نقش صلح‌ساز ایران و روسیه در مناقشات بین‌المللی
عابد اکبری
کارشناس مسائل بین‌الملل
سفر روز پنجشنبه رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به روسیه که پس از سفر دی ۱۴۰۰ ایشان به این کشور صورت گرفت، یکی از مهم‌ترین سفرهای خارجی دکتر رئیسی پس از شروع دوره ریاست جمهوری محسوب می‌شود. دومین سفر رئیس‌جمهور به روسیه که به دعوت رسمی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه انجام شد، دستاوردهای متعددی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و منطقه‌ای به همراه داشت. در حوزه سیاسی و با توجه به اهمیت زمانی که این سفر در آن رخ داد، سفر رئیس‌جمهور به روسیه نشان دهنده تقویت روابط راهبردی بین دو کشور است که در شرایط تحولات پیچیده منطقه‌ای و بین‌المللی اهمیت بالایی دارد. دو کشور دارای ادراک مشترک در مسائل مهمی مانند امنیت غرب آسیا، بحران فلسطین و مبارزه با تروریسم هستند و می‌توانند با همکاری و هماهنگی بیشتر، به حل مسائل و مشکلات منطقه کمک کنند. پوتین در ملاقات با دکتر رئیسی ضمن تأکید بر این موضوع گفت: «تبادل نظر درباره اوضاع منطقه برای ما بسیار مهم است به‌ویژه آنچه که به وضعیت فلسطین مربوط می‌شود.» دکتر رئیسی نیز ضمن انتقاد از بی‌عملی و ناکارآمدی نهادهای بین‌المللی در قبال بحران فلسطین بر نقش مؤثر ایران و روسیه در صلح‌سازی در مناقشات منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید کرد.
همچنین دو کشور با بیان موضع مشترک در برابر تحریم‌های ظالمانه امریکا و هم‌پیمانان آن، می‌توانند به حفظ منافع ملی خود و مقاومت در برابر فشارهای تحمیلی دشمنان دست یابند. در حوزه اقتصادی، سفر رئیسی به روسیه فرصتی برای بررسی راه‌های گسترش تعاملات تجاری و اقتصادی بین دو کشور و رفع موانع و مشکلات موجود بود.
دو کشور با توجه به ظرفیت‌های بالایی که دارند، می‌توانند حجم تجارت خود را از سطح فعلی در حدود۵ میلیارد دلار به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند. برای این منظور، توافقاتی در زمینه‌های مختلفی مانند انرژی، هسته‌ای، ترانزیت، کشاورزی، صنعت، فناوری، نفت و گاز، نیروگاهی و خط اعتباری دوجانبه انجام شد.به نظر می‌رسد امضای توافقنامه تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران تا پایان سال‌جاری میلادی فرصت‌های بیشتری برای گسترش همکاری‌ها میان مسکو و تهران ایجاد نماید. همچنین دو کشور با توجه به تحریم‌های دلاری امریکا، تصمیم گرفتند از ارزهای ملی خود در تبادلات اقتصادی استفاده کنند و از سیستم‌های مالی مستقل و ملی خود بهره ببرند.
در حوزه فرهنگی، سفر رئیسی به مسکو فرصتی بود برای تقویت روابط فرهنگی و انسانی بین دو ملت ایران و روسیه که دارای تاریخ و فرهنگ غنی و باستانی هستند. دو کشور با توجه به وجود جامعه ایرانی مقیم روسیه و جامعه مسلمان این کشور، می‌توانند با تبادلات فرهنگی، هنری، علمی، آموزشی و گردشگری، همدلی و همزبانی بین دو ملت را بیشتر کنند. دکتر رئیسی در سفر نخست خود به روسیه با ایرانیان مقیم روسیه، نخبگان و دانشگاهیان و چهره‌های مختلف دیدار و گفت‌و‌گو و از آنها به عنوان پیشکسوتان و سفیران فرهنگی ایران در روسیه تقدیر کرد. از همین رو و طی فاصله زمانی بین دو سفر رئیس‌جمهور به روسیه، تعداد دانشجویان ایرانی در روسیه افزایش قابل توجهی یافته و تبادلات دانشگاهی بین دو کشور روندی افزایشی داشته است. در حوزه‌های فرهنگی مانند سینما و تئاتر و حتی در حوزه‌های ورزشی نیز روابط دوجانبه رشد چشمگیری یافته و در همین ارتباط می‌توان به امضای تفاهمنامه‌های همکاری بین فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های بزرگ ایران مانند استقلال و سپاهان با باشگاه‌های ورزشی روسیه اشاره نمود.
با این تفاصیل می‌توان گفت که سفر رئیس‌جمهور ایران به روسیه یک سفر موفق و مهم به حساب می‌آید که نشان دهنده عزم و اراده دو کشور برای توسعه و تعمیق روابط دوستانه و همکاری‌های مشترک بوده است. این سفر می‌تواند نقطه عطفی در روابط نوین بین ایران و روسیه باشد و برای منافع ملی دو کشور و همچنین امنیت و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی مفید واقع شود.