رئیس جمهور با تقدیم لایحه بودجه به مجلس تأکید کرد
واقع‌نگری هزینه‌ها و درآمدها در بودجه 1403
رئیس جمهور بخش احکام لایحه بودجه ۱۴۰۳ را به مجلس شورای اسلامی تقدیم و در دفاع از آن بر نکاتی پیرامون جهت‌گیری بودجه سال آتی مبتنی بر کاهش ناترازی‌ها، ایجاد انضباط مالی و پرهیز از پیش‌بینی درآمدهای غیرواقعی تأکید کرد و به تشریح برخی ویژگی‌های این لایحه پرداخت.
به گزارش ایرنا، آیت‌الله رئیسی در جریان تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۳ درمقدمه صحبت‌های خود به تلاش دولت برای اجرای قانون بودجه ۱۴۰۲ در راستای دستیابی به رشد اقتصادی، رشد تولید و مهار تورم اشاره کرد و گفت: همواره تلاش شده آنچه انجام می‌شود اجرای قانون و قابل گزارش و سنجش و اعلام باشد و مشخص شود به چه میزان از قانون عمل شده است زیرا ما در جایگاه اجرای قانون و شما در جایگاه قانونگذار هستید.
رئیس جمهور که در همراهی با محمد مخبر معاون اول خود و جمعی از وزرای دولت در صحن مجلس حضور یافته بود، در عین حال با قدردانی از تلاش مجلس در تصویب برنامه هفتم توسعه و اجرای قانون و سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب، افزود: امید است در مسیر فرایند تصویب قانون که شورای نگهبان اعلام نظر خواهد کرد و اصلاحات احتمالی که انجام شود برنامه ابلاغ شود و بتواند به عنوان برنامه در جهت توسعه همه‌جانبه کشور تأثیرگذار باشد. اعلام شد برنامه‌های پیشین بیش از ۳۰ تا ۳۵ درصد اجرایی نشده، امید است ما موفق شویم و اعلام کنیم که برنامه هفتم کاملاً اجرایی شده است.
وی افزود: ملت بزرگ ایران، بسیاری از توطئه‌ها و فتنه‌های دشمنان را ناکام گذاشت؛ ضمن آنکه دولت و همه دستگاه‌ها موفق شدند گام دیگری در جهت رشد اقتصادی در جهت نزدیک‌شدن کشور به قله بردارند. رئیس‌جمهور تأکید کرد: من در این مجلس لازم است آنچه که موجب تأسف همه امت اسلامی و تأسف همه بشریت شده است که ظلم به مردم مظلوم و مقتدر فلسطین است را یادآوری کنم.
هماهنگ با برنامه هفتم توسعه
رئیس جمهور در تشریح ویژگی‌های لایحه بودجه 1403 با بیان اینکه لایحه بودجه مبتنی بر برنامه هفتم توسعه تدوین و تلاش شده واقعیت‌های اقتصاد کشور دیده شود، تصریح کرد: واقع‌نگری هم در هزینه‌ها و هم در درآمدها از محورهای قابل توجه در این بودجه است و از این رو برنامه‌ها نیز واقعی ارائه شده است. آیت‌الله رئیسی با تأکید بر اینکه بودجه ۱۴۰۳ مبتنی بر برنامه هفتم توسعه است، اظهار داشت: تلاش شده در این بودجه تقدیمی، بسیاری از ناترازی‌هایی که امروز موجب رنج همگان شده است البته با یک حرکت جهادی و نه حرکت معمولی، تراز شود. وی به تلاش‌های انجام شده در دولت سیزدهم در مهار تورم اشاره کرد و علل تورم را در چند مورد نخست کسری بودجه، دوم رشد نقدیندگی، سوم ناترازی بانک‌ها و برداشت‌ها از بانک مرکزی و دیگر علل برشمرد و گفت: در دولت تلاش بر این بوده که ما کسری بودجه نداشته باشیم.
هدفگذاری برای کاهش فاصله طبقاتی
رئیس جمهور با بیان اینکه تلاش‌های زیادی برای کاهش فاصله طبقاتی صورت‌گرفته و استان‌ها و شهرهای مختلف به کارگاه‌های فعال تبدیل شده‌اند، گفت: در برخی شهرها ۴جبهه کاری برای رفع مشکل آب و فاضلاب فعال بود ولی در این دولت به ۱۵۴ جبهه کاری تبدیل شده است.از ۱۰ هزار مگاوات ۸ هزار مگاوات برق تأمین شده است و برای رفع تنش آبی و ایجاد برق تلاش می‌شود. وی در این حوزه با اشاره به هدفگذاری و برنامه‌ریزی دولت برای رفع تنش آبی ۱۰ هزار روستا، افزود: تاکنون ۳ هزار و ۵۰۰ روستا رفع تنش آبی شده است.
کاهش وابستگی به نفت
آیت‌الله رئیسی متناسب‌سازی حقوق شاغلان و بازنشستگان را از موارد مورد تأکید در بودجه تقدیمی برشمرد و خاطر نشان کرد: کاهش وابستگی به نفت همواره مورد تأکید بوده است و برنامه داریم که در این برنامه بودجه، به میزان ۰.۹ درصد از وابستگی به نفت کاسته شود.
