حمیرا حیدریان
خبرنگار

سابقه راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی در سیستان و بلوچستان به سال 1367 برمی‌گردد. نخستین بازارچه‌های مرزی استان، حالتی غیر رسمی داشت. اما از سال 1372 این بازارچه‌ها شکلی رسمی پیدا کردند. با این حال مسائل متعدد از جمله کالاهای قاچاق، شفاف نبودن عوارض و حقوق قانونی گمرکی، مشکلات هماهنگی با طرف مقابل در کشور همسایه و... همیشه روند دائمی کار این بازارچه‌ها را با چالش مواجه کرده بود. اشتغال و تأمین معیشت ساکنان مناطق مرزی، کنترل قاچاق کالا، افزایش امنیت مرزها و شکوفایی اقتصاد محلی، افزایش رونق مناطق شهری و روستایی محدوده‌های مرزی از مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی در سیستان و بلوچستان بوده است. رسمیت دادن دولت به این بازارچه‌ها، می‌تواند تهدیدهای قاچاق کالا و سوخت در مرزهای شرقی را به فرصت اشتغال پایدار و امن برای مرزنشینان تبدیل کند.  فرصتی که به گفته مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان می‌تواند سبب رونق گردشگری و افزایش مسافرت برای تأمین کالاهای با قیمت پایین‌تر، جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق، افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری در شهرستان، افزایش میل ماندگاری مردم در مناطق مرزی و تقویت اقتصاد با ایجاد یک منبع درآمدی جدید شود.
 محمدعلی میر در این خصوص در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: بازگشایی مجدد بازارچه‌های مرزی عامل مهمی در جلوگیری از کولبری مرزنشینان استان است ضمن اینکه به اقتصاد مرزنشینان کمک به سزایی می‌کند. استان سیستان و بلوچستان براساس مصوبه جدید دولت دارای ۱۳ بازارچه مرزی است و در واقع بیشترین تعداد بازارچه‌های فعال را در میان استان‌های مرزی کشور دارد. در حال حاضر ۷ بازارچه مرزی استان در بخش صادرات و واردات کالا فعال هستند. از میان آنها دو بازارچه در مجاورت مرز مشترک با افغانستان و پنج بازارچه دیگر در مجاورت مرزهای مشترک ایران و پاکستان قرار گرفته‌اند. بازارچه‌های مرزی این استان از فعال‌ترین بازارچه‌های مرزی کشور به حساب می‌آید.
مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه از ابتدای سال ۱۴۰۲ تاکنون نسبت به مدت مشابه سال قبل با صادرات 2 میلیون و 401 هزار تن کالا بیش از 50 درصد رشد داشته‌ایم، افزود: سال‌جاری سال طلایی رونق صادرات از بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان بوده است به طوری که بازارچه مرزی میرجاوه با ۱۶۸ درصد، میلک ۱۰۰ درصد و ریمدان ۵۰ درصد رشد به ترتیب رتبه اول تا سوم بیشترین صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.
به عبارتی میزان صادرات کالاها در سال‌جاری 110 هزار تریلر بوده که این میزان در سال گذشته رقمی بالغ بر 74 هزار تن بوده است. همچنین در سال 1400 میزان صادرات 57 هزار تریلر بوده که با مشاهده این ارقام می‌توان گفت صادرات از بازارچه‌های مرزی بیش از 2 برابر شاهد رشد بوده است. این حجم صادرات کالا در تاریخ استان بی‌سابقه بوده و تعداد تریلی و وانت‌بارهای تردد کننده به بازارچه‌ها به بیش از 130 هزار دستگاه رسیده است.
محمد‌علی میر مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه تمامی موانع در حوزه بازارچه‌های خرده‌فروشی نیز برطرف شده و بزودی شاهد حضور هزاران گردشگر جهت خرید از این بازارچه‌ها خواهیم بود، اظهار داشت: بازارچه‌های خرده‌فروشی در این منطقه فعال است و در حال حاضر 4 هزار نفر خرده‌فروش در میرجاوه فعال هستند. در منطقه سیستان نیز تمامی زیرساخت‌های لازم برای ایجاد بازارچه‌ها انجام شده است و مشکلی وجود ندارد. همچنین در طرح کولبری ساکنین مرز سیستان تا شعاع ۵۰ کیلومتری می‌توانند مانند غرب کشور از امتیازات دیده شده در قانون استفاده کنند؛ به این صورت که ابتدا یک نفر به صورت تجمیعی کالاهای خاصی را که تنها با رویه کولبری اجازه ورود دارند، از مرز سیستان بدون اخذ عوارض وارد می‌کند و سپس این کالاها از طریق کارت‌های مرزنشینی به صورت جزئی وارد کشور می‌شود. هر خانواده چهار نفره مرزنشین روستایی با کارت خود از این راه کسب درآمد می‌کند.
این مسئول به کالاهای قاچاق نیز اشاره کرد و بیان داشت: طبق اعلام دولت تاکنون 30 میلیارد دلار قاچاق کالا در کشور صورت گرفته که رقم بالایی است و می‌توان با مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح از قاچاق کالا در این مرزها جلوگیری کرد. به طور مثال میوه انبه سال‌ها است که به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و درآمد حاصل از آن بالغ بر 500 میلیارد تومان می‌شود که می‌توان با اصلاح مدیریت از این واردات غیرقانونی که به بدنه اقتصاد کشور ضربه می‌زند، جلوگیری کرد.
محمدعلی میر به واردات 110 هزار رأس دام (لاشه) از مرزهای آبی و خاکی خبر داد و عنوان کرد: این میزان واردات گوشت از رشد 100 درصدی برخوردار بوده است و همین امر باعث کنترل قیمت گوشت در بازار کشور است. گفتنی است تقریباً تمامی کشتارگاه‌ها و بسته‌بندی‌های سطح استان از محل واردات دام یا فعال شده یا در حال رفع ایرادات ناشی از ده سال تعطیلی این صنعت جهت فعال‌سازی هستند که همین امر ایجاد اشتغال 6 هزار نفر را در این صنعت فراهم کرده است.