شیما جهان‌بخش
خبرنگار

یک ماه و چند روز دیگر می‌شود پاییز! اما اگر تصویر دیرین شما از پاییز قدم زدن در هوایی خنک است باید بدانید امسال پاییز خنکی در انتظار شما نیست. به گفته کارشناسان هواشناسی سایه تابستان گرم تا اواسط مهرماه ادامه دارد و باید بدانیم پاییز امسال با تأخیر شروع می‌شود. خبر خوش اینکه با وجود گرم بودن هوا با تغییر نوسانات جوی از «لانینا» (فاز سرد جریانات آب و هوایی در اقیانوس آرام) به «ال‌نینو» (فاز گرم جریانات آب و هوایی در اقیانوس آرام) بارش‌های پاییزی زودتر شروع می‌شود. در واقع این تغییرات منجر به افزایش 45 تا 60 درصد بارش‌ها در پاییز و زمستان پیش‌رو و اوایل بهار سال آینده نسبت به دوره مشابه سال گذشته آن خواهد شد.
بر این اساس بیشترین بارندگی‌ها در پاییز سال‌جاری برای مناطق جنوب و غرب کشور بوده و فقط در مناطقی از جنوب شرق کشور، بارندگی کمتر از نرمال پیش‌بینی‌ می‌شود. البته روی دیگر سکه این بارش‌ها وقوع سیلاب‌های زمستانی است که ممکن است سبب وقوع خسارت‌هایی شود، از این‌رو لازم است از هم‌اکنون مسئولان کشوری و استانی با سرعت دادن به طرح‌های پیشگیرانه همچون آبخیزداری از حجم خسارت‌های احتمالی بکاهند.
مهرماه منتظر پاییز سرد نباشیم
«صادق ضیاییان»، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای کشور با بیان اینکه تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر شدت گرفته در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار داشت: در کشور ما نیز همزمان با دیگر نقاط جهان الگوهای بارشی تغییر کرده است. مثلاً با وجود آنکه پاییز سال گذشته یکی از خشک‌ترین پاییزهای دوره بلندمدت بوده را تجربه کرده‌ایم اما امسال بعد چندین دوره خشکسالی در پاییز و زمستان پیش‌رو بارش‌های نرمال و در برخی نقاط بیش از نرمال را خواهیم داشت.
وی با تأکید بر اینکه سازمان‌های امدادی و مدیریت بحران به این نکته توجه داشته باشند که بارش‌های پاییز امسال زودتر از موعد شروع می‌شود، گفت: نباید از اواخر مهرماه منتظر وقوع بارش‌های پاییزی باشیم بلکه ممکن است از اواخر شهریور این بارش‌ها آغاز شود. البته بارش‌های بیش از نرمال مربوط به همه استان‌ها نیست و مناطقی مانند زاگرس و حاشیه‌های آن امسال این تجربه را خواهند داشت.
ضیاییان با بیان اینکه زودتر شروع شدن بارش‌ها به معنی سرد شدن هوا نیست و قطعاً پاییز امسال از مهرماه آغاز نمی‌شود و دمای هوا در پاییز امسال خیلی خنک نیست، ادامه داد: امسال اولین بارش‌های پاییزی از استان‌های آذربایجان شرقی و غربی شروع شده و در مناطق مختلف با توجه به اقلیم ادامه خوهد داشت.
این کارشناس هواشناسی درخصوص اینکه با وجود بارش‌ها وارد ترسالی خواهیم شد توضیح داد: ‌ترسالی به مجموع شرایط آب و هوایی بستگی دارد و امکان پیش‌بینی دقیق بلندمدت وجود ندارد. باید مجموع بارش‌های یک سال آبی را مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانیم ادعا کنیم خشکسالی را پشت‌سر گذاشته‌ایم. البته بررسی‌های هواشناسی پاییز پربارشی نسبت به سال‌های گذشته خواهیم داشت.
سیلاب قابل پیش‌بینی بلندمدت نیست مسئولان آماده باشند
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای کشور با تأکید براینکه وقوع سیلاب به‌صورت فصلی و بلندمدت قابل پیش‌بینی نیست، گفت: در حال حاضر تنها 2 تا 3 روز جلوتر می‌توانیم از احتمال وقوع سیلاب با خبر شویم و اطلاع‌رسانی کنیم. این موضوع تنها شامل ایران نمی‌شود و در هیچ نقطه‌ای از جهان این پدیده قابل پیش‌بینی نیست.
ضیاییان درباره تأثیرگذاری بارش‌های سیل‌آسا بر کاهش و کنترل گرد و خاک در نقاط مستعد و کانون‌های گرد و خاک تصریح کرد: با وجود آنکه این بارش‌ها در فصل تابستان و در مناطقی همچون جنوب سیستان و بلوچستان نرمال بوده اما چون به‌صورت نقطه‌ای و رگباری بوده تأثیر چندانی نداشته و نتوانسته موجب تثبیت کانون‌های گرد و خاک شود.
پاییزی گرم و پربارش با تغییر وضعیت از لانینا به ال‌نینو
«احد وظیفه»، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هم با اشاره به حرکت جریان «لانینا» به سوی «ال‌نینو» و خنثی شدن این جریان گفت: بر این اساس امسال بارش‌های پاییزی زودتر از سال‌های قبل شروع خواهد شد و میزان آن نیز نرمال و در برخی مناطق کوهستانی بیشتر از نرمال خواهد بود.
وی درباره تأثیرات جریان «ال‌نینو» بر شرایط دمایی ایران اظهار داشت: جریان «ال‌نینو» در فصل تابستان موجب افزایش دمای کشور و وقوع بارش‌های لحظه‌ای شده اما این بارش‌های تابستانی قاعدتاً تأثیری در جبران خشکسالی‌ها نداشته است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با تأکید بر اینکه پاییز گرمتری نسبت به یک دهه اخیر خواهیم داشت، تصریح کرد: انتظار ما این است که با توجه به تغییر وضعیت از لانینا به ال‌نینو دمای هوای پاییزی در بیشتر استان‌ها بویژه در نیمه‌جنوبی کشور همچون خوزستان، فارس، بوشهر، هرمزگان، کرمان، یزد و سیستان و بلوچستان بیشتر از سال گذشته باشد.
آبخیزداری را جدی بگیریم
رئیس سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: همان‌طور که اعلام شده بارش‌ها زودتر از موعد آغاز می‌شود، بنابراین تا حدودی دمای هوا به‌صورت موقت تعدیل می‌شود. البته این موضوع در روند جهانی تأثیر چندانی ندارد و ادامه افزایش دما محتمل است.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: خیلی‌ها تصور می‌کنند بارش‌های پاییز پیش‌رو می‌تواند به خشکسالی خاتمه دهد اما باید به این قضیه نگاه واقع‌بینانه داشته باشیم و بپذیریم چندین دوره بارش مستمر و مؤثر در کنار اجرای طرح‌های بلندمدت برای عبور از این وضعیت لازم است. در حال حاضر شرایط آبی کشور چندان مناسب نیست و اگر ما می‌خواهیم از این بحران عبور کنیم، چشم امید دوختن به آسمان کافی نیست و باید در تمام زمینه‌ها وارد عمل شده و با یک برنامه‌ریزی دقیق از بارش‌ها بهره‌برداری کنیم.
وظیفه، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت را سه حوزه اصلی در مدیریت منابع آبی دانست و گفت: باید با برنامه‌ریزی مشخص به سمت کاهش خسارات زیست‌محیطی ناشی از کمبود آب مثل فرونشست‌ها، سیلاب‌ها، عدم جمع‌آوری آب‌های سطحی ناشی از بارش‌ها باشیم از همه اینها مهم‌تر اجرای طرح‌های آبخیزداری است که در کاهش تخریب‌های سیلاب و استفاده بهینه از بارش‌ها تأثیر بسیار زیادی دارد.