رئیس جمهور سپس با یادآوری اینکه آمار سه ماهه اول ۱۴۰۲ نشان دهنده رشد اقتصادی ۷درصد است، گفت: دولت سیزدهم با تکیه بر سیاست‌های ابلاغی رهبری برای رشد اقتصادی ۸ درصد برنامه‌ریزی کرده است. همچنان که تولید نفت، کشاورزی ، صنایع ، معادن و... هم‌اکنون نیز وضعیت متفاوتی را به نسبت سال قبل نشان می‌دهد.
جلوگیری از فرارهای مالیاتی
رئیس جمهور در ادامه با تصریح اینکه «بنا داریم از تصدی دولت کاسته و بر نظارت دولت افزوده شود و بخش خصوصی و تعاونی با هدایت، حمایت و نظارت دولت فعال شود، اظهار داشت: در رسانه‌ها مباحثی حول مالیات شکل گرفت و این تصور ایجاد شد که قرار است مالیات حقوق‌بگیران افزایش پیدا کند. حال آنکه در بودجه سنواتی ۱۴۰۳ فرارهای مالیاتی و کسانی که مالیات نمی‌دهند، مورد توجه قرار گرفته‌اند. پایه مالیاتی جدیدی در بودجه ۱۴۰۳ تعریف نشده است آنچه هست جلوگیری از فرار مالیاتی و احقاق حقوق حقه دولت و مردم است.
صادرات ۲میلیارد دلاری دانش‌بنیان‌ها
رئیس جمهور در ادامه به مرور پاره‌ای از دستاوردهای اقتصادی به دست آمده پرداخت و با اشاره به مواردی همچون کاهش آمار بیکاری و ایجاد 850 هزار شغل در شش ماه گذشته؛ افزایش تعداد شرکت‌های دانش بنیان از ۵ هزار شرکت به ۱۰ هزار شرکت و رسیدن رقم صادرات این شرکت به ۲میلیارد دلار، گفت: پیشرفت کشور یک ضرورت اجتناب ناپذیر است و انتظار مردم از مسئولین آن است که به متن بپردازند، از حاشیه‌ها پرهیز کنند و زندگی آنها را در همه حوزه‌ها تسهیل بخشند. آیت‌الله رئیسی در عین حال با اشاره به کسری بودجه ۴۸۰ هزار میلیاردی؛ میراث به جا مانده از دولت قبل گفت: این کسری بودجه نه با استقراض و یا چاپ پول بلکه با کسب درآمد در شش ماهه دوم جبران شد.در یک دهه رشد اقتصادی در کشور نداشتیم و متوسط رشد آن‌مورد انتظار نبود ولی در سال اول فعالیت دولت سیزدهم رشد اقتصادی بیش از ۴ درصد را داشتیم. در ۱۴۰۱ نیز همین رشد اقتصادی را شاهد بودیم و تلاش شد کسری بودجه نباشد. وی با اشاره به تلاش دولت برای جلوگیری از رشد نقدینگی به عنوان مسبب کسری بودجه و تورم، افزود: امروز شاهدیم که رشد نقدینگی به ۲۶ درصد رسیده و هدفگذاری شده تا پایان سال به ۲۵ درصد برسد. آیت‌الله رئیسی با اشاره به تلاش دولت برای هدایت نقدینگی به سمت تولید، یادآور شد: بیش از ۶ هزار واحد صنعتی تعطیل و نیمه تعطیل وارد چرخه تولید شده‌اند.
اجرای دقیق قانون مولدسازی
رئیس جمهور در ادامه با اشاره به اشکالاتی که در گذشته در اجرای اصل ۴۴ وجود داشت، بنای دولت را اجرای درست این اصل عنوان کرد و گفت: در گذشته این کار به صورت تصدی گری انجام می‌گرفت ولی امروز باید در شکل توانمند‌سازی باشد و به سرمایه‌گذار و کارآفرین باید با ارائه تسهیلات کمک کرد. آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه آیین‌نامه مولدسازی نه قانونگذاری جدید بلکه تدوین روش اجرای سریع و دقیق قانونی است که در بودجه سنواتی و در برنامه توسعه کشور بنا شده است، افزود: تا کی قرار است مجلس قانون بگذارد و دولت‌ها یکی پس از دیگری اجرایی نکنند. پیگیری عدم اجرایی مولدسازی جرأت و شجاعتی می‌خواست و اینک در تمام برنامه‌های دولت بر مولدسازی تأکید شده است. رئیس جمهور با تأکید بر ضرورت انضباط مالی و حل مسأله ناترازی بانک‌ها، ادامه داد: با انضباط مالی و توجه به هزینه‌ها و درآمدها حتماً شاهد کاهش تورم و تحقق آنچه مورد امر رهبری انقلاب، خواست دولت، مجلس و همه مردم عزیز ایران است خواهیم بود. رئیس جمهور در پایان با اشاره به فرموده مقام معظم رهبری که دولت سیزدهم را دولت کار و فعالیت توصیف کردند، بیان داشت: اختصاص صفت کار و فعالیت به این دولت، افتخار است. تلاش دولت این است که دغدغه‌های مردم را برطرف کند و مشکلات را حل کند. با همکاری و تعامل مجلس و دولت می‌توان کار را به خوبی پیش برد و رضایت مردم را کسب کرد.
آیت الله رئیسی: حسرت اختلاف دولت و مجلس را به دل دشمن می‌گذاریم درآمدهای پایدار در بودجه 1403
بررسی کسری تراز عملیاتی سالهای اخیر و نسبت مهم کسری تراز عملیاتی به کل هزینههای بودجه کل کشور نشان از کاهش فاحش این نسبت دارد که به دنبال آن نشانههایی از بهبود اقتصادی را باید شاهد باشیم؛ از طرف دیگر با توجه به رشد درآمدهای نفتی و عدم اثرگذاری و آوردن آن در بودجه، درآمدهای نفتی مستقیماً در مسیر توسعه اقتصادی کشور قرار خواهند گرفت و بدینترتیب تحقق بودجه بدون نفت به مسیر جدیدی رسیده است که نشان از تلاش دولت سیزدهم در جهت اصلاحات ساختاری مهم در ساختار اقتصاد ایران در جهت ریشهکن کردن تورم ساختاری موجود در اقتصاد ایران دارد.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که بهدلیل وجود یک ناترازی بزرگ در بخش هزینهکرد دولت و عدم بودجهریزی مبتنی بر تراز درآمدهای پایدار با هزینههای پایدار، یک تورم ساختاری از ابتدای دهه 1330 در اقتصاد ایران شکل گرفته است؛ وابستگی بودجه و هزینههای جاری کشور به درآمدهای ناپایدار نفتی و ورود نفت به مصارف جاری یکی از بزرگترین موارد حال حاضر اقتصاد ایران در دهههای گذشته بوده است و راهکار اصلی این مسیر تحقق رؤیای بودجه بدون نفت است؛ این موضوع به یکی از مهمترین اصلاحات ساختاری اقتصاد ایران یعنی اصلاح ساختاری بودجه میپردازد که به دنبال اصلاح نظام مالیاتی مبتنی بر مبارزه با فرار مالیاتی شکل گرفته است.
دهه 1390 نشان از این دارد که فرار مالیاتی بسیار بالایی در اقتصاد ایران است. آمار و ارقام از پرداخت مالیات در ایران و همچنین نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی بخوبی نشان از این دارد که نظام مالیاتی ایران با عمق بالایی از شکاف مالیاتی روبهرو است و از همینرو فرار مالیاتی در اقتصاد ایران بسیار بالا است؛ وجود معافیتهای مالیاتی ناکارآمد و همچنین عدم تمکین مالیاتی بالا و در نهایت غیرشفاف و زیرزمینی بودن تعداد زیادی از مشاغل و کسبوکارهای غیرمولد و ضد تولیدی در کشور ما سبب شده است که رویکرد بازتوزیعی و محوریت درآمدهای دولت از مالیات خارج شود.
دولت سیزدهم از ابتدای رویکار آمدن به سمت اصلاح این سازکار رفته است و ابتدا در سال اول دولت با ساماندهی دستگاههای پوز و سپس اجرایی کردن مهمترین سامانه شفافیتی در حوزه جریان کالا و خدمات یعنی سامانه مؤدیان مالیاتی به سمت کاهش این شکاف مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی رفت به نحوی که از 2.5 میلیون مؤدی مالیاتی به بیش از 9 میلیون مؤدی مالیاتی رسیدیم و تنها در 7 ماهه امسال با تداوم اجرایی شدن شفافیت مالی در اقتصاد ایران از طریق تداوم استقرار سامانه مؤدیان، بیش از 2.7 میلیون مؤدی مالیاتی جدید شناسایی شده است.
در ادامه این روند مهم و کلیدی در اصلاح نظام مالیاتی و اصلاح ساختاری بودجه، دولت در سال 1403 با تمرکز بر مبارزه با فرار مالیاتی از سه بخش کلیدی یعنی مبارزه با فرار مالیاتی بخشهای شناسایی شده اما با سرانه مالیاتی پایین نسبت به درآمد اکتسابی، مبارزه با فرار مالیاتی از طریق شناسایی بخشهای زیرزمینی و غیرشفاف اقتصاد و همچنین مبارزه با فرار مالیاتی از طریق اصلاح سازکارهای معافیتهای بیجا و غیرضرور در اقتصاد ایران بهدنبال رسیدن به رؤیای بودجه بدون نفت و تکمیل مسیر در جهت رسیدن به حداقل کسری تراز عملیاتی و همچنین تراز عملیاتی بودجه در سالهای آتی است به این معنا که کلیه هزینههای جاری کشور از طریق درآمدهای پایدار نظیر مالیات بهدست آید.
همانطور که در نمودار نشان داده می‌شود، درصد کسری تراز عملیاتی نسبت به هزینههای بودجه کل کشور به کمترین میزان از سال 96 رسیده است که نشان از سهم بالای درآمدهای پایدار در پاسخگویی به هزینههای جاری و قطعی کشور است.