راضیه خوئینی
خبرنگار

آخرین افتتاح
آغاز بهره‌برداری از سد قیزقلعه‌سی خداآفرین، آخرین آیین افتتاح با حضور شهید آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در روز ۳۰ اردیبهشت‌ماه بود. بعدازظهر همان روز قرار بود طرح «ارتقای کیفیت پالایشگاه تبریز» با هدف کاهش آلاینده‌های زیست محیطی این شهر، با دستان آیت‌‎الله رئیسی به بهره‌برداری برسد. اما بالگرد ایشان در جنگل‌های دیرماز دچار حادثه شد و روح بلندش آسمانی گردید.
پایان نگرانی برای میانکاله
از مهم‌ترین دستاوردهای دولت سیزدهم در راستای حفظ محیط‌ زیست، پایان دادن به پروژه پتروشیمی میانکاله و بستن این پرونده برای همیشه است، زیرا این پروژه نگرانی شدید مردم محلی و فعالان محیط زیست را به‌دلیل آلودگی‌ و تخریب این تالاب به‌دنبال داشت.
تعیین تکلیف آشوراده
صدور دستور آغاز اجرای طرح گردشگری آشوراده به‌عنوان تنها جزیره ایرانی دریای خزر از دیگر اقدامات مهم دولت رئیسی در دور دوم سفرهای استانی وی به استان گلستان بود.
دستاوردهای بین‌المللی محیط زیستی
شهید آیت‌الله رئیسی «دیپلماسی محیط زیست» را در دستور کار قرار داد تا مطالبات محیط زیستی کشورمان را از طریق افزایش تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی پیگیری و محقق کند. شهید رئیسی حفظ و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور را به اصلی‌ترین برنامه‌های دولت تبدیل کرد. اصول «توسعه فرع بر محیط زیست است»، «مردمی‌سازی محیط زیست» و «دیپلماسی بین‌المللی محیط زیست» از شعارهای عملیاتی رئیس‌جمهور بود.
تلاش برای مهار گرد وغبار
نشست بین‌المللی و منطقه‌ای برای مقابله با پدیده گرد وغبار برای اولین بار در دولت سیزدهم برگزار شد و ایران توانست در ششمین مجمع جهانی محیط زیست در کنیا، قطعنامه‌ای به تصویب برساند که با تصویب قطعنامه پیشنهادی ایران، کشورها و دستگاه‌های بین‌المللی موظف شدند در بحث گرد وغبار تکالیف خود را انجام دهند.
امضای 5 سند تفاهم همکاری با کشورهای امارات، عراق، سوریه، ترکمنستان و ارمنستان، همچنین برگزاری اجلاس سران محیط زیست کشورهای همجوار و اسلامی به میزبانی ایران از دیگر اقدامات ارزنده در راستای توسعه دیپلماسی محیط زیست و کنترل پدیده گرد وغبار بود. این اجلاس با حضور 11 کشور و نهاد بین‌المللی در تهران برگزار شد. اتخاذ تصمیماتی درباره انجام اقدامات عملی در چهارچوب برنامه‌های عمل، احداث کمربند سبز، تدوین همکاری‌های فرامرزی در قالب ایجاد سازمان منطقه‌ای محیط زیست، دبیرخانه دائمی، کارگروه فنی و ایجاد صندوق منطقه‌ای برای حمایت مالی از پروژه‌های مشترک مقابله با گرد وغبار از دیگر دستاوردهای آن است.
آبگیری هامون
پس از چندین سال خشکسالی در هامون، باتوجه به رایزنی‌ها و هماهنگی‌ ایران با هیأت حاکمه افغانستان درباره حقابه هیرمند، حدود ۶۰ میلیون مترمکعب آب از سوی این کشور به‌‎سوی هامون رهاسازی و 50 درصد این تالاب آبگیری شد.
پایش ارس با توافق ارمنستان
پیگیری و مشارکت در تدوین موافقتنامه همکاری در حفاظت و پیشگیری از آلودگی رودخانه ارس میان ایران و ارمنستان، برگزاری نشست‌های متعدد و توافق‌هایی برای کاهش ورود آلودگی‌های ناشی از معادن مس و مولیبدن آگاراک از جمله اقدامات مهم دولت مردمی است.
آیین‌نامه طبیعت‌گردی
از آخرین دستاوردهای دولت سیزدهم نیز اجرایی شدن آیین‌نامه طبیعت‌گردی با تشکیل کارگروه ملی و اعمال برخی تغییرات در این آیین‌نامه بود. تدوین دستورالعمل ساماندهی و نظارت بر آفرودسواری در طبیعت و افزودن برخی جزئیات، باعث شد خلأهایی که 18 سال در آن احساس می‌شد، برطرف شود.
افزایش وسعت مناطق حفاظت شده
با تصمیم شورای‌عالی محیط زیست ۷۵۰ هزار هکتار بر وسعت مناطق حفاظت شده افزوده شد و تصمیمات مهمی در این جلسات گرفته شد، از جمله به‌روزرسانی جرایم تخلفات محیط زیست پس از ۵ سال، تدوین سند فرابخشی برای نجات یوزپلنگ آسیایی از انقراض، ارتقای سطح حفاظتی 6 منطقه، اجرایی شدن سیستم پایش و خوداظهاری و به‌روزرسانی‌ تعرفه‌های آزمایشگاه‌های معتمد سازمان محیط زیست.
دستور عقب‌نشینی دولتی‌ها از ساحل
ساحل‌خواری دولتی‌ها طی ۳۰ سال اخیر از جمله مشکلات حل‌نشدنی همه رؤسای جمهور بود. اما رئیس دولت سیزدهم در اوایل 1400 دستور أکید برای عقب‌نشینی از سواحل را صادر کرد تا دسترسی مردم به سواحل آسان شود. طبق دستور ۸ بهمن شهید رئیسی درباره مبارزه با متعدیان به منابع طبیعی، تخریب ویلاهای دولتی و سازه‌های اطراف آن برای حفظ حریم ۶۰ متری دریا آغاز شد.
سه میثاق اصلی محیط زیست
پایبندی به سه میثاق اصلی برای حفاظت از محیط زیست کشور شامل ممنوعیت کلنگ‌زنی پروژه‌های عمرانی بدون مجوز محیط زیست، احداث تصفیه‌خانه برای صنایع ومعادن پیش از احداث و نصب سیستم‌های پایش آنلاین برای صنایع آلاینده جوی در دولت رئیسی محقق شد.
ممنوعیت کلنگ‌زنی بدون مجوز
پیش از دولت سیزدهم، محیط زیست فرع بر هر توسعه‌ای بود، اما با دستور آیت‌الله رئیسی این روند تغییر یافت. بر اساس تصویب‌نامه هیأت وزیران، هیچ پروژه‌ای در کشور بدون دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست اجازه کلنگ‌زنی نخواهد داشت و تمام دستگاه‌های دولتی موظف به اجرای این دستور هستند.
احیای دریاچه ارومیه
اهتمام ویژه دولت و برنامه‌ریزی مناسب برای رهاسازی حقابه دریاچه ارومیه و اتمام طرح‌های سخت‌افزاری آن از مهم‌ترین دستاوردهاست. دریاچه‌ای که پیش‌تر احتمال مرگش را می‌دادند حالا نفسی به راحتی می‌کشد. به گفته علی سلاجقه، 1403 اولین سالی بود که وزارت نیرو در مورد حقابه دریاچه ارومیه به خوبی ورود کرد و تراز این دریاچه نسبت به سال‌های قبل پیشرفت چشمگیری دارد.
پایان مالچ‌پاشی نفتی
پایان استفاده از مالچ‌پاشی نفتی و آلودگی‌های حاصل از آن برای اولین بار در دولت رئیسی رقم خورد و مالچ‌پاشی نفتی برای همیشه از دستور کار سازمان منابع طبیعی خارج شد.
بیمه خسارت حیات وحش
همچنین طرح بیمه خسارت حیات وحش با کمک صندوق ملی محیط زیست اجرایی و پرداخت شد که این تصمیم در صورت تداوم منجر به کاهش تعارض انسان با حیات وحش و نابودی حیوانات در معرض انقراض خواهد شد.
۶۲ حکم درباره قانون هوای پاک
از موانع اجـرای قانـون هـوای پاک، عدم تأمین منابع مالی بود که با همکاری وزارت کشـور، ۶۲ حکم در زمینه اجرای قانون هوای پاک در دولت مردمی مطرح شد و تاکنون ۳۵ حکم نهایی شـده است. نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسـوده و ارتقـای سـوخت همـه نیازمنـد اعتبـار اسـت کـه در احکام ۶۲ گانـه به آن پرداخته شده است.
حذف امضاهای طلایی
همچنین عضویت سازمان حفاظت محیط زیست در درگاه وزارت امور اقتصادی و دارایی برای صدور مجوزهای محیط زیستی به‌صورت برخط با هدف شفافیت در پاسخگویی به استعلامات و مجوزها، باعث حذف امضاهای طلایی شده است.