حرم، حریم، حرمت، محرَم
یاسر طاهر رحیمی
پژوهشگر
در تعالیم دینی ریشه‌یابی لغوی در بسیاری از موارد می‌تواند موجب رفع سوءتفاهمات یا روشن شدن حقایق شود. مثلاً در منطق دینی مرد و زن غربیه نسبت به هم اصطلاحاً نامحرم نامیده می‌شوند و دین برای این نسبت حدودی تعیین کرده است. این مرز‌گذاری را می‌توان با سوءظن تحلیل کرد و برای آن بافته‌های موهوم ردیف کرد؛ از بدبینی اسلام نسبت به امر جنسی تا متضاد دیدن مرد و زن یا منزوی خواهی زن و...
اما حکمت این فاصله‌گذاری را می‌شود تا حد زیادی از خود لغت و ریشه‌یابی آن متوجه شد. نامحرم با واژه‌هایی چون حرام، حرمت، محرّم، حرم و حریم هم ریشه است. وقتی می‌گوییم فلان مکان، حرم است «مثل مسجدالحرام» یا نام روزهایی را«محرم الحرام» می‌گذاریم بدین معناست که این مکان‌ها یا زمان‌ها از منظر الهی دارای احترامی ویژه هستند که باید آن را حفظ کرد. برهمین مبنا وقتی می‌گوییم فردی نامحرم است یعنی دارای حریمی است که باید محترم شمرده شود نه اینکه او شرّ و شیطانی است و باید از او دور شد! این حرمت، هم برای مردان و هم زنان بویژه زن و مرد مؤمن، صادق است.یعنی این طور نیست که فقط زن و مرد نسبت به هم حریم داشته باشند و نامحرم باشند بلکه در بین خود مردان و زنان نیز مرزهای شرعی و اخلاقی موضوعیت دارد؛ مثلاً دو مرد یا دو زن نمی‌توانند به هر قسمتی از بدن یکدیگر نگاه کنند هرچند بدون قصد جنسی باشد، همچنین انسان شرعاً اجازه نگاه جنسی به هیچ محرم و نامحرمی را بجز همسرش ندارد یعنی افراد در دایره این حدود نسبت به هم نامحرمند. پس انسان و حریم جنسی و جنسیتی او محترم است و اقتضائات متفاوت جنسی و جنسیتی زنان و مردان نسبت به هم موجب می‌شود که حریم‌های مختلفی برای حفظ این حرمت، میان ایشان تعریف شود اما جنس و جنسیت زن در این حوزه حامل گوهرها و مزیت‌های ویژه‌ای است و به تبع آن دارای حریم وحرمتی متفاوت است که توجه به حفظ آن ضروری‌تر و شکستن آن مخرب‌تر است. این مطلب فراتر از پوشش شرعی است.
خلاصه آنکه در منطق دین، زن، عفت و عزت او حرم است و کسی جز محارم به حریم این حرم راه ندارند آن هم در حد و حدودش. تنها همسر است که به همه این حریم راه دارد. شرط ورود کامل به این حریم، رعایت حرمت، پذیرش مسئولیت و تعهد به مراقبت از آن است(غیرت) پاسداشت حرمت این حرم، هم بر دوش مردان است و هم خود زن چون حرمت این حرم اولاً وبالذات، حق‌الله است نه حق فردی زن.اساساً مالک اولیه بدن ما و همه زیبایی هایش خداست(یا مالک رقّی) و شکستن حریم و حرمت جسم و متعلقات آن، بالذات حق هیچ کسی نیست و انسان امانت دار این حرم است. تلک حدود‌الله فلا تقربوها.