مشهد در اردیبهشت ماه سال‌جاری می‌گوید: «در حال حاضر، دادستانی به موضوع قصور و تقصیر در وقوع سیل ۲۶ اردیبهشت‌ماه مشهد ورود کرده و درباره افرادی که احیاناً درباره سیل مرتکب خطایی شده‌اند، پرونده کیفری تشکیل داده و اعلام جرم کرده است. همچنین بخش اولیه گزارش آن در نشست شورای حفظ حقوق بیت‌المال در روزهای آخر اردیبهشت ارائه شده است.»

تخلفات ارگان‌ها در دیوارکشی
و تجمع آب
طبق گفته رئیس منطقه ۲ سازمان بازرسی کل کشور، اداره بازرسی کل استان خراسان رضوی به منظور جلوگیری از موازی‌کاری با دستگاه قضایی، در تشکیل پرونده کیفری ورود نکرده و 2 موضوع مهم را مورد بررسی قرار داده است. اول اینکه آیا بجز جنبه کیفری، تخلفی نیز از ناحیه دستگاه‌ها و ارگان‌های استان در حادثه سیلاب اردیبهشت ماه صورت گرفته یا خیر؟ دومین مورد نیز شامل تعقیب ایراداتی است که با پیشنهادات اصلاحی برطرف می‌شود.»
حجت‌الاسلام موسی فتوحی تصریح می‌کند: «در حال حاضر، در خصوص اقدامات سازمان آب منطقه‌ای مشهد، شهرداری و همچنین آستان قدس رضوی در مواجهه با سیل و همچنین دیوارکشی و تجمع آب در کانال‌های زیر پل انقلاب تحقیقاتی صورت گرفته است. همچنین اگرچه آستان قدس رضوی مشمول نظارت در سازمان بازرسی کل کشور نیست اما می‌تواند پیشنهاداتی را در خصوص دیوارکشی و ممانعت از تجمع آب به منازل مسکونی به دستگاه‌های متولی مانند شهرداری ارائه دهد. چنانچه در سیلاب اخیر شاهد بودیم که کانال‌های زیر پل انقلاب مشهد پاسخگوی تخلیه آب جمع شده سیل نبوده و میزان زیادی آب زیرپل تجمیع شد.» بازرس کل خراسان رضوی می‌افزاید: «برخی دستگاه‌ها پاسخ‌هایی هم داده‌اند، مثلاً آب منطقه‌ای گفته که موضوع جلوگیری از سیل در این منطقه شهری متوجه شهرداری است و شهرداری عنوان کرده که ارتش هنوز این منطقه را به طور کامل به ما واگذار نکرده است و در نهایت دستگاه‌ها هر کدام پاسخی داده‌اند.»

گزارش تخلفات در حال
تدوین است
طبق گفته حجت‌الاسلام موسی فتوحی، «هم‌اکنون گزارش تخلفات دستگاه‌ها و ارگان‌ها در حال تدوین است؛ بخشی از پژوهش‌ها در این حوزه به مرجع قضایی اعلام شده و بخشی دیگر در حال اقدام و ارسال است. امکان دارد ارگان‌های فوق‌الذکر قصور و تخلفی در مواجهه با سیلاب انجام داده باشند. باید ارگان‌های متخلف و متهمان شناسایی شوند تا ضمن معرفی به مراجع قضایی، مجازاتی در ارتباط با خسارت‌های وارده جانی و مالی به افراد آسیب دیده تعیین شود.»
وی ادامه می‌دهد: «بنابراین باید تأکید کرد که پرونده کیفری رسیدگی به قصور و تقصیر در وقوع سیل ۲۶ اردیبهشت‌ماه مشهد در مرجع قضایی تصمیم‌گیری و تخلفات صورت گرفته نیز از سوی سازمان بازرسی رسیدگی خواهد شد. ضمن اینکه اگر پرونده کیفری از سوی مرجع قضایی تشکیل نشده و پیگیری نمی‌شد، اداره بازرسی کل استان، بحث کیفری را نیز به انضمام موضوع تخلفات بررسی کرده و نتیجه را اعلام می‌کرد.»
بازرس کل خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال که آیا در سال‌های گذشته پرونده‌ای در خصوص رسیدگی به قصور و تخلف صورت گرفته در مواجهه با سیلاب منتهی به فوت در مشهد تشکیل شده است می‌گوید: «این اولین بار است که در شهر مشهد پرونده‌ای درخصوص قصور و تخلف در مواجهه با سیلاب منتهی به فوت تشکیل شده است. البته باید تأکید کرد که در سال‌های گذشته پرونده‌های مشابهی در درگز و کلات وجود داشته است.»

خسارت سنگین سیل به خودروها
قصور دستگاه‌ها در مواجهه با سیلاب 26 اردیبهشت مشهد در حالی از سوی اداره کل بازرسی مشهد و مراجع قضایی با جدیت پیگیری می‌شود که بارش‌های جمعه ۲۲ تیرماه در خراسان رضوی منجر به جاری شدن رواناب و سیل در روستاهای اطراف مشهد، بخصوص در دهستان کارده در روستاهای کریم‌آباد، کارده و مارشک شد. عباسی نیشابوری سرپرست اداره کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی در همین ارتباط می‌گوید: «باوجود هشدار سطح نارنجی هواشناسی و از آنجا که گردشگران به هشدارها توجهی نکرده و خودروها را در بستر و حاشیه رودخانه پارک کردند ۵ خودرو در روستاهای مارشک و کارده گرفتار سیل شدند. اگرچه این خودروها از آب گرفته شدند اما خسارات قابل توجهی به آنها وارد شده است. همزمان در شهر مشهد نیز آبگرفتگی در ۱۸ منطقه مشهد گزارش شد، اما مشکل خاصی نبود و آبگرفتگی رفع شد.»
طبق گفته این مقام مسئول، «در منطقه سد دولت‌آباد شهرستان گلبهار تعدادی گردشگر گرفتار شده بودند که به منطقه‌ای امن منتقل شدند؛ همچنین در شهرستان سبزوار نیز فردی در ارتفاعات مفقود شده بود که پس از چند ساعت جست‌و‌جو بدون مشکل خاصی پیدا و به منطقه امن منتقل شد. سرپرست اداره کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه با توجه به تغییرات اقلیمی، بارش‌های رگباری شدید و حجم آب زیاد است، به مردم توصیه کرد تا در هنگام صدور هشدار نارنجی، از رفتن به مناطق گردشگری و تفرجگاهی اجتناب کنند.»