برخی از معدنداران در رامهرمز اجازه نمی‌دهند خفتگان سه هزار ساله آرام بگیرند
عیلامی‌ها زیر چرخ کامیون‌ها
جاده دوکوهک میراث دو شاهدخت عیلامی را نجات می‌دهد
زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم
ناف محوطه باستانی «جوبجی» را با تخریب بریده‌اند. سال 86 بود که تیغ لودر‌های آب منطقه‌ای به دو تابوت سه هزارساله متعلق به دو شاهدخت عیلامی برخورد و گنجینه‌ای با 488 شیء طلایی، مفرغی و سفالی متعلق به عیلامی‌ها، هخامنشی‌ها و اشکانیان را پیش روی باستان‌شناسان گذاشت اما نه آن گنجینه و نه ده‌ها تابوت اشکانی که در سال‌های بعد کشف شد هیچ‌کدام تاریخ شگرف جوبجی را از تخریب مدام و هر ساله نجات نداد. علاوه بر لوله‌های موقت انتقال آب، کامیون‌های معدنکاوان هم بلای جان محوطه شده‌اند. معدنداران هر چند وقت یکبار می‌توانند بدون هیچ مزاحمتی از جاده‌ای به نام جاده «دوکوهک» تردد کنند؛ اما نزدیکی جاده جوبجی به بعضی از معادن پراکنده رامهرمز باعث شده تا برخی از معدنداران برای کاهش هزینه‌های خود، همچنان عرصه وحریم جوبجی را زیر چرخ کامیون‌های خود بگیرند و اجازه تکمیل جاده دوکوهک را ندهند. آنها فقط میراث سه هزارساله عیلامی، 2500 ساله هخامنشی و 2200 ساله اشکانی را زیر چرخ کامیون‌ها له نمی‌کنند بلکه با گذر از رودخانه «اعلا» و برداشت شن و ماسه از رودخانه، محیط زیست منطقه را هم به خطر انداخته‌اند. گذر کامیون از دل علا و تخریب بستر رودخانه و همچنین برداشت شن از رودخانه باعث شده تا سیلاب هربار با شدت بیشتری در منطقه جریان یابد و حجم خسارت محیط زیستی از آن چیزی که هست بالاتر رود. در نهایت هم کامیون‌ها با گذر از پل روی رودخانه، جاده ترانزیت این مسیر را برای رهگذران و بومی‌های محلی خطرناک کنند. با وجود این همچنان برد با معدنداران است. این جاده مدام توسط مردم محلی بسته می‌شد اما چند وقت بعد دوباره کامیوندارها آن را باز می‌کنند.
حلقه قدرت
آن دو تابوت که سال 86 در جوبجی کشف شد متعلق به دو زن عیلامی 16 ساله و 30 تا 35 بود. چند حلقه در میان گنجینه جوبجی وجود داشت. باستان شناسان ثابت کردند حداقل یکی از آن حلقه‌ها، حلقه قدرت است. حلقه قدرت حلقه‌ای است که حکومت مرکزی به حاکمان محلی می‌داده؛ همین حلقه اهمیت جوبجی را چند برابر می‌کند اما تخریب پروژه‌های عمرانی و اقتصادی را از سر محوطه کم نکرد. تلاش فعالان میراث فرهنگی در سال‌های گذشته به ثبت ملی جوبجی منجر شد ولی تیغ لودرها را از روی گلوی تاریخ سه هزار ساله برنداشت. چند پروژه عمرانی و اقتصادی در سال های اخیر هم به کشف تابوت‌های اشکانی منجر شد. در میان همین تخریب‌های ادامه دار به دلایل مختلف عمرانی، عرصه و حریم جوبجی هم تعیین شد اما هنوز به امضای نهایی که بتواