نگاهی به موضوع پیچیده جست و جوی «من» از سالن‌ها و اتاق‌های عمل جراحی زیبایی تا ضرورت خودشناسی و اصلاح سبک زندگی
با خودت قهر نباش
پذیرفتن صورت و ظاهر خود همانگونه که هست یکی از ویژگی‌های مثبت سلامت روان تلقی می‌شود، اما چند دقیقه سرک کشیدن در فضای مجازی و مراجعه به آمار بالای جراحی‌های زیبایی نشان می‌دهد که خیلی‌ها از ظاهرشان ناراضی‌اند و اگر در روزگاری نه چندان دور زنان گرایش بیشتری به تغییرات ظاهری داشتند، امروزه این پدیده مردان را هم درگیر خود کرده است. یافتن پاسخ این سؤال‌ها برای کسانی که تمایل به جراحی زیبایی دارند، مهم است: چه عواملی باعث می‌شود وقتی به آیینه نگاه می‌کنیم از دیدن چهره و ظاهر خود رضایت نداشته باشیم؟ اصلاً، چه چیزی ما را تعریف می‌کند و چرا می‌خواهیم ظاهر خودمان را با الگوهایی که با توجه به ضرورت جذب پول برای صنایعی خاص فقط مدتی مطرح می‌شوند و بعد جایشان را به الگوهای دیگر می‌دهند، مطابقت دهیم؟ پاسخ، در اغلب موارد، ضعف‌ها، چالش‌ها و مسائلی را که باید در ارتباطات افراد و سایر ابعاد زندگی حل شوند نشان می‌دهد. به عبارتی، گاه به جای جراحی زیبایی، به خودشناسی، اصلاح برخی از رویه‌ها و شیوه‌ها در زندگی یا ایجاد تغییراتی در ارتباطات‌مان نیاز داریم.
سمیه افشین‌فر
خبرنگار
حساسیت ندارم
مینا فقط 16 سال سن دارد. از نظر من جوان و زیباست اما او که برای «کاشت مژه» به آرایشگاه آمده می‌گوید: «مژه‌هایم کوتاه است و همین باعث می‌شود تا چشمانم هم زیبا نباشند. یکی از دوستانم مژه کاشته و خیلی زیباتر شده است. وقتی می‌توانیم با یک کار کوچک زیباتر شویم چرا نباید این کار را انجام دهیم؟» وقتی تصاویر حساسیت‌هایی را که چسب‌های کاشت مژه روی برخی افراد ایجاد کرده، به او نشان می‌دهم می‌خندد و می‌گوید: «ان‌شاءالله که حساسیت ندارم.»
جوان است دیگر
در یک کلینیک زیبایی، دختر 14 ساله‌ای به همراه خواهرش برای تزریق ژل لب آمده است. می‌گوید: «خانواده‌ام با این کار من اصلاً موافق نیستند و از نظر آنها ظاهر من هیچ مشکلی ندارد اما از نظر خودم ظاهرم بسیار معمولی است و دلم می‌خواهد «فیسم» شیک و خاص باشد!» او که تحقیقات زیادی در مورد تزریق ژل و انواع آن داشته است، می‌گوید: «دکتری که انتخاب کردم معتبر است و چند نفری از دوستانم این کار را در کلینیک او انجام داده‌اند و مشکلی هم نبوده. برای همین مصمم‌تر شدم تا زودتر برای تزریق ژل مراجعه کنم.» وقتی از خواهر مریم می‌پرسم اگر خانواده راضی نیستند چرا اجازه می‌دهید که در این سن این کار را انجام دهد، می‌گوید: «همین الان هم پدر و مادرم در جریان نیستند ولی چاره‌ای نداریم؛ جوان است دیگر! دلخوشی‌شان به همین چیزهاست. اگر بخواهیم همیشه مخالفت کنیم، هر روز باید شاهد دعوا و جار و جنجال باشیم.»
زندگی را فروخت برای عمل بینی
رضا که بعد از مدت‌ها اختلاف و درگیری بالاخره پای برگه رضایت عمل بینی همسرش را امضا کرده است به «ایران» می‌گوید: «روزگارم را سیاه کرده بود. از وقتی خواهر و دخترخاله‌هایش بینی‌شان را عمل کردند، زندگی‌مان تیره و تار شد. اوایل زیاد جدی نمی‌گرفتم ولی این موضوع بحث هر روز ما شده بود. می‌گفت مبلغی را که برای پول پیش خانه کنار گذاشته‌ای به من بده تا دماغم را عمل کنم. خلاصه نتوانستم مقاومت کنم و حاضر شدم پس‌اندازمان را بدهم تا این عمل را انجام دهد، شاید کمی زندگی ما هم رنگ آرامش بگیرد. البته امیدوارم که خواهرزن‌ها و دخترخاله‌های همسرم نخواهند کار دیگری انجام دهند چون دیگر چیزی ندارم. همین حالا هم مانده‌ام که اگر صاحبخانه مبلغ پول پیش را بالاتر ببرد باید از کجا تهیه کنم؟»
برخی از آرایشگاه‌های زنانه هم بی‌تأثیر نیستند
محدثه 29 سال دارد. وقتی از او می‌پرسم از چهره‌ات راضی هستی؟ می‌گوید: «من در حالت عادی با چهره‌ام مشکلی ندارم ولی هر بار که به آرایشگاه می‌روم ناراحت می‌شوم. چون خانم آرایشگر مدام می‌گوید که پوستت در حال چروک شدن است، ای کاش بیایی و لیفت انجام دهی، یا جوش‌های سر سیاه داری بیا و یک پاکسازی انجام بده، مژه‌هایت هم کوتاه است بیا و مژه بکار یا ابروهایت به هم ریخته است لیفتشان کن و..... در هر آرایشگاهی نیز همیشه تعدادی شاگرد هستند که با کلام و سر، صحبت‌های مدیر سالن را تأیید می‌کنند. افراد زیادی را هم دیده‌ام که بر مبنای همین حرف‌ها خودشان را به دست آرایشگران سپرده‌اند و در برخی سالن‌های زیبایی مبادرت به کارهای درمانی زیبایی کرده‌اند. اگر هم آسیب دیده‌اند یا رضایت نداشته‌اند، دست‌شان به جایی بند نبوده است.»
