سوسن صادقی
روزنامه نگار

بیست و سوم مرداد، مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از تولید یک میلیون گوشی تلفن همراه تا پایان سال در این منطقه خبر داد. اکبر قنبرپور که مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین‌المللی پیام نیز هست، در نشستی خبری گفت: «تولید گوشی تلفن همراه یکی از پروژه‌هایی است که از دولت گذشته آغاز شده است و ۱۳ شرکت خصوصی برای احداث خط تولید خود در این منطقه، مراجعه کرده‌اند. از این تعداد دو مجموعه به بهره‌برداری رسیده‌ است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال حداقل یک میلیون گوشی تولید شود که یک‌سوم آن گوشی هوشمند و باقی به صورت دکمه‌ای خواهد بود.»تولید تلفن همراه به روش معکوس در کشور موافقان و مخالفانی دارد. موافقان معتقدند که با رعایت اصول و شرایط می‌توان به تولید با روش معکوس در این زمینه امیدوار بود ولی مخالفان اعتقاد دارند این کار قبلاً تجربه شده و موفقیتی به‌دست نیامده؛ بنابراین آزموده را آزمودن خطاست.

15 مدل آماده عرضه به بازار
میثاق کرابی، دبیر انجمن صنایع همگن تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و تجهیزات جانبی کشور یکی از موافقان تولید تلفن همراه در کشور است. به اعتقاد او، تولید تلفن همراه بومی می‌تواند به توسعه صنعت مخابرات و فناوری اطلاعات در کشور کمک کند و باعث افزایش توانایی‌های مهندسی، تحقیقاتی و نوآوری در این حوزه شود.
کرابی به «ایران» گفت: تولید داخلی می‌تواند موجب کاهش وابستگی به واردات و افزایش صادرات گوشی‌های ایرانی به کشورهای منطقه از جمله عراق، افغانستان، پاکستان و ترکمنستان شود.دبیر انجمن صنایع همگن تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و تجهیزات جانبی کشور درباره تعداد مدل‌های تولید شده از سوی شرکت‌های فعال روش معکوس تلفن همراه گفت: از ابتدای شکل‌گیری این صنعت تا به امروز، بیش از 80 مدل گوشی دکمه‌ای و 55 مدل گوشی هوشمند داخلی به بازار عرضه شده و 15 مدل جدید در مرحله تست و آماده عرضه به بازار است.
وی افزود: در سال 1401، 805 هزار دستگاه گوشی در داخل تولید شد و تولید یک میلیون تلفن همراه به سادگی برای تولیدکنندگان بالفعل امکان‌پذیر است اما ظرفیت تولید داخل چندین برابر اعداد مطرح شده است و در صورت فراهم شدن شرایط بهینه، تولید بسیار بالاتر از مقدار مورد انتظار خواهد بود. مهمتر اینکه تولید به روش معکوس، ظرفیت ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم تا 35 هزار نفر در دو سال آینده را خواهد داشت.
کرابی، در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود قیمت تمام شده یک گوشی تولید به روش معکوس 10 میلیون تومان است و با همین مبلغ کاربران می‌توانند مدل‌های متنوع خارجی را در بازار پیدا کنند، در این شرایط آیا فکر می‌کنید با توجه به تنوع تلفن همراه وارداتی، گوشی‌های تولید شده در کشور بتواند بازار خود را پیدا کند؟ اظهار داشت: تولیدکنندگان برای موفقیت باید چند شرط کیفیت، قیمت و قابلیت‌ها را برآورده کنند تا گوشی ایرانی بتواند با گوشی‌های وارداتی موجود در بازار رقابت کند.
