معرفی 3 کتاب درباره فلسطین
زخمی سربلند «خانه‌های نمکی» اثر هلا علیان
آزاده جهان‌احمدی
منتقد ادبی
این رمان از زمره رمان‌های بین‌نسلی است. این اثر داستان چهار نسل از یعقوب ها، خانواده‌ای فلسطینی را روایت می‌کند که زمانی در ویلایی در ساحل یافا زندگی می‌کردند تا اینکه توسط نیرو‌های اسرائیلی به زور آواره شدند. جنگ 6 روزه در سال ۱۹۶۷ آنها را مجبور می‌کند دوباره خانه شان را ترک کنند و بدین ترتیب خانواده از هم می‌پاشد. علیا و همسرش (یکی از شخصیت‌های رمان) به کویت نقل مکان می‌کنند، اما این بار با تهاجم عراق در جنگ اول خلیج‌فارس از خانه خود رانده می‌شوند. خانه‌های نمکی، رمان غنایی فوق العاده‌ای است که با هوشمندی، تجربه فلسطینی‌ها از خلع ید و تبعید را نشان می‌دهد.
خانه‌های نمکی استعاره‌ای است برای ماهیت موقت هر خانه‌ای که یعقوب‌ها در آن زندگی می‌کنند. هر فصل از کتاب، مسیر پیشرفت و سرنوشت اعضای مختلف خانواده یعقوب را در طول سال‌ها دنبال می‌کند. این اثر بیشتر شبیه مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که دیدگاهی جامع درباره فلسطینیان و مردمی که مجبور به ترک میهنشان می‌شوند به خواننده ارائه می‌کند. هلا علیان، نویسنده فلسطینی-امریکایی به دلیل ارائه روایتی از وضعیت اسفبار افراد ممتاز جامعه، در مقابل تمرکز صرف بر فلسطینی‌هایی که در اردوگاه‌های پناهندگان زندگی می‌کنند، تحسین شده است.
«خارج از آن» اثر سلما دباغ
داستان «خارج از آن» (Out of It) که در غزه در جریان انتفاضه دوم می‌گذرد، روایت این است که چگونه هر یک از اعضای خانواده «مجاهد» سعی می‌کنند راه خود را در وضعیت فعلی زندگی در میانه ماجرا‌هایی از جمله قتل‌های هدفمند، تخریب خانه ها، دستگیری‌های خودسرانه و ناآرامی‌های سیاسی داخلی بیابند. «رشید» که روزهایش را با کشیدن ماری جوانا می‌گذراند، بلیتش را از طریق بورسیه تحصیلی به لندن می‌گیرد.
خواهر دوقلویش «ایمان» که از ظلم‌ها و بی عملی‌های اطرافیانش خشمگین است، به عضویت در یک جنبش مقاومت درمی آید تا اینکه راهی برای زندگی با پدرش در خلیج‌فارس پیدا می‌کند و «صبری» پسر دیگر خانواده که روشنفکر معلولی است، روی تاریخ کشور در معرض خطرشان کار می‌کند. خانواده مجاهد اگر تا حدودی از همسایگان خود ممتازتر باشند به این خاطر است که یک خانواده فلسطینی معمولی آواره هستند که یاد گرفته اند «فقط برای چیز‌های کوچک، چیز‌هایی که می‌توان در چمدان جا داد و با آنها گریخت» ارزش عاطفی قائل شوند. سِلما دِباغ، نویسنده فلسطینی-بریتانیایی برای نوشتن این کتاب در سال ۲۰۱۱ نامزد جایزه کتاب سال گاردین شد.
«رام الله را دیدم» اثر مرید برغوثی
مرید برغوثی وقتی سال ۱۹۶۶ برای تحصیلات عالی به قاهره می‌رفت، اصلاً فکرش را هم نمی‌کرد که تا سی سال بعد، از دیدن روی کشورش محروم می‌شود. او سال ۱۹۶۷ پس از جنگ 6 روزه و هنگامی که تحصیلاتش را به پایان رسانده بود به فلسطین بازگشت، اما مانع از ورود او به کشورش شدند. برغوثی مانند بسیاری دیگر به اجبار زندگی در خارج از کشور را آغاز کرد. سی سال بعد، پس از تلاش‌های مستمر به او اجازه داده شد وارد رام الله، زادگاه خود شود، جایی که در آنجا متولد و بزرگ شده بود.
کتاب «رام الله را دیدم» (I Saw Ramallah) گزارشی از سفر به گذشته شاعری بی سرزمین است، خاطرات بازگشت به خانه مردی است که بی خانمانش کرده اند، تجربه دلخراش یک فلسطینی است که از ابتدایی‌ترین حقوق بشر در کشور تحت اشغال خود و در تبعید محروم شده است. ادوارد سعید، روشنفکر شهیر فلسطینی، این اثر را «یکی از والاترین شکل‌های نوشتن تجربه وجودی نزد گروه‌های مختلف فلسطینی» دانسته است. این کتاب برنده جایزه ادبی نجیب محفوظ در سال ۱۹۹۷ شد. این کتاب را هاجر زمانی با عنوان «بازگشت به رام الله» به فارسی برگردانده است.