زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دیروز با یک خبر خوش برای هنرمندان صنایع دستی از جلسه هیأت دولت بیرون آمد. آن‌طور که «مریم جلالی» معاون صنایع دستی او به «ایران» می‌گوید، اتفاق دیروز ماحصل نقش‌آفرینی وزارت میراث فرهنگی در آیین‌نامه بازگشت ارز حاصل از صادرات به پیشنهاد بانک مرکزی و کمیسیون اقتصاد به دولت برای اصلاح قوانین بود. به گفته او، معاونت صنایع دستی و وزارت میراث فرهنگی، طی یک تعامل و یک همگرایی تلاش کرد تا اقتضائات صنایع دستی لحاظ شود. جلالی این مانع‌زدایی را تقویت توجه سرمایه‌گذاران به صادرات صنایع دستی می داند و می‌گوید:چون با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، مهم‌ترین مشتریان صنایع دستی آن سوی مرزها هستند. بنابراین معاونت صنایع دستی با مجاب کردن کارشناسان، این تبصره را در کمیسیون اقتصادی اضافه کرد تا در راستای رونق بازار داخلی صنایع دستی و افزایش صادرات این هنر-صنعت، ارز حاصل از صادرات فعالان صنایع دستی در اختیار هنرمندان و صادرکنندگان قرار گیرد. او می‌گوید: نقش‌آفرینی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این کمیسیون منجر به نگاه کارشناسانه‌ای شد که آیین‌نامه بانک مرکزی را ارتقا داد و به ایجاد یک خرد جمعی برای حمایت از صنایع دستی رسید. خرد جمعی‌ای که به گفته «عزت‌الله ضرغامی» به تصویب بندی  حمایتی در هیأت دولت منجر شد. براساس این بند و با حفظ قوانین صادراتی، ارز حاصل از صنایع دستی با نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بخش اعظم صنایع دستی که مواد اولیه ارزشمندی ندارد با کد صفر صادر می‌شود. حرف او و جلالی به این معناست که صادرکنندگان صنایع دستی دیگر نه پیمان‌سپاری ارزی می‌خواهند و نه مکلف هستند که برای بازگشت ارز به سامانه نیمایی ورود کنند.
رفع موانع
مریم جلالی در راستای سیاست رفع موانع و تدوین قوانین که در حوزه زنجیره ارزش صنایع دستی از طراحی تا صادرات و فروش است، یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های وزارت میراث فرهنگی را رونق صادرات برای رونق بازار داخلی می‌داند. او برخی از موانع قانونی را دلیلی می‌داند که اجازه نداده است تا صادرکنندگان به صادرات صنایع دستی تشویق و ترغیب شوند. او می‌گوید که وزارت میراث فرهنگی، در راستای سیاست تحولی وزیر میراث فرهنگی و برای تسهیل صادرات صنایع دستی به سمت تدوین آیین‌نامه بازگشت ارز حاصل از صادرات و پیمانسپاری ارزی مبتنی بر کالا رفت. به گفته جلالی، پیشنهاد این آیین‌نامه به همکاری بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت صمت، وزارت امور خارجه و... منجر شد. جلالی می‌گوید: این همکاری و توجه به صنایع دستی در سالی که مشارکت مردمی در جهش تولید نام دارد، به اضافه شدن یک تبصره انجامید. بنابراین صادرکنندگان صنایع دستی دیگر ملزم به درج ارز حاصل از صادرات در سامانه نیمایی نیستند. همچنین آنها ارز را براساس مفادی که بانک مرکزی اعلام می‌کند، برنمی‌گردانند. در واقع بانک مرکزی به صادرکنندگان صنایع دستی اجازه داد که ارز حاصل از صادرات دست خودشان باشد.
 
افزایش صادرات
او این همکاری را باعث رغبت صادرکنندگان و افزایش صادرات صنایع دستی می‌داند. او این اتفاق را تشویق در راستای خرید و فروش صنایع دستی در کشور می‌داند که در نهایت به صادرات صنایع دستی به کشورهای هدف تبدیل می‌شود. جلالی گام بعدی زنجیره ارزش را افزایش کیفیت تولیدات داخلی و استانداردسازی جهانی آنها می‌داند و می‌گوید: صنایع دستی ایران مشتریان خوبی در جهان دارد اما شرایط صادرات به گونه‌ای است که در بسیاری از موارد هنرمندان به صادرات چمدانی روی آورده‌اند. معاونت صنایع دستی گشودن گره این ماجرا را ورود تاجران و صادرکنندگان در حوزه‌های مختلف می‌داند.

افزایش دانش بازرگانی
مریم جلالی در پاسخ به این سؤال که چقدر اقدام دیروز دولت می‌تواند تاجران و صادرکنندگان در حوزه‌های مختلف را تشویق و ترغیب به صادرات صنایع دستی کند، می‌گوید: تمام تلاش ما اجرای سیاست کل‌نگر زنجیره ارزش بوده است. برای همین داریم یکی یکی موانعی را که در هر کدام از سلول های زنجیره ارزش بوده است، رفع می‌کنیم. ما در حوزه بازرگانی حتماً باید مشوق و ترغیب کنندگانی مثل تبصره دیروز می‌داشتیم، حالا باید دانش بازرگانی را با ایجاد شرکت‌های پشتیبانی بازرگانی افزایش دهیم. بنابراین باید شرکت‌های پشتیبان که به هنرمندان و صنعتگران ما برای استانداردسازی، کیفیت بسته‌بندی و انتقال دانش بین‌المللی بازرگانی آموزش بدهند، شکل بگیرد. تشکیل این شرکت‌ها گام دوم ما در راستای افزایش صادرات با هدف رونق بازار داخلی است. ما در واقع یک کلان‌نگری در حوزه‌های مختلف داریم که بتوانیم رونق بازار صنایع دستی را داشته باشیم. او رونق بازار، صادرات، فروش، فعالیت‌های بین‌المللی و اتصال آن را به ادبیات توسعه، گام آخر زنجیره ارزش می‌داند و می‌گوید: اولین گام‌های زنجیره ارزش هم آموزش، طراحی، ایجاد شرکت‌های پشتیبان و تشکل‌های حرفه‌ای است که در این زمینه هم داریم کار می‌کنیم.
معاون صنایع دستی نگاه همه جانبه و کامل و شامل را نیاز رونق بازار صنایع دستی می‌داند و می‌گوید: صنایع دستی یک حوزه فرابخشی است که با همکاری و همگرایی همه دستگاه ها به ارتقای زنجیره ارزش منجر می‌شود.

بــــرش

خرد جمعی

نقش‌آفرینی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این کمیسیون منجر به نگاه کارشناسانه‌ای شد که آیین‌نامه بانک مرکزی را ارتقا داد و به ایجاد یک خرد جمعی برای حمایت از صنایع دستی رسید