کاوش‌های باستان‌شناسان در ایران به کشف سه تدفین عاشقانه منجر شد
مزار عشاق باستانی
کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران تنها راوی عشق 3500 ساله عشاق تبریز در عصر آهن نیست. باستان‌شناسان در ایران، دو تدفین عاشقانه دیگر را هم از دل لایه‌های تاریخی چندهزار ساله بیرون کشیده‌اند؛ یکی در «شهر سوخته» و دیگری در تپه «حسنلو»ی دامغان. تدفین‌های عاشقانه نامی برای کشف اسکلت‌هایی است که به‌صورت زوج زن و مرد کنار هم دفن شده‌اند.
عشاق شهر سوخته
گروه کاوش ایتالیایی‌ها در شهر سوخته در مقاله‌ای در شماره جولای
۱۹۷۵ ژورنال تخصصی Archaeology منتشر کرد عکسی از بقایای اسکلت زوج زن و مردی که کنار هم دفن شده‌اند هم چاپ شد. مارچلو پیپرنو، دومین سرپرست تیم کاوش شهرسوخته در شرح این عکس می‌نویسد: «قبر شماره ۲۱۱ که قبر زوجی با بقایای اسکلت های شان است و کاملاً تصادفی کشف شد. گروهی از کارگران در سال ۱۹۷۲ که برای نمونه‌برداری‌های زمین‌شناختی رسوبات، تپه‌ای را حفاری می‌کردند به این قبر و اسکلت‌های داخلش رسیدند. به‌احتمال بسیار زیاد این زوج که زنی حدود ۲۰ ساله و مردی حدود ۴۰ ساله است باهم مرده‌اند.»
این زوج چهره‌به‌چهره دفن شده‌اند. بازوی راست مرد تا نزدیک صورت زن بالا آمده است. پوست سر و جمجمه زن به طرز استثنایی به‌خوبی حفظ شده است. بدن این دو مدفون با لباس پوشانده شده، اما سر هر دو بدون پوشش است.
عشاق تپه حسنلو
تپه حسنلو یکی از تپه‌های باستانی استان آذربایجان غربی است که قدمت آن به ۷ هزار سال پیش‌ازمیلاد بازمی‌گردد. تپه باستانی حسنلو در ۱۲ کیلومتری جنوب‌غربی دریاچه ارومیه و ۹ کیلومتری شمال شرقی شهرستان نقده بین روستاهای امین‌لو و حسنلو قرار دارد. سال ۱۹۷۲، گروهی از کاوشگران امریکایی به‌سرپرستی رابرت دایسون از دانشگاه پنسیلوانیا بقایای زوج اسکلتی را یافتند که به «عشاق حسنلو» معروف شدند. براساس شواهد به‌دست‌آمده از شکل دندان و لگن خاصره، کاوشگران دریافتند اسکلتی که طرف راست قرار دارد مرد جوانی با سن تقریبی ۱۹ تا ۲۲ سال است. شکل ظاهری این مرد جوان، او را سالم و بدون جراحت نشان می‌دهد.اسکلتی که سمت چپ روی نیم‌تنه چپ قرار گرفته زن است. این اسکلت‌ها بدون هیچ هدیه تدفینی به خاک سپرده شده‌اند. بعضی منابع می‌گویند که این اسکلت‌ها ۶ هزار سال قبل دفن شده‌اند، اما این ادعا صحیح نیست. باستان‌شناسانی که روی این تدفین زوج مطالعه کرده‌اند می‌گویند که قدمت این اسکلت‌ها به ۲ هزار و ۸۰۰ سال قبل بازمی‌گردد و این زوج حدود سال ۸۰۰ پیش از میلاد درحالی‌که در حال بوسیدن همدیگر بودند باهم مرده‌اند. تپه حسنلو در ۱۰ فصل کاوش بین سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۴ با دانشمندان امریکایی از دانشگاه موزه، دانشگاه پنسیلوانیا و موزه متروپولیتن نیویورک مطالعه شد و یافته‌های بسیار ارزشمندی از آن به‌دست آمد که «عشاق جاودانه» یکی از آن موارد است.