اقتصاد تنها مانع ازدواج در استان پهناور کشور نیست
تدوین اطلس ازدواج و طلاق در استان کرمان
نیلوفر منصوری
خبرنگار
افزایش سن تجرد در استان کرمان چالشی است که پرسش‌های بسیاری را درباره دلیل گسترش این پدیده اجتماعی در این استان پهناور برانگیخته است. نکته این است که اگر اقتصاد و اشتغال را یکی از مهم‌ترین پیش‌زمینه‌های ازدواج بدانیم، شاخص اشتغال و رشد اقتصادی استان کرمان از بسیاری از استان‌های دیگر بهتر است، پس نمی‌توان مؤلفه اقتصادی را مهم‌ترین عامل افزایش تجرد در کرمان دانست. چند روز پیش خبری مبنی بر افزایش تجرد در شهرستان‌های صنعتی کرمان منتشر شد؛ موضوعی که میثم پاریزی، مدیر کل ورزش و جوانان استان کرمان آن را مطرح کرد. این مسئول در خصوص چرایی این مسأله به «ایران» می‌گوید: هراس جوانان از ازدواج تنها به مسائل اقتصادی مربوط نیست و عوامل دیگری از جمله فرهنگی و اجتماعی نیز در این زمینه مؤثر است و به همین دلیل نمی‌توان برای همه یک نسخه واحد در نظر گرفت.
ازدواج و طلاق دو معیار مهم سلامت خانواده و استواری یا تزلزل آن قلمداد می‌شود. به اعتقاد کارشناسان و جامعه‌شناسان، خانواده فراگیرترین نهاد اجتماعی است که نقش اساسی در جامعه ایفا می‌کند، اما مشکلات اقتصادی مثل اشتغال ناپایدار، درآمد اندک، بیکاری، نبود مسکن و... سبب سخت‌تر شدن ازدواج و تشکیل خانواده و فرزندآوری شده است. از سوی دیگر در آینده و با کاهش رشد جمعیت، با پیری جمعیت و نبود نیروی انسانی متخصص و جوان مواجه خواهیم شد که خطری مضاعف برای کشور به حساب می‌آید.
اطلس ازدواج و خانواده
میثم پاریزی، مدیر کل ورزش و جوانان استان کرمان با بیان اینکه دغدغه‌ای با موضوع ازدواج جوانان و فرزندآوری در کشور وجود دارد به «ایران» می‌گوید: برای بهبود شرایط ازدواج و خانواده، اطلس روند تحولات مربوط به ازدواج و طلاق توسط دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان تهیه شده است. با وجود این، وضعیت ازدواج و خانواده در استان کرمان نسبت به کل کشور، در شرایط بهتری قرار دارد.
به گفته این مسئول، استان کرمان با توجه به اینکه پهناورترین استان کشور است و به لحاظ جمعیتی پراکندگی خاصی دارد، به لحاظ اقلیمی و اقتصادی نیز شرایط خاص و متفاوت خود را دارد. به گفته او، اقتصاد برخی از شهرستان‌های استان بسیار پویاست به نحوی که به شهرهای صنعتی تبدیل شده‌اند، بعضی از شهرستان‌ها با کشاورزی ارتزاق و نیازهای مالی خود را تأمین می‌کنند و بعضی از شهرستان‌ها نیز شرایط خاص‌تری دارند.
پاریزی می‌افزاید: مطالعه و تحقیقی که در استان انجام شده است نشان می‌دهد نمی‌توان برای استان یک نسخه واحد پیچید. شهرهایی که به لحاظ اقتصادی شرایط بهتری دارند میل جوانان به تجرد بیشتر و نسبت به ازدواج بی‌میلی بیشتری نشان می‌دهند در صورتی که در شهرستان‌های جنوبی و شرقی استان این داستان کاملاً متفاوت است و میل به ازدواج در جوانان وجود دارد، اما نگرانی‌هایی که در زمان ازدواج و فرایند زندگی وجود دارد، مسائل اقتصادی است.
به اعتقاد این مسئول، باید مسائل ریشه‌یابی، منطقه‌بندی و تقسیم‌بندی شود تا بر اساس نیاز هر منطقه و متناسب با آن برنامه‌ریزی صورت بگیرد. کار فرهنگی، تقویت مسائل اعتقادی و تقویت بنیه اقتصادی در مناطق استان متفاوت است که باید روی آنها کار کرد.
این مقام مسئول در ادامه می‌گوید: بجز مسائل اقتصادی، مسائل فرهنگی و اعتقادی روی عدم تمایل به ازدواج تأثیرگذار است. در برخی از شهرستان‌ها جوانانی را داریم که به لحاظ اقتصادی مشکلی ندارند اما میل به ازدواج هم ندارند و عکس آن در شهرستان‌های دیگر استان است که به وضوح دیده می‌شود.
مدیرکل ورزش و جوانان استان کرمان می‌گوید: منطقه‌بندی استان‌ها، هم‌افزایی بین دستگاه‌ها و ظرفیت حوزه توانمندسازی در بحث تشکل‌های مردم‌نهاد باید در دستور کار باشد تا بتوان در حوزه‌های مختلف ورود و مسائل را ریشه‌ای حل کرد.
به گفته این مسئول، از مهم‌ترین عواقب تنهازیستی و تجرد، مواجهه با جمعیت پیر در آینده است که جمعیت جوان را بشدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. او فرصت باقیمانده برای جبران این عقب‌افتادگی را در یک دوره طلایی حدود 5 ساله می‌داند و می‌گوید: تا چند سال گذشته موضوع اشتغال و نیروی کار دغدغه اصلی مردم بود اما در حال حاضر شرکت‌های صنعتی تقاضای نیروی کار دارند اما متأسفانه نیروی کار تخصصی وجود ندارد. شاید در وهله نخست این‌گونه به نظر برسد که وضعیت اشتغال به اندازه‌ای خوب رشد کرده است که متناسب با تقاضا، نیروی کار وجود ندارد و همه به نوعی شاغل هستند، در حالی که این‌گونه نیست و این یک زنگ خطر و هشدار است. جمعیت کشور در یک برهه‌ای به یک جمعیت پیر تبدیل می‌شود و این نگرانی وجود دارد که ظرفیت‌های کشور به دلیل عدم وجود نیروی جوان متخصص و متعهد آسیب ببیند.
راهکارها
رفع معضل ازدواج و پایان دادن به تجرد قطعی، یک بحث کلان حاکمیتی است که قطعاً برای آن راهکارهای متفاوتی در نظر گرفته شده است. به گفته پاریزی، باید بتوانیم وضعیت اقتصاد در حوزه‌های مختلف در شهرستان‌ها را رشد دهیم تا شرایط مناسب‌تر و متوازن‌تری داشته باشیم. البته توسعه فقط به توسعه اقتصادی منجر نمی‌شود بلکه توسعه فرهنگی و جمعیتی، توازن و تناسب جمعیت در کشور نیز مطرح است.
مدیر کل ورزش و جوانان استان کرمان با بیان اینکه اقدامات و برنامه‌هایی در حوزه جمعیت و خانواده در دست اقدام است، می‌گوید: افزایش مراکز مشاوره در مراکز مختلف شهرستان‌های استان، فعالیت گروه‌ها و تشکل‌های فعال در حوزه خانواده و ازدواج، فعالیت مجمع خیرین ازدواج و ستادهای ساماندهی امور جوانان شهرستان‌ها، از جمله اقدامات این مرکز است. علاوه بر آن به تازگی فرمانداران به عنوان مسئولان ستاد سامان ازدواج هم ابلاغ گرفته‌اند و جلساتشان را به شکل تخصصی برگزار می‌کنند. با قرارگیری این ظرفیت‌ها در کنار هم، دغدغه ازدواج و خانواده به شکلی پیش می‌رود که در ادامه کشور پویایی و نشاط خود را از جوانان دریافت می‌کند.
مراکز مشاوره
این مسئول معتقد است که همه اقشار جامعه نیاز به مشاوره دارند و مراکز مشاوره مختص جوانان و ازدواج و خانواده نیست. به همین دلیل نیاز است مراکز مشاوره توسعه پیدا کند. این مراکز جدا از کمکی که به استان‌های مختلف کشور می‌کند، فرصت اشتغال برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط است. همچنین مشاوره‌های رایگان از جمله خدماتی است که از سوی وزارت ورزش و جوانان در مناطق محروم صورت می‌گیرد. به همین خاطر تعدد این مراکز کمک می‌کند تا بتوانیم در بحث ازدواج فرایند مناسب‌تری را در استان شاهد باشیم.
او با اشاره به اینکه موضوعی که بعضاً از آن غافل می‌شویم بحث پایداری ازدواج است، می‌افزاید: این مراکز می‌توانند به بحث پایداری ازدواج کمک شایانی داشته باشند. همه عوامل اعم از دستگاه‌ها، نهادها، ارگان‌ها، تشکل‌های مردمی که تلاش می‌کنند امر ازدواج صورت بگیرد، حتماً باید به پایداری ازدواج نیز دقت تام داشته باشند و ازدواج‌هایی را که صورت می‌گیرد رصد کنند. همچنین موقعیت شغلی جوانان و مسکن در بانک اطلاعاتی جمع‌آوری تا از آسیب‌های اجتماعی در حوزه طلاق کاسته شود.