کشف و ثبت ایده‌های نو برای نوشتن
علی‌الله سلیمی
نویسنده و منتقد ادبی
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که ایده‌های بی‌شماری برای نوشتن به سراغ‌تان می‌آید، اما آنقدر سرتان شلوغ است که حتی فرصت نمی‌کنید عنوان ایده‌هایتان را فهرست کنید تا در فرصتی بهتر و آینده نزدیک درباره‌شان بنویسید، زیاد نگران نباشید، چون خیلی‌ها در دنیای امروز شرایط مشابه شما را دارند و کشف و هدررفت ایده‌های بی‌شماری را هر روز و شاید هم هر ساعت تجربه می‌کنید. اما چه کاری می‌توان انجام داد که این همه شاهد آمدورفت ایده‌ها در ذهن‌مان نباشیم.
واقعیت امر آن است که ایده‌های اولیه برای نوشتن معمولاً محصول ذهنِ همواره در جست‌وجوی سوژه‌های نو بوده و اغلب فرار هستند و تثبیت و ماندگاری آنها در ذهن، کار دشواری است. شاید یکی از دلایل اصلی آن، شیفتگی آنی ذهن ما به برخی مفاهیم و موضوعات پیرامون‌مان باشد که هر نشانه‌ای از یک مفهوم را به منزله کشف تازه‌ای در ساحت آن معنا فرض کرده و در صدد پرو بال دادن به آن است. اما لحظات یا ساعتی بعد که تب آن احساس اولیه و تصور ذهنی آنی فروکش می‌کند و ستون منظمی از قواعد منطقی از راه می‌رسد، فکر احساسی اولیه کم کم عقب‌نشینی می‌کند و به سمت نشانه دیگری در وادی گسترده احساس و کلمه می‌رود و این تسلسل تا بینهایت می‌تواند ادامه داشته باشد. با این حال، شکار و تثبیت ایده اولیه‌ای که بشود برای مدتی در ذهن ماندگارش کرد و حتی درباره‌اش نوشت، دور از ذهن نیست.
اولین گام، طبقه‌بندی همزمان ایده‌ها در ذهن و تمرکز بر اولویت‌هاست که در آن می‌توان نقش اصلی را به دغدغه‌های به‌روز نویسنده اختصاص داد. اگر بخواهیم مثال روشنی در این زمینه بیاوریم، می‌توان به نویسنده‌ای اشاره کرد که در شرایط حال، ذهنش درگیر نوشتن درباره موضوع مشخصی مانند «لزوم افزایش جمعیت» است.
این دغدغه اگر مانند تابلو مشخصی در بخش ورودی ذهن نویسنده نصب و سنجاق شود، آن وقت امکان شناسایی، شکار و حتی تثبیت ایده‌های نزدیک به این موضوع به طور ناخودآگاه هم که شده در ذهن نویسنده انجام می‌شود و ایده‌های دیگر که سنخیت چندانی با دغدغه اصلی ندارد به حاشیه می‌رود و به مرور از ذهن خارج می‌شود. به این شکل، ایده‌یابی هدفمندی در چهارچوب ذهن نویسنده کلید می‌خورد و ممکن است تعداد ایده‌های همسو با هدف اصلی نویسنده در طول یک روز به چندین مورد مشابه برسد که در آن صورت، امکان انتخاب ایده‌ای که از هر جهت به اهداف به‌روز نویسنده نزدیک‌تر باشد به مراتب آسان‌تر است. طبعاً راهکارهای متفاوت دیگری هم برای غلبه بر گریز ایده‌های اولیه فرار در ذهن افراد وجود دارد که متناسب با روحیات، توانمندیها و خلاقیت‌های نویسندگان مختلف می‌تواند متفاوت و گاهی شگفت‌انگیز باشد.