زیبایی هیچ استانداردی ندارد
انسان‌ها سلیقه‌های متفاوتی دارند. از طرف دیگر هیچ استاندارد خاصی برای زیبایی وجود ندارد که همه نژاد‌ها و فرهنگ‌ها با آن موافق باشند. اما چرا ما خودمان را همان طوری که هستیم دوست نداریم و به‌دنبال تغییر هستیم. الگوهایی که مطرح می‌شود و در نظر می‌گیریم، بر چه اساسی مطرح و در یک بازه زمانی همه‌گیر می‌شود؟ چرا در بیشتر کشورهای دنیا مردم تا این حد به سراغ جراحی‌های زیبایی و کارهای عجیب برای تغییر چهره و ظاهر نمی‌روند.
دکتر شقایق اقبالی‌نژاد، روانشناس بالینی، با اشاره به اینکه این موضوع از چند جهت قابل بررسی است به «ایران» می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین علت‌ها عوامل اجتماعی و فرهنگی است. تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بر مردم جامعه بسیار زیاد است. همه ما از طریق رسانه‌ها، تبلیغات و حتی فرهنگ محیط اطراف، ممکن است به فهم نادرستی از زیبایی و ظاهر دست پیدا کنیم که همین فهم نادرست ممکن است منجر به فشارهایی برای تغییر ظاهر و بهتر شدن ظاهر شود.»
این روانشناس به تعلقات خاطر به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر گرایش به تغییر ظاهر اشاره می‌کند و می‌گوید: «ممکن است افراد تعلقات و اهداف خاصی داشته باشند که به هر دلیلی برآورده نشده است. مثلاً ممکن است کسی از یک وزن یا ظاهری خاص برای خودش رؤیایی داشته باشد. در چنین شرایطی هر کاری برای رسیدن به آن رؤیا برای او توجیه دارد. البته رشد و تفکر فردی هم در این زمینه مهم است. هر فرد در زندگی خود تغییراتی می‌پذیرد که این تغییرات ممکن است شامل تلاش برای بهبود و بهتر شدن فرد در زمینه‌های مختلف باشد.»
مفهوم زیبایی تغییر کرده است
اگر تا چند سال قبل بیشتر نوجوانان و جوانان در دوران بلوغ از چهره‌شان راضی نبودند و به‌دنبال تغییر در آن بودند، این روزها انگار تغییر و دست بردن در صورت محدود به جنسیت، سن و حتی کشور خاصی نمی‌شود. دکتر اقبالی‌نژاد می‌گوید: «این امر از دیدگاه‌ها و فرهنگ‌های مختلف قابل توضیح است. در برخی جوامع و فرهنگ‌ها، تغییرات در ظاهر به‌عنوان یک علاقه شخصی و حتی نشانه‌ای از رشد و تکامل فردی تلقی می‌شود. در برخی دیگر، تغییرات در ظاهر ممکن است به‌عنوان تلاش برای تطابق با استانداردها و زیبایی‌شناسی‌های موجود در جامعه دیده شود. با این همه نمی‌توان از تأثیر رسانه‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی در ارائه ایده‌های مرتبط با زیبایی و ظاهری که می‌تواند تمایلات افراد را تحت تأثیر قرار دهد هم غافل شد.
در واقع امروزه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش دسترسی به اطلاعات، افراد اطلاعات بیشتری درباره روش‌ها و فرصت‌های مرتبط با تغییرات در ظاهر خود دارند. این در حالی است که مفهوم‌ها و استانداردهای زیبایی در جوامع مختلف دستخوش تغییر شده و این امر بر تصمیمات افراد تأثیرگذار است.»
وی تأکید می‌کند:« در نهایت، هر فرد دارای زیبایی‌ها و ویژگی‌های منحصر به فردی است و مهم‌ترین مسأله این است که هر کسی باید به خودش ارزش بدهد و از خودش راضی باشد. پس استانداردهای زیبایی را که رسانه‌ها و دنیای دیجیتال به شما تحمیل می‌کنند، نادیده بگیرید.»