کرابی معتقد است تولیدکنندگان گوشی باید به کیفیت محصولات خود توجه کرده و آنها را با استانداردهای جهانی سازگار کنند. به عبارتی، گوشی‌های ایرانی باید با توجه به نیازها و علایق مصرف‌کنندگان، قابلیت‌های جذاب و منحصر به فرد و امکاناتی مثل دوربین باکیفیت، حافظه داخلی و رم کافی، پشتیبانی از شبکه‌های نسل چهارم و پنجم، صفحه نمایش لمسی با رزولوشن بالا، طراحی زیبا و خلاقانه، باتری قوی و شارژ سریع داشته باشند.
به گفته وی قابلیت‌های گوشی باید بسته به سلیقه فردی متفاوت و متنوع باشد چون برای برخی از کاربران دوربین باکیفیت و برای برخی دیگر، حافظه بالا اهمیت دارد و برخی، باتری قوی برایشان مهم است.
دبیر انجمن صنایع همگن تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و تجهیزات جانبی کشور، درباره قیمت گفت: گوشی‌های ایرانی باید با قیمت مناسب و رقابت‌پذیر با گوشی‌های وارداتی به فروش برسند. اگر قیمت تمام شده یک گوشی تولید شده به روش مهندسی معکوس بالا باشد امکان رقابت نخواهد داشت؛ همان‌طور که گفتید با همین مبلغ، مصرف‌کنندگان می‌توانند گوشی‌های خارجی باکیفیت و قابلیت‌های بالاتر را در بازار پیدا کنند بنابراین تولیدکنندگان گوشی باید با کاهش هزینه‌های تولید، قیمت گوشی‌های خود را پایین بیاورند.
کرابی در این باره که برای حضور موفق در بازار گوشی تلفن همراه چه اقدام‌هایی ضروری است، گفت: رقابت در بازار موبایل چالش‌برانگیز است و نیاز به حمایت دولت، سرمایه‌گذاران، سرویس‌دهندگان و مصرف‌کنندگان دارد، با این حال نیاز است تا چند اقدام مانند تبلیغات مناسب، بهبود کانال‌های توزیع، ایجاد اعتماد و وفاداری انجام شود.
وی افزود: گوشی‌های ایرانی باید با استفاده از کانال‌های توزیع مناسب و گسترده، به دست مصرف‌کنندگان برسد. تولیدکنندگان گوشی ایرانی می‌توانند محصولات خود را با همکاری با فروشگاه‌ها، نمایندگان و سایت‌های خرید آنلاین در کشور عرضه کنند. در این میان رفع مشکلات نقل و انتقال، حمل و نقل، بسته‌بندی و انبارش گوشی‌ها نباید نادیده گرفته شود. کانال‌های توزیع باید به نحوی باشد که امکان دسترسی آسان، سریع و ارزان به گوشی‌ها را برای مصرف‌کنندگان فراهم کند.
به گفته کرابی تولیدکنندگان گوشی‌های ایرانی با ایجاد اعتماد و وفاداری در مصرف‌کنندگان می‌توانند بازار خود را گسترش دهند. آنها باید با ارائه خدمات پس از فروش مناسب مانند گارانتی، تعمیر، نصب، آپدیت، پشتیبانی و مشاوره، رضایت مصرف‌کنندگان را جلب کنند. همچنین با استفاده از روش‌های مختلف، مانند تخفیف، هدیه، جایزه، باشگاه مشتریان و برنامه‌های وفاداری‌سازی، مصرف‌کنندگان را به خرید مجدد و توصیه به دیگران تشویق کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که برخی معتقدند امکان موفقیت در این حوزه ضعیف است و تجربه قبلی هم این را ثابت کرده، سه موضوع را برای رقابت و موفقیت، قابل‌توجه عنوان کرد: اگر تولیدکننده گوشی ایرانی چند عامل یعنی تحلیل بازار، نوآوری و خلاقیت و یادگیری و بهبود مستمر را در نظر بگیرد، می‌تواند موفقیت بالایی کسب کند. تولیدکنندگان گوشی ایرانی مثل سایر تولیدکنندگان، باید بازار را به خوبی تحلیل کرده و نیازها، علایق، رفتارها و الگوهای خرید مصرف‌کنندگان را شناسایی کنند. شناسایی گروه‌های هدف برای رقابت با رقبا بسیار مهم است. بررسی بازار داخلی و خارجی و شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای موجود و تجزیه و تحلیل آنها ضروری است. با تحلیل بازار، تولیدکنندگان گوشی ایرانی می‌توانند بهترین تصمیمات را در زمینه محصول، قیمت، تبلیغات و توزیع بگیرند.
نکته دوم، نوآوری و خلاقیت در طراحی و ساخت گوشی‌هاست که اهمیت بالایی دارد و تولیدکنندگان با در نظر گرفتن این نکته، می‌توانند محصولات جذاب و منحصربه‌فردی را به بازار عرضه کنند. سومین موضوع، یادگیری و بهبود مستمر است. یادگیری و بهبود مستمر، کیفیت و قابلیت‌های گوشی‌ها را ارتقا می‌دهد. تولیدکنندگان باید با استفاده از بازخورد مصرف‌کنندگان، نقاط قوت و ضعف گوشی‌های خود را شناسایی و راه‌های بهبود آن را پیدا کنند و با دنبال کردن روندها و تغییرات بازار، گوشی‌های خود را با نیازهای جدید مصرف‌کنندگان هماهنگ کنند. مهمتر اینکه مصرف‌کنندگان موبایل هم باید از تولید داخل حمایت کنند.
به گفته وی با بررسی هوشمندانه علل شکست برندهای مطرح، از تولیدکنندگان ایرانی انتظار می‌رود برای موفقیت از ظرفیت نخبگان ایرانی استفاده کنند تا بتوانند در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشند.
 
فروش یکجا، راهکار موفقیت
یکی از مخالفان این طرح، فریبرز ‌نژاد دادگر، کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است. دادگر به «ایران» گفت: تجربه این کار در دولت قبل وجود دارد و در نهایت شرکت جی‌ال ایکس چند مدل موبایل هوشمند و چند مدل دکمه‌ای تولید کرد و اکنون اثری از آنها نیست.
به گفته وی دولت قبل با سرمایه‌گذاری 200 میلیاردتومانی قصد داشت 2 میلیون دستگاه تلفن همراه با قیمت دو و نیم میلیون تومان تولید کند و از طریق اپراتورها به صورت اقساطی به دست کاربران برساند. از سوی دیگر سامانه‌ای برای ثبت متقاضیان خرید اقساطی تلفن همراه راه‌اندازی شود تا امکان بازپرداخت هزینه از سوی متقاضیان بررسی و سپس اپراتور به صورت یکجا گوشی‌ها را از تولیدکننده تلفن همراه خریداری کند و به متقاضیان تحویل دهد، ولی این اقدام عملیاتی نشد.
وی افزود: نمی‌توان در مقابل غول‌های بزرگ تولید گوشی مقاومت کرد، بنابراین به نظر نمی‌رسد با مهندسی معکوس بتوانیم موفق شویم. این اقدام تأثیری در بازار تلفن همراه ما نخواهد داشت. ضمن اینکه شرکت‌هایی هم که وارد این حوزه شده‌اند، برنامه اقتصادی درستی ندارند.به گفته وی اگر عوارض گوشی خارجی و وارداتی را هم افزایش دهند تا مردم گوشی داخلی بخرند، اتفاقی را که در بازار خودرو افتاد در حوزه تلفن همراه شاهد خواهیم بود.
این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، راهکار موفقیت در این حوزه را روش باندل (فروش یکجا) با اپراتورها دانست و گفت: اما اپراتورها زیربار سرمایه‌گذاری در این حوزه نمی‌روند. اپراتورها به دنبال این هستند که گوشی باکیفیت به دست کاربرانشان برسد تا سیم کارت خود را بفروشند.