در حافظه موقت ذخیره شد...
سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان در گفت‌و‌گو با «ایران» تشریح کرد
مهاجرت فقر از بازارچه‌های مرزی
گشایش کدام یک از گذرگاه‌های مرزی کردستان در دولت سیزدهم محقق شد؟
معبر مرزی «هنگه ژال» در شهرستان بانه، حسب دستور وزیر محترم کشور و در پی ابلاغ دستورالعمل بازگشایی آن طی مکاتبه شماره 4355/الف/م/82 مورخ 26/7/1402 از سوی معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری، براساس ضوابط و مقررات اعلام شده و زیر نظر فرمانداری با همکاری و هماهنگی مرزبانی در تاریخ 1/8/1402 آغاز به فعالیت کرد. لکن معبر مذکور به‌رغم رضایت کسبه و مرزنشینان از فعالیت مجدد آن، از تاریخ 30/9/1402 به دلیل ممانعت کشور عراق از ورود کالا تعطیل شد. بازارچه سیف نیز که از سال 1391 به دلایل امنیتی تعطیل شده بود، در پی بازدید میدانی معاونت محترم اجرایی ریاست‌جمهوری و به تبع دستور صریح و اکید رئیس‌جمهور شهید در دور اول سفرهای استانی به کردستان مبنی بر بازگشایی بازارچه مذکور در راستای ارتقای معیشت مرزنشینان در تاریخ 6/8/1402 (قبل از دور دوم سفر) شروع به فعالیت مجدد نمود. لکن با توجه به اینکه این بازگشایی صرفاً از طرف ایران بوده و با اعتراض دولت مرکزی عراق مواجه شد فرایند فعالیت مجدد آن عملیاتی نشده و تاکنون نیز هیچ کالایی از بازارچه سیف از زمان بازگشایی مجدد آن مبادله نشده است؛ البته نیاز است تا رایزنی‌های لازم با طرف عراقی جهت بهره‌برداری از بازارچه انجام گرفته و این مشکل برطرف شود.
این بازگشایی‌ها چه تغییری در وضعیت اقتصادی و اجتماعی مرزنشینان ایجاد کرده؟
یکی از راه‌های تقویت اقتصاد مرزی و ایجاد رونق در شهرستان‌های مرزی بازگشایی گذرگاه‌های مرزی است تا ضمن تقویت مستقیم معیشت مرزنشینان بر رونق تجارت در منطقه نیز تأثیر بگذارد. این در حالی است که به‌رغم مشکلات بازارچه‌ها، همچنان بازگشایی بازارچه‌های مرزی جدید یکی از مطالبات مردم تلقی می‌شود.
چند خانوار مرزنشین، از مزایای این بازگشایی‌ها بهره‌مند شدند؟
جامعه شمول مرزنشینان برخوردار از مزایای بازگشایی معبر هنگه‌ژال، کلیه خانوارها و ساکنین دائمی روستاهای شعاع 20 کیلومتری مرزی شهرستان بانه بودند که در مدت دو ماه فعالیت این معبر مرزی به طور متوسط کلیه سرپرست‌های خانوار ساکن در روستاهای مشمول به تعداد دو مرحله در بازارچه حضور یافته و برخی از روستاها برای بار سوم (برابر نوبت‌دهی) بهره‌مند شدند. بر این اساس، در مجموع 50 روز کاری 48 هزار و 361 کول وارد استان شده و بابت آن 145.083.000.000 تومان به حساب مرزنشینان واریز شد (به ازای هر کول مبلغ 3.000.000 تومان). در سال 1402 نیز 285 هزار و348 نفر از محل تخفیف سود بازرگانی واردات در بازارچه‌های غیررسمی موقت مرزی خانم شیخان، مله خورد و سیرانبند بهره‌مند شدند.
آیا تغییری در آبادانی روستاها و رونق اقتصادی منطقه حاصل شده است؟
با توجه به کمبود مراکز صنعتی و کارگاه‌های تولیدی در استان، عدم تمایل سرمایه‌داران داخل و خارج از شهرستان‌های مرزی به سرمایه‌گذاری جهت طرح‌های اشتغالزا و از طرفی مرتبط بودن شغل اکثریت اهالی شهرستان‌های مرزی به بحث واردات کالا، بازگشایی معابر و بازارچه‌های مرزی یکی از مطالبات اصلی مردم تلقی می‌شود؛ خواسته‌ای که با مدیریت صحیح آن می‌توان ضمن ایجاد رونق اقتصادی و افزایش سطح معیشت اکثریت ساکنان، بستر مناسبی را برای جلب اعتماد مردم و افزایش مشارکت مردم در امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین افزایش خودیاری در طرح‌های عمرانی بالاخص طرح‌های دهیاری‌ها فراهم کرد. در طول دو ماه بازگشایی معبر هنگه ژال در سال گذشته، شاهد تحقق این موضوع، آبادانی روستاها و مهاجرت معکوس بودیم. اگرچه این موضوع به صورت مقطعی و ظاهری رخ داده لیکن در درازمدت می‌تواند باعث تثبیت وضعیت مهاجرت از شهر به روستا و افزایش جمعیت روستاها شود. البته تأثیر مستقیم معبر مذکور نه تنها بر شهرستان بانه آشکار است بلکه بر دیگر شهرهای استان کردستان و حتی استان‌های همجوار نیز تأثیر گذاشته و با بازتاب گسترده در سطح کشوری، منجر به رونق گردشگری شده است؛ اقدامی که قطعاً در اقتصاد شهرهای این استان مؤثر بوده و منجر به کاهش چشمگیر پدیده قاچاق در منطقه می‌شود. کماکان در مدت کوتاه دوماهه گذشته شاهد این امر و کاهش قیمت اقلام مجاز وارداتی بودیم. به طور مثال یک دستگاه یخچال حدود 30 میلیون تومان یا تلویزیون ال ای دی تا 15 میلیون تومان کاهش قیمت داشته است. در همین راستا بازگشایی گذرگاه‌های مرزی باعث ایجاد رقابت میان تولید‌کنندگان داخلی و افزایش کیفیت محصولات تولید داخلی خواهد شد.
یکی از سیاست‌ها و رویکردهای دولت مردمی در استان‌های مرزی، بازگشایی و فعالسازی مجدد بازارچه‌های مرزی است تا علاوه بر توانمند‌سازی آسیب‌های ناشی از کولبری، بهبود معیشت مرزنشینان حاصل شده و قاچاق کالا از مسیرهای غیرقانونی کاهش پیدا کند. آیا این دو هدف مهم در استان کردستان محقق شده؟
بازگشایی موقت معبر «هنگه‌ژال»، تأثیر چشمگیری بر کاهش کولبری از مسیرهای غیرقانونی داشته است؛ اما واردات در بازارچه‌های موقت غیررسمی با توجه به ممنوع بودن بعضی برندهای خاص نتوانسته مانع قاچاق کالاهای پرطرفدار از معابر غیرقانونی گردد. از سویی دیگر، علاوه بر اینکه درصدی از تخفیف سود بازرگانی حاصل از واردات کالا به حساب مرزنشینان شعاع 20 کیلومتری واریز می‌شود ورود کالاها باعث رونق فضای کسب و کار در شهرهای مرزی می‌شود؛ فلذا بازگشایی گذرگاه‌های مرزی همیشه یکی از مطالبات مردم شهرستان‌های مرزی محسوب می‌شود.
آیا با ارتقای ظرفیت مسیرهای صادراتی، تغییری در میزان صادرات و واردات حاصل شده است؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت، طی چند سال گذشته در هیچ‌کدام از بازارچه‌های موقت غیررسمی و معابر مرزی همچون معبر «هنگه‌ژال» صادراتی انجام نشده و صرفاً رویه واردات صورت گرفته است. طبق آمار گمرک استان در 12 ماهه سال 1402 بازارچه‌های موقت غیررسمی استان 26,973,478 دلار واردات صورت گرفته است.
