تلاش غول‌های فناوری برای کاهش زباله‌های الکترونیک
پس از کشمکش‌های چندساله، سرانجام اپل این غول دنیای فناوری به سایر تولیدکنندگان بزرگ طرفدار «لایحه ملی حق تعمیر» امریکا پیوست؛ لایحه‌ای که گفته می‌شود می‌تواند تا حد زیادی میزان زباله الکترونیک(e-waste) را کاهش دهد. این لایحه نه تنها در امریکا بلکه درکشورهای عضو اتحادیه اروپا هم مورد توجه قرار گرفته تا کالاها براحتی دور ریخته نشوند و کاربران بیشتر به سمت تعمیر این محصولات بروند و به این ترتیب به حفاظت از محیط زیست کمک شود. یکی دیگر از مواردی که برای کاهش زباله الکترونیک ازسوی اپل و سایر تولیدکنندگان تلفن همراه مورد توجه قرار گرفته، ارائه نشدن شارژر در دستگاه‌های نو است. تلاش برای رسیدن به نقطه‌ای که یک شارژر بتواند همه وسایل الکترونیکی موجود در بازار از هر برندی را شارژ کند از دیگر مواردی است که غول‌های فناوری جهان به‌دنبال آن هستند.
میترا جلیلی
خبر نگار
موفقیت لایحه حق تعمیر
فناوری‌های در حال پیشرفت سریع، افزایش تقاضای مصرف‌کنندگان برای لوازم الکترونیکی و همچنین چرخه‌های عمر کوتاه‌تر محصولات، زباله‌های الکترونیک را به یکی از مشکلات بزرگ در جهان تبدیل کرده است. به همین دلیل کشورهای مختلف تلاش دارند با تصویب لایحه‌های مختلف و افزایش عمر لوازم الکترونیکی، روند تولید این زباله‌ها را کندتر کنند. یکی از این لایحه‌ها، «لایحه حق تعمیر» لوازم الکترونیکی است که هرچند تاکنون برخی تولیدکنندگان به آن روی خوش نشان نمی‌دادند ولی حالا اپل به‌عنوان یکی از غول‌های فناوری بزرگ جهان با پذیرفتن آن، گامی بزرگ برای کمتر شدن هزینه کاربران و همچنین کاهش میزان زباله‌های الکترونیک جهان برداشته است و بسیاری معتقدند برخی دیگر از شرکت‌های بزرگ هم راه اپل را خواهند پیمود.
بزرگترین شرکت فناوری جهان به تازگی اعلام کرده به‌دنبال درخواست مصرف‌کنندگان، از لایحه حق تعمیر ایالات متحده حمایت خواهد کرد. این شرکت اعلام کرد از این پس حساسیتی ندارد که حتماً محصولاتش در فروشگاه‌های مجاز سراسر کشور تعمیر شوند. به همین منظور قطعات، ابزارها، کیت‌های تعمیر و بروشورهای راهنمایی مورد نیاز برای تعمیر آیفون‌ها و رایانه‌های خود را در اختیار تعمیرگاه‌های مستقل و همچنین مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد تا مردم بیشتر به سمت تعمیر محصولات این شرکت بروند و به این ترتیب میزان تولید زباله‌های الکترونیک کمتر شود.
تصمیم اپل برای حمایت از قوانین فدرال و اجازه به تعمیرگاه‌های مستقل برای تعمیر محصولاتش، بخشی از تغییر به سمت تبلیغ طول عمر و ارزش فروش مجدد محصولات این شرکت است و در عین حال تعمیر آنها و دسترسی کاربران به قطعات یدکی را آسان‌تر می‌کند. اپل بر این باور است که مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها از این قانون ملی که قابلیت تعمیر و یکپارچگی محصول، قابلیت استفاده و ایمنی فیزیکی را متعادل می‌کند، سود خواهند برد.
سود 49.6 میلیارد دلاری کاربران
گفته می‌شود تعمیر دستگاه‌های الکترونیکی مصرفی می‌تواند سالانه 49.6 میلیارد دلار برای مصرف کنندگان امریکایی صرفه‌جویی به همراه داشته باشد و سالانه میزان زباله‌های الکترونیک ایالات متحده را تقریباً 7 میلیون تن کاهش دهد و درعین حال تعمیرگاه‌های کوچک مستقل را تقویت کند.
هرچند طرفداران قانون
حق تعمیر معتقدند این قانون باعث صرفه‌جویی در هزینه مصرف کنندگان و کمک به محیط زیست با جلوگیری از دور ریختن این محصولات و مدفون کردن آنها در محل‌های خاص می‌شود ولی برخی نیز معتقدند محصولات الکترونیکی بویژه گوشی باید تنها در تعمیرگاه‌های مجاز مورد بررسی قرار بگیرند و اشکالات آنها برطرف شود درغیر این صورت بیم تهدیدات سایبری می‌رود. در پاسخ به این گروه، اپل اعلام کرد در این قانون تلاش می‌شود قابلیت تعمیر با یکپارچگی محصول، امنیت داده‌ها و قابلیت استفاده همراه شود.
اپل اعلام کرد ما معتقدیم که قانون تعمیرات فدرال باید مواردی همچون حفظ حریم خصوصی، داده‌ها و ویژگی‌های امنیتی دستگاه را که به جلوگیری از سرقت و هک کمک می‌کند در نظر داشته باشد. ایجاد شفافیت برای مصرف‌کنندگان درباره نوع قطعات استفاده شده در تعمیرات و ایجاد یک استاندارد ملی قوی که به نفع مصرف‌کنندگان باشد هم ازدیگر موارد اساسی است.
تولید 35تن زباله الکترونیک
در اتحادیه اروپا
قانون «حق تعمیر» نه تنها در امریکا بلکه درکشورهای عضو اتحادیه اروپا هم مورد توجه قرار گرفته تا کالاها براحتی دور ریخته نشوند و کاربران بیشتر به سمت تعمیر این محصولات بروند. چندی پیش اتحادیه اروپا در گزارشی بر لزوم تصویب قانون «حق تعمیر»در کشورهای عضو تأکید و میزان زباله الکترونیک سالانه این اتحادیه را 35میلیون تن اعلام کرد. بنا براین گزارش بخش عمده این محصولات که دور ریخته می‌شوند هنوز قابل مصرف هستند با وجود این مردم سالانه برای خرید محصولات نو حدود 12 میلیارد یورو هزینه می‌کنند که رقم چشمگیری است. با تصویب این قانون، مشتریان می‌توانند کالاهای معیوب را تعمیر کنند و به این ترتیب با کاهش میزان دور انداختن این کالاها، از حجم زباله الکترونیک کاسته می‌شود. براساس این پیشنهاد تولیدکنندگان باید کالاهایی را که هزینه تعمیر آنها برابر یا کمتر از قیمت جایگزینی است و همچنان تحت گارانتی قرار دارند، تعمیر کنند.همچنین مصرف‌کنندگان حق خواهند داشت در صورتی که امکان تعمیر کالایی وجود دارد، از شرکت‌ها بخواهند این محصولات را حتی اگر مدت زمان گارانتی آنها تمام شده است هم تعمیر کنند.
سلامت بازیافت‌کنندگان
زباله الکترونیک در معرض خطر
وقتی نوبت به بازیافت زباله الکترونیک می‌رسد باید گفت که بخش عمده این زباله در آسیا و آفریقا بازیافت می‌شود. هرچند در نگاه اول مشکل خاصی به نظر نمی‌رسد ولی واقعیت این است که زباله‌های الکترونیک شامل سرب، کادمیوم، آرسنیک، کرومیوم، وینیل کلراید و... است که همگی در گروه مواد شیمیایی سمی محسوب می‌شوند.
با دور ریختن لوازم الکترونیک و عدم بازیافت آنها احتمال آلوده شدن آب و خاک و درنتیجه محصولات کشاورزی بسیار بالا می‌رود. این مواد سمی سبب آسیب‌‌های اعصاب بدن، ریه، کبد، کلیه و حتی مرگ می‌شود.
ازسوی دیگر کشاورزان هم در چنین منطقه‌ای نمی‌توانند به کشاورزی بپردازند چراکه خاک این مناطق آلوده است، بنابراین مجبورند در این سایت‌ها به فعالیت بپردازند. کودکان هم در محل‌هایی که به بازیافت این محصولات اختصاص یافته کار می‌کنند و سلامت آنها به خطر می‌افتد. به‌عنوان مثال در Guiyuیکی از سایت‌های بازیافت زباله الکترونیک در چین بیشترین غلظت دی اکسین و فلزات سنگین مشاهده می‌شود و سرب موجود در آب این سایت هم 2هزار و 400 برابر بیشتر از آب سالم است که این موضوع سلامت کودکان را به خطر می‌اندازد. دفع نادرست وسایل الکترونیکی باعث آسیب زیست محیطی قابل توجهی می‌شود.
شاید تصور این موضوع برای شما سخت باشد ولی واقعیت این است که زباله‌های الکترونیک جهان حدود 60 میلیارد دلار مواد خام مانند طلا، پالادیوم، نقره و مس را در خود جای داده‌اند. با این حال هرسال تنها 17 درصد از زباله‌های الکترونیک جهان بدرستی بازیافت می‌شود.
بــــرش
دور انداختن 1000 لپ تاپ در هر ثانیه
هرسال حدود 50میلیون تن زباله الکترونیک تولید می‌شود که این رقم معادل دور انداختن هزار لپ تاپ در هر ثانیه است. همچنین محققان معتقدند تا سال 2030، تولید سالانه زباله الکترونیکی جهان به رقم خیره کننده 75 میلیون تن برسد. آسیا تقریباً نیمی از زباله‌های الکترونیکی جهان را تولید می‌کند که بیشتر آن در چین، بزرگترین تولیدکننده زباله الکترونیک جهان تولید می‌شود. در حالی که آسیا در مجموع زباله‌های الکترونیک بسیار بیشتری نسبت به سایر مناطق تولید می‌کند، سرانه زباله‌های الکترونیک تولید شده، تقریباً یک سوم اروپاست. آسیا بیشترین زباله الکترونیک جهان را تولید می‌کند و پس از آن اروپا و امریکای شمالی قرار دارند. البته وقتی نوبت به سرانه تولید زباله الکترونیک می‌رسد باید گفت که اروپا با تولید 16کیلوگرم زباله الکترونیک به ازای هر نفر بالاترین و آفریقا با 1.7کیلوگرم به ازای هر نفر پایین‌ترین میزان زباله الکترونیک را تولید می‌کنند. در اتحادیه اروپا هم هلند، آلمان، دانمارک، فرانسه و بلژیک به ترتیب بیشترین میزان زباله الکترونیک را تولید می‌کنند.