غزل رضایی ثانی
خبرنگار

هرچقدر که پدرها و مادرها در تربیت و مراقبت از فرزندان خود کوشا باشند، بازهم آسیب‌هایی دانش آنان را تهدید می‌کند. بعضاً این آسیب‌ها ناخودآگاه به فضای مدرسه هم کشیده می‌شود مانند استفاده بدون نظارت دانش‌آموزان از فضای مجازی که این روزها یکی از نگرانی‌های والدین و مسئولان آموزشی است.
اجرای دو طرح برای توانمندسازی دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی
اصغر باقرزاده، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» در این باره گفت: معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش دو برنامه اصلی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی دارد؛ «برنامه‌ نماد» و «برنامه فراگیر پرورشی و فرهنگی مدارس». در برنامه نماد، بعد از شناسایی وضعیت آسیب‌های اجتماعی در بین دانش‌آموزان مدارس مناطق و استان‌ها نسبت به توانمندسازی آنها اقدام می‌شود. وی افزود: در طرح نماد، دانش‌آموزان در معرض خطر و البته با اولویت مناطق پرخطر، شناسایی و توسط اعضای ائتلاف راهنمایی خواهند شد. اعضای ائتلاف نماد شامل ۱۴ دستگاه است ازجمله وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه، وزارت آموزش و پرورش، بهزیستی، نیروی انتظامی، قوه قضائیه و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ... که باید در رفع آسیب‌های اجتماعی در نقاط پرخطری که آموزش و پرورش آن را پیش‌بینی کرده، همکاری کنند.
به گفته معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، برنامه فراگیر معاونت پرورشی و فرهنگی بر پایه اهدافی از جمله ایمان، امید، نشاط و خردورزی در همه مدارس در حال برگزاری است.
کودکان و نوجوانان را در فضای مجازی تنها نگذارید
باقرزاده گفت: بیشترین مصارف فرهنگی دانش‌آموزان و درواقع کودکان و نوجوانان، فضای مجازی شامل همه قالب‌های فضای مجازی ازجمله شبکه‌های اجتماعی، شبکه‌های خبری یا رسانه‌های مختلف دیداری و شنیداری است. بخش دیگر، انیمیشن‌ها، فیلم‌های سینمایی و سریال‌هایی است که عمدتاً خارجی و حاوی عناصر فرهنگی همان کشورهاست. می‌دانیم که فقط تعدادی از این تولیدات مجوز فرهنگی دارند و تعدادی هم در فضای مجازی در دسترس عموم قرار دارند ولی هیچ نظارتی بر آنها نمی‌شود. بخش بعدی، کتاب‌ها، مجلات و محصولات نوشتاری است که دانش‌آموزان از آن استفاده می‌کنند. موضوع دیگر، موسیقی است. نوجوانان غالباً مخاطب موسیقی هستند. این موارد مبادی ورودی فضای فکری، ذهنی و تربیتی دانش‌آموزان را تشکیل می‌دهد. وی درباره گروه‌های تأثیرگذار بر انتخاب محصولات فرهنگی از سوی دانش‌آموزان گفت: خانواده‌ها تأثیر بسزایی در تربیت دانش‌آموزان دارند، همچنین همراهی دانش‌آموزان با یکدیگر یعنی گروه‌های همسالی که در مدارس یا در مکان‌های بازی و ورزشی شکل می‌گیرد و طبیعتاً مدیران، معلمان و عوامل مدرسه که با بچه‌ها در ارتباط هستند، بسیار بر نوع محصولات فرهنگی مورد استفاده دانش‌آموزان مؤثر است. باقرزاده افزود: بیشترین آسیبی که در بحث تربیتی دانش‌آموزان وجود دارد و نگران‌کننده است، فضای مجازی است. معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در این باره توضیح داد: توصیه ما برای اینکه دانش‌آموزان از آسیب‌های ناشی از فضای مجازی دور شوند، بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای آنهاست. در این مدیریت باید علاوه بر دانش‌آموزان، اولیا و معلمان هم توانمند شوند . وی با تأکید بر اینکه نباید دانش‌آموزان را در فضای مجازی تنها گذاشت، گفت: مهم‌ترین موضوعی که در ارتباط با فضای مجازی همه را نگران کرده و البته نگران‌کننده هم هست این است که ما کودکان و نوجوانان‌مان را در فضای مجازی تنها می‌گذاریم و آنها به راحتی به همه فضاها و مصارف فرهنگی و غیرفرهنگی دسترسی دارند. توصیه‌هایی که به مربیان، معلمان و والدین داریم این است که نباید کودکان و نوجوانان‌مان را در فضای مجازی تنها بگذاریم. ما باید آنها را همراهی کنیم. این همراهی نظارت ما را برای ارزیابی دقیق‌تر نسبت به مصارف فرهنگی بالا خواهد برد. همچنین این اطمینان را به دانش‌آموزان، کودکان و نوجوانان می‌دهد که به هر حال بزرگ‌ترها همراه آنها هستند. این نظارت موجب می‌شود اگر دانش‌آموز سؤالی داشت یا دچار عارضه‌ای شد، او را راهنمایی کنند. وی افزود: وظایف دستگاه‌هاست که در این زمینه نظارت کنند اما وظایف تربیتی بر عهده خانواده، مدیر و معلم مدرسه است. باز هم تأکید می‌کنم که کودکان و نوجوانان را در فضای مجازی تنها نگذاریم بلکه آنها را همراهی کنیم، بدین شکل که نه منع صد درصدی داشته باشیم تا آنها از مزایای فضای مجازی دور شوند و نه صددرصد آنها را رها کنیم.

 کمبود نیروی پرورشی از طریق آزمون استخدامی رفع می‌شود
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش درباره تأمین نیروی پرورشی و به کارگیری نیروهای جدید، گفت: هر مدرسه باید یک مربی پرورشی داشته باشد، اما در مدارس پرجمعیت باید علاوه بر مربی پرورشی، یک معاون پرورشی بر اساس قانون احیای معاونت پرورشی و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در نظر گرفته شود.
باقرزاده افزود: در حال حاضر چیزی حدود ۳۰ هزار مربی یا معاون پرورشی در مدارس کم داریم. تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان در حوزه امور تربیتی، در هر سال، حداکثر هزار نفر است. ما هم توانستیم همین تعداد نیروی پرورشی به مدارس اضافه کنیم ولی کمبود نیرو باید با آزمون استخدامی ماده ۲۸ انجام شود که اکنون برای جذب بیشتر در حال رایزنی با سازمان امور استخدامی کشور هستیم. به گفته باقرزاده قرار است مجوز جذب حدود ۱۵ هزار مربی پرورشی و ۴ هزار مربی تربیت بدنی و مشاور سلامت، از طریق سازمان امور استخدامی صادر شود. وی خاطرنشان کرد: به محض آماده شدن دفترچه آزمون استخدامی، اخبار آن اطلاع‌رسانی خواهد شد. وی در این زمینه که برخی از معلمان پرورشی مسئولیت‌های دیگری مانند معاونت در مدرسه دارند، گفت: در مدارس غیردولتی ممکن است یک نفر، کار دو نفر را انجام دهد، به همین خاطر ما از مدارس غیردولتی خواسته‌ایم، فعالیت مشاور و مربی پرورشی تخصصی در چهارچوب شرح وظایف تعریف شده باشد. در مدارس دولتی هم ممکن است در اوایل سال تحصیلی از مربیان و معلمان پرورشی به عنوان معلم استفاده شود اما بعد از ترمیم نیروی انسانی و جایگزینی معلم‌های تخصصی، مربی یا معاون پرورشی باید در حوزه تخصصی پرورشی وظایف خود را انجام دهد.

آموزش باید متناسب با نیازهای هر نسل از دانش‌آموزان باشد
باقرزاده با اشاره به اینکه آموزش و پرورش با اجرای چندین برنامه وضعیت نسل جدید و کودک نوجوان را رصد می‌کند، توضیح داد: تفاوت نسل‌ها فقط نظر ما نیست، نظر همه متخصصان کودک و نوجوان در داخل و خارج از کشور است که تفاوت‌های فرهنگی، آداب، رسوم و موارد اجتماعی و اخلاقی در هر نسلی نسبت به نسل گذشته در حال تغییر است. این هم به دلیل مصارف فرهنگی و تربیتی این گروه سنی است که عمدتاً از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نشأت می‌گیرد. یکی از اقدامات پژوهشی در این زمینه، برنامه رغبت و توانایی است که برای دانش‌آموزان کلاس نهم انجام می‌شود و در خصوص هدایت تحصیلی و شغلی آنهاست.
وی افزود: یک طرح دیگر، طرح شهاب در سمپاد است. علاوه بر این، طرح سلامت جسمانی معاونت تربیت بدنی هم وجود دارد. همین‌طور، نظام مراقبت از دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی را داریم که به عنوان یک طرح فراگیر در مدارس سراسر کشور در حال اجراست. موضوع نیمرخ روانی اجتماعی همه افراد را هم داریم که تأثیر زیست بوم جدید کودکان و نوجوانان را کاملاً بر ما نمایان می‌کند.
معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه خارج از آموزش و پرورش هم تحقیقاتی انجام شده است که معمولاً این معاونت از نتایج آنها استفاده می‌کند، گفت: همه این‌ اطلاعات پایه تغییرات آموزش‌هایی است که در دانشگاه فرهنگیان و همین‌طور در مرکز توانمندسازی نیروی انسانی آموزش و پرورش ارائه می‌شود. این داده‌ها، سرفصل‌هایی برای آشنایی مربیان و معلمان ما با زیست‌بوم جدید کودکان و نوجوانان است. همه اینها کمک می‌کند با شناخت ویژگی‌های هر نسل، نسبت به آموزش و تربیت آنها اهتمام بهتری داشته باشیم.
باقرزاده افزود: اینکه آیا این تغییرات به شکاف نسلی منجر شده یا نه، مورد اتفاق نظر کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت نیست؛ زیرا عده‌ای نظرشان این است که شکاف وجود دارد و عمیق است، عده‌ای هم می‌گویند این تغییرات طبیعی است و نمی‌توان از آن به عنوان شکاف یاد کرد بلکه باید با طراحی و اجرای برنامه‌های متناسب با نیاز روز دانش‌آموزان، ارتباط فرهنگی، تمدنی، دینی و ملی را با بچه‌ها نگه داشت و این ارتباط را تقویت کرد. همینطور باید به طور مستمر تمامی آداب، رسوم، تمدن و هویت مذهبی و دینی را به نسل جدید هم انتقال داد.
وی با تأکید بر اینکه ابزار و محتوا را باید متناسب با نیاز روز بچه‌ها تنظیم کرد، گفت: این شیوه در معاونت پرورشی و تربیتی دنبال می‌شود. با بررسی سؤالات بچه‌ها در حوزه‌های مختلف سعی می‌کنیم مربیان و معلمان‌مان را نسبت به پاسخگویی به آن سؤالات و برقراری ارتباط مستمر با بچه‌ها تشویق کنیم.