افزایش خوداتکایی کشاورزی با ورود ارقام جدید برنج
نفیسه امامی
خبرنگار
برنج بعد از گندم دومین غله پرمصرف در سبد غذایی مردم کشور است، به همین علت سهم برنج در امنیت غذایی کشور غیرقابل انکار است. ما با توجه به میزان جمعیت به 3 میلیون تن برنج سفید برای مصرف سالانه و 200 هزار تن هم برای ذخیره راهبردی نیاز داریم اما در حال حاضر خوداتکایی مان در تولید برنج ۷۰ درصد است و سهم ۳۰ درصدی به کشور وارد می‌شود.
در سالی که گذشت سطح زیر کشت برنج ۷۷۰ هزار هکتار در استان‌های مختلف کشور بود و برآورد‌ها نشان می‌دهد که از این سطح کشت، ۴.۲ میلیون تن شلتوک و ۲ میلیون و ۵۲۰ تن هم برنج سفید تولید شده است که حدود ۷۰۰ هزار تن الباقی نیاز باید از محل واردات تأمین شود.
هدفگذاری وزارت جهاد کشاورزی در زراعت برنج، تأمین نیاز کشور از محل تولید داخل است. برای تحقق این هدف راهکارهایی همچون جایگزینی ارقام پرمحصول به جای ارقام محلی، تغذیه بهینه و مصرف متعادل کود‌های فسفاته، ازته و پتاسه در زمان کاشت و داشت محصول، مدیریت آفات، بیماری آفات و علف‌های هرز، مدیریت مناسب آبیاری و مدیریت محصول در مزرعه از راه‌های مهم برای افزایش تولید برنج در دستور کار قرار گرفته است. یکی از راهکارهای وزارت جهاد کشاورزی در رسیدن به خودکفایی در تولید برنج، جایگزینی ارقام پر محصول به جای ارقام کیفی و محلی است که در استان‌های مختلف کشت می‌شود. بطور متوسط بخش اعظمی از تولید برنج از ارقام کیفی و محلی است و بخش کمی از این محصول از ارقام پر محصول کشت می‌شود. چنانچه با همکاری کشاورزان و مصرف‌کنندگان ارقام پرمحصول جایگزین ارقام دیگر شود، تولید برنج افزایش پیدا می‌کند و می‌توان کسری آن را جبران کرد.
ورود تکنولوژی بذر هیبرید از چین نیز در دستور کار قراردارد و این نوع بذر می‌تواند با عملکرد‌های بیش از ۱۰ تن در هکتار شلتوک در مزرعه تولید و انقلابی در تولید محصول برنج ایجاد کند. با استفاده از بذرهای هیبرید امکان افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی تولید برنج و رسیدن به خودکفایی بدون افزایش سطح زیرکشت وجود دارد.
اصلاح ساختار شالکوبی‌ها برای کاهش ضایعات محصول برنج، توسعه کشت‌های مکانیزه شامل کشت نشایی برنج در زمان کاشت، عملیات داشت برنج، توسعه برداشت برنج از دیگر برنامه‌هایی است که می‌تواند کیفیت و کمیت برنج را در کشور ارتقا دهد.
معرفی ارقام جدید برنج برای افزایش میزان تولید
یکی دیگر از اقدامات وزارت جهاد کشاورزی معرفی ارقام جدید در سه گروه است. هدف از معرفی این ارقام جدید این است که عملکرد در واحد سطح افزایش پیدا کند، به اضافه اینکه تولید داخلی برنج ایرانی افزایش یابد.
گروه اول از این ارقام جدید، ارقام پرپتانسیلی است که عملکرد بالایی دارد تا بتواند عملکرد در واحد سطح را افزایش بدهد. گروه دوم ارقامی است که متحمل به تنش‌های غیرزیستی بویژه تنش خشکی است که برای مناطقی که با کمبود آب مواجهیم بویژه کمبود آب در آخر فصل مناسب است. گروه سوم ارقام بسیار خوش کیفیت با ژنوم ارقام محلی است که جایگزین ارقام خوش کیفیت فعلی می‌شود.
رئیس مؤسسه تحقیقات برنج کشوردرباره مقاومت و خصوصیات و زمان کشت ارقام جدید گفته است: جدیدترین ارقام معرفی شده در گروه پرپتانسیل‌ها با عملکرد بالا، گروه ارقام متحمل به تنش‌های خشکی و گروه ارقام خشک کیفیت است و از فصل زراعی جدید ۱۴۰۳ وارد عرصه خواهند شد و امیدواریم که ترکیب این ارقام با ارقامی که قبلاً معرفی کردیم باعث افزایش تولید برنج داخلی شود.
برش
روند افزایش پایدار تولید برنج
یکی از ویژگی‌های مهم در اهداف برنامه‌های راهبردی و افزایش پایدار تولید برنج گروه پر پتانسیل، تحمل تنش‌های غیر زیستی مثل خشکی و شوری است. به همین منظور نیز نخستین رقم متحمل به تنش خشکی برنج در سال ۱۴۰۰ به نام رقم کیان معرفی شد. رقم کیان رقمی است که ریشه قوی‌تری نسبت به سایر ارقام برنج دارد و متحمل به تنش خشکی است، به خصوص خشکی آخر فصل را خیلی خوب تحمل می‌کند به‌طوری‌که می‌توان سی تا سی و پنج روز انتهای فصل مزرعه را آبیاری نکرد تا آب کم‌تری مصرف شود. رقم کیان متحمل به ریزش هم بوده و کیفیت پخت، عطر و طعم مناسبی دارد.
رقم دیگری برای تحمل به تنش خشکی نیز به تازگی نامگذاری شده و بزودی به صورت رسمی معرفی می‌شود که هستی نام دارد و مانند رقم کیان متحمل به خشکی بوده و بهره وری مصرف آب بالاتری نسبت به ارقام رایج برنج دارد. ارقامی مانند تیسا، هلال و طلوع زودرس بوده و دارای عملکرد بالایی هستند و متحمل به ورس و خوابیدگی و متحمل به بیماری بلاست هستند. ارقامی مثل رش و امید نیز پر پتانسیل با عملکرد بالا بوده و برای افزایش بهره وری در تولید اصلاح و معرفی شده‌اند. ارقام گیلانه و گیلار و آنام نیز بسیار خوش کیفیت بوده و دارای عطر و طعم مشابه ارقام محلی است.