در حالی که امریکا به دنبال گوشه‌گیری ایران بود و روز به روز فشارهای تحریم را بیشتر می‌کرد تا زمین‌گیر شدن اقتصاد کشورمان را ببیند، ‌دولت سیزدهم شرایطی را فراهم کرد که تحریم‌ها بی‌اثر شود. دولت رئیسی برای گذر از تحریم‌ها، ‌مذاکره با کشورهای مختلف را آغاز کرد و نتیجه آن فعال شدن ایران در پیمان‌های بین‌المللی چون اتحادیه اقتصادی اوراسیا و‌ سازمان همکاری شانگهای بود. در اقدامی جدیدتر ایران عضو دائم بریکس شد که به اذعان کارشناسان این عضویت حاصل دیپلماسی قوی دولت سیزدهم است. اعضای اصلی گروه بریکس، ‌کشورهای چین، هند، روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی هستند که تمام آنها از شرکای مهم اقتصادی کشورمان هم هستند.گروه بریکس بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی جهان (31.5 درصد) را در مقایسه با سایر بلوک‌های اقتصادی از جمله گروه هفت (30.7 درصد) به خود اختصاص داده است. همچنین پنج کشور عضو یک‌چهارم مساحت خشکی زمین و حدود 40 درصد جمعیت جهان (3 میلیارد و 187 میلیون نفر در سال 2021) را دارا هستند و با توجه به میزان تقاضای موجود انتظار می‌رود در آینده با پذیرش اعضای جدید جایگاه جهانی گروه ارتقاء قابل توجهی پیدا کند.

در پیش گرفتن سیاست ضدتحریم
محمد صادق مفتح، قائم‌مقام سابق وزیر صمت درباره عضویت دائم ایران در بریکس به ایران، گفت: هدف اصلی دشمن از تحریم ایران این بود که دور ما دیوار بکشد و مبادلات تجاری کشورمان را به حداقل برساند. اما ایران اجازه نداد، کشورهای متخاصم به اهداف خود برسند. در حال حاضر ایران عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و بریکس است و این امر به منزله آن است که دولت سیزدهم سیاست ضدتحریم را در پیش گرفته است.
او با بیان اینکه عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ‌نتایج بسیار خوبی داشته و به اقتصاد ایران کمک کرده است، افزود: در اولین روزهایی که عضو پیمان اوراسیا شدیم، ‌خیلی‌ها نگاه خوبی نداشتند اما به مرور زمان که صادرات و واردات با اعضای این پیمان افزایش پیدا کرد، منتقدان ثمره آن را احساس کردند و موافق آن شدند. قاعدتا در مورد بریکس هم چنین امری اتفاق خواهد افتاد.
مفتح تأکید کرد: پیوستن به تفاهمنامه‌های بین‌المللی، ‌پیمان‌های منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای و سایر توافقات، کمک می‌کند تا تحریم‌ها شکسته و بی‌اثر شود. این تحریم‌شکنی در نهایت به فعالان اقتصادی و صنعتی کمک می‌کند تا فعالیت‌های خود را توسعه دهند.
او یادآورشد: زمانی که ایران به پیمان‌های بین‌المللی می‌پیوندد، مسیرهای دور زدن تحریم اثربخش‌تر می‌شود و این مهم در اقتصاد کشور بسیار اثرگذار است.
مفتح در پاسخ به این سؤال که چرا برخی از اعضای اتاق بازرگانی و بخش خصوصی از عضویت ایران در بریکس استقبال نکردند و در مصاحبه هایشان عنوان کردند که تا زمانی‌که کشور در شرایط تحریم به سر می‌برد، ‌پیوستن به پیمان‌های بین‌المللی اثری ندارد، خاطرنشان کرد: هر فردی نقطه نظرات خود را دارد و در این خصوص هیچ ایرادی وارد نیست اما به نظر می‌رسد آنهایی که مخالف هستند زمانی‌که برکات و مزیت پیوستن به پیمان‌های بین‌المللی را ببینند، متقاعد خواهند شد.

چالش یک جانبه‌گرایی امریکا
سید جلیل جلالی فر، ‌کارشناس اقتصادی درباره عضویت ایران در بریکس و آثار مثبت و منفی ای که این پیمان دارد به ایران، گفت: یکی از اقداماتی که دولت‌ها باید انجام دهند فراهم کردن، ‌شرایط ورود به بازارهای هدف است و مبحث دیگری که ضرورت دارد، ‌دولت‌ها مجدانه پیگیری کنند، پیوستن به سازمان‌ها و اتحادیه‌های اقتصادی بین‌المللی چون اوراسیا، ‌شانگهای، ‌بریکس، ‌اکو و.... است.
او ادامه داد: دولت سیزدهم در پیوستن ایران به سازمان‌ها و اتحادیه‌های اقتصادی بین‌المللی اقدامات خوب، اساسی و مفیدی انجام داده است و این در حالی است که دولت‌های گذشته به این مقوله توجه نمی‌کردند و حتی دنبال هم نمی‌شد.
این ‌کارشناس اقتصادی گفت:عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و‌ سازمان همکاری شانگهای خیلی مفید است و می‌تواند به اقتصاد کشور کمک قابل توجهی کند، ‌لذا بخش‌های مختلف اقتصادی و سیاسی دولت و فعالان اقتصادی باید سعی کنند که بیش از گذشته از ظرفیت پیمان‌های بین‌المللی استفاده شود. بریکس هم آینده درخشانی می‌تواند برای اقتصاد ایران رقم بزند، به خصوص اینکه استراتژی و هدف از ایجاد بریکس، تقابل با یکجانبه‌گرایی امریکا است.
او اظهارداشت: بزرگترین چالش تجارت برای اکثر کشورها یک جانبه‌گرایی امریکا است و همین امر سبب شده که کشوری مانند امریکا با برقرار کردن تحریم، کشورها را تحت فشار قرار دهد و از سایر کشورها هم بخواهد که با تحریم شدگان هیچ همکاری ای نکنند.این رویه که در مورد ایران، روسیه و سایر کشورها رخ داده مشکلاتی جدی بر سر راه فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان ایجاد می‌کند. از همین رو پیوستن به پیمان‌های بین‌المللی می‌تواند بخشی از آسیب‌ها را پوشش دهد. جلالی فر ادامه داد: کشورهایی که به دنبال یک جانبه‌گرایی امریکا هستند و از این موضوع استقبال می‌کنند، به دنبال تاراج و غارت کشورهای مختلف هستند. نمونه بارز این امر را می‌توان در کشورهای آفریقایی باوجود ثروت زیاد دید. کشوری که معادن غنی و فلزات گرانبها دارد، ‌سال‌ها غارت شد. اما اکنون عصر آگاهی و بیداری است و کشورها متوجه شدند که مورد استثمار واقع شده اند و لذا به دنبال آن هستند که با اتحاد، دیگر اجازه ندهند که امریکا به سلطه گری خود ادامه دهد. باید این امر را تأکید کرد که کشورهایی چون چین، ‌ترکیه و روسیه روشنگری و فضایی را فراهم کردند که کشورها متوجه شوند که، منهای امریکا هم می‌توانند اقتصاد خود را توسعه دهند.
او گفت: بریکس، باعث می‌شود که با خیلی از کشورها توسعه روابط داشته باشیم از همین رو با برقرای تعاملات مثبت می‌توان به نتیجه مناسب دست یافت. در بریکس پول‌های ملی ارزشمند است و دیگر نیاز نیست، معاملات با دلار باشد. باید از فرصت پیش آمده استفاده کنیم و اجازه ندهیم فرصت سوزی صورت گیرد. دولت سیزدهم نباید اجازه دهد که برخی از ارگان‌ها و سازمان‌ها ساز خود را بزنند، ‌همه باید کمک کنند که از فرصت‌های پیش آمده بهترین بهره‌برداری صورت گیرد، ‌در چنین شرایطی می‌توان اقتصاد ایران را پویا کرد.

بـرش

ایران در چهار راه اقتصاد جهان
با در نظر گرفتن اینکه گروه بریکس یک‌چهارم تولید ناخالص ملی و حدود یک‌سوم خاک جهان را در اختیار دارد، می‌توان متصور شد که با همکاری‌های چند جانبه حذف دلار از مبادلات تجاری را رقم بزند و از سوی دیگر بلوک شرق سکاندار بخش بزرگی از اقتصاد جهان شود و در این میان ایران نیز فرصتی در اختیار خواهد داشت تا پس از دهه‌ها تحمل تحریم‌های ظالمانه غرب، اقتصاد خود را با کشورهای نوظهور متحول کند.
نه‌تنها بریکس شرایط را برای توسعه اقتصاد ایران فراهم می‌کند بلکه عضویت ایران در این سازمان می‌تواند کریدور روسیه- ایران- هند را فعال کند که به تسهیل و تسریع مبادلات میان کشورهای عضو کمک می‌کند و همچنین پروژه‌های کمربند و جاده در منطقه اوراسیا-اروپا را از طریق کشورهای آسیای مرکزی و روسیه به چین، امکان دسترسی و استفاده از منابع اوراسیا را فراهم می‌کند. موقعیت جغرافیایی خاص ایران و ظرفیت‌ها و منابع غنی کشور در حوزه انرژی، ترانزیت و فعالیت‌های تجاری و اقتصادی نگاه اعضای بریکس را به بخش جهان جلب می‌کند و می‌تواند در به عنوان یکی از امن‌ترین، ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین مسیرهای صادراتی برای اعضای این گروه ایفای نقش کند.
با عملیاتی شدن این اهداف و عضویت کشور در این گروه اقتصادی که توجه جهان را به سوی خود جلب کرده است ایران می‌تواند از انزوایی که طی سال‌ها بر اقتصاد کشور تحمیل شده است خارج شده و تبدیل به چهارراه اقتصاد جهان شود که نادیده گرفتن آن در ترانزیت جهانی غیرممکن باشد.