داود‌ مهدوی‌زادگان
پژوهشگر
حوزه فقه و علوم سیاسی

جامعه‌شناسان سرمایه اجتماعی را از جمله پشتوانه‌های مهم دولت‌ها می‌دانند. هر اندازه سرمایه اجتماعی غنی‌تر و قوی‌تر باشد، دولت با اقتدار و اطمینان بیشتر عمل می‌کند اما مهم‌ترین شاخص سرمایه اجتماعی، اعتماد ملی است.
وقتی باور ملت به تصمیمات و اقدامات دولت در سطح بالایی باشد و سطح نگرانی و اضطراب ملی در وضع پایینی باشد، نشانه وجود اعتماد ملی به حاکمیت است. این مسأله خصوصاً در شرایط منازعه‌آمیز و جنگی بیش از هر وضعیت دیگری خود را نشان می‌دهد چون احساس نگرانی و اضطراب عمومی در وضعیت مخاصمات امنیتی و مرزی فراگیرتر و سریع‌تر از شرایط دیگر مانند بحران اقتصادی است.
به همین خاطر، جبهه معارض سال‌هاست که در مصاف با انقلاب و نظام اسلامی روی مسأله سرمایه اجتماعی متمرکز شده و پروژه سیاه‌نمایی گسترده‌ای را به راه انداخته است تا در ذهنیت عمومی چنین القا کند که حکمرانی دینی در حال از دست دادن سرمایه اجتماعی است به‌طوری که اعتماد ملی به حاکمیت در وضعیت ضعیفی قرار دارد. اما این ادعای واهی (بی‌اعتمادی ملی) را چگونه می‌توان اثبات یا رد کرد؟ طبعاً باید به موقعیت‌های اضطراب‌خیز مانند شرایط بحران‌زای اقتصادی یا منازعات نظامی و امنیتی رجوع کرد. چنانکه جبهه معارض روی فشارهای اقتصادی بر مردم خیلی سرمایه‌گذاری کرده است؛ فشارهایی که خود این جبهه در پدید آمدن آن نقش بسزایی داشته است. این جماعت خیلی سعی کردند که بی‌اعتمادی ملی را از طریق افزایش نگرانی‌ها و اضطراب عمومی در شرایط فرضی تخاصمات امنیتی با دشمن خارجی، القا کنند به‌طوری که شرایط را برای حاکمیت در اتخاذ تصمیمات راهبردی علیه اقدامات گستاخانه و خصومت‌ورزانه دشمن ملت خیلی سخت و مخاطره‌آمیز کرده بود.
عملیات وعده صادق در موشکباران پایگاه‌های نظامی و جاسوسی رژیم صهیونیستی که پاسخ تنبیهی جمهوری اسلامی به حمله موشکی صهیونیست‌ها به کنسولگری ایران در سوریه بود، نشان داد که اعتماد ملی به نظام اسلامی در بالاترین سطح خود قرار دارد. زیرا این عملیات نه فقط موجب نگرانی و افزایش اضطراب عمومی نشد بلکه برای مردم شعف‌انگیز و غرورآفرین بود و خللی در زندگی عادی مردم پدیدار نگشت به‌طوری که ملت پاسخ تنبیهی جمهوری اسلامی را حق طبیعی خود می‌دانستند.
عملیات وعده صادق آشکارا ثابت کرد که مردم در مسأله مقابله با رفتارهای مخاصمه‌گرانه دشمن اعتماد کاملی به حاکمیت دارد. مردم می‌دانستند که حاکمیت اهل ماجراجویی و جنگ‌طلبی نیست و تأمین مصالح ملی را توأم با حفظ عزت و غرور ملی در نظر دارد و به آنچه که می‌گوید صادق است و از قدرت عملیاتی بالایی برخوردار بوده و اهل لاف‌زنی نیست. ملت با ملاحظه این دلایل بود که از عملیات وعده صادق احساس نگرانی و اضطراب نکرد و حق را به حاکمیت داد. بی‌تردید، اگر چنین اعتماد عمومی در میان نبود، جامعه در شرایط غیرعادی قرار می‌گرفت. اما پرسش مهم آن است که آیا عملیات وعده صادق کاشف واقعیت اعتماد ملی است یا پدید آورنده آن؟ احتمال اول بیشتر به ذهن می‌آید؛ یعنی وعده صادق این واقعیت را آشکار کرد که اعتماد ملی به حاکمیت برخلاف القائات دشمنان ملت در سطح مطلوبی قرار دارد و تأثیر عملیات وعده صادق در افزایش اعتماد ملی بوده است و نه در احیا و بازسازی آن.