نگاهی کوتاه به مستند «پدگر» ساخته محمدرضا خوش‌فرمان
پیرمرد و ردپا
محمد احسان مفیدی کیا
منتقد
پیرمرد با آن سبیل فتوژنیک و لهجه شیرین بلوچی از ردپا می‌گوید، ردپای انسان، حالا عاشق باشد یا قاتل، ردپای حیوان، به چراگاه برود یا قربانگاه، ردپاهایی که با هم فرق دارند و از هرکدامشان چیزهایی می‌توان فهمید. او می‌گوید رد پا، رد حال آدم‌هاست و رنج آنها در ردشان پیداست. و اینکه «هیچ کسی گم نمی‌شود، فقط پیدا نمی‌شود».همین جملات ابتدایی و تصاویر تلماسه‌های بیابان، نوید یک مستند خاص را می‌دهد.
محمدرضا خوش‌فرمان در جشنواره شانزدهم سینما حقیقت نیز با مستند «اسپانک» و پیش از آن هم با «تیاب» علاقه‌مندی خودش را به خرده فرهنگ‌های جنوب شرق ایران نشان داده بود، او این بار هم با همان شاعرانگی که در پرداختن به رخدادها و گفتار متن از او سراغ داریم، سوژه‌ای بکر و جذاب را موضوع خود قرار داده است.
«پَدگِر» هم یک اثر قوم‌شناسانه و اجتماعی است که به بهانه حرفه سوژه خود، از اقوام و طوایف سیستان وبلوچستان و ویژگی هرکدام می‌گوید و هم پرتره‌ای انسان‌شناسانه‌ای است که احوال درونی یک پیرمرد بلوچ را بیان می‌کند که بعد از عمری عزت و ردگیری اموال و اشخاص مفقود، حالا دارد بینایی‌اش را از دست می‌دهد. مستند به آرامی و سرصبر یک انتقال را در میانه راه انجام می‌دهد، انتقال از مسائل اجتماعی به شخصی و از قوم‌نگاری به احوال عاشقانه یک پیرمرد که هرچه بوده در پی گمشده دیگران رفته و حالا که سویی در چشمانش نمانده، در یک سفر آفاقی و انفسی به‌دنبال معشوق خود هر ردپایی را به دقت نگاه می‌کند. در همین گذار است که صداهایی از میانه راه، پدگر را به راهی می‌خواند که انتهایش پیدا نیست. نواهای عاشقانه‌ای که پیرمرد ردگیر در راه با پس‌زمینه صدای تنبورک بلوچی می‌خواند، شرح درد است، شرح فراق، این ضرباهنگ صدای پای معشوق است که در قالب نت‌ها و زخمه‌ها شنیده می‌شود. مستند «پدگر» آخرین ساخته خوش فرمان، پر است از اشارات و تمثیل‌هایی که مستند را بدل به یک اثر هنری رازآلود کرده است.
تصاویری که هم از زوایای خاص و با تأکید بر جزئیات گرفته شده و هم در نماهای باز، عظمت زیست بوم جنوب شرق ایران از بیابان تا دریای عمان را نشان می‌دهند، حاصل کار بهروز بادروج هستند که با دیدنشان گویی قاب به قاب یک آلبوم زیبا را تورق می‌کنیم. طراحی صدا و صداگذاری درخور تحسین حسن شبانکاره نیز یک عنصر دیگر جذابیت مستند است و حتماً دیگر عوامل نیز هر کدام نقش خود را بخوبی ایفا کرده‌اند که ما با یک کل به هم پیوسته و تأثیرگذار مواجهیم.
مستند بلند «پدگر» در کنار دیگر آثار خاص جشنواره هفدهم «سینما حقیقت» توانست نگاه‌های سخت‌پسند مخاطبان و منتقدان سینمای مستند را به خود جلب کند و با نوع نگاه خاصی که ارائه داد، جایزه ویژه دبیر جشنواره را همراه با مستند «رزیدنت» به کارگردانی امیر محمد کوچک‌زاده از آن خود کرد. همچنین در فهرست فیلم‌هایی که در سایت هاشور فرصت اکران آنلاین داشتند، مستند «پدگر» یکی از پرمخاطب‌ترین آثار بود.
این همه نشان از آن دارد که نگاه خاص در پرداختن به موضوع‌های نو و بدیع، اگر با تکنیک درست همراه باشد و فیلمساز در همه ابعاد بتواند آنچه را در نظر دارد با حداکثر توان خود به تصویر بکشد، نتیجه مقبول خواهد بود.اتفاقی که برای مستند «پدگر»، ساخته محمدرضا خوش‌فرمان به نیکی رخ داده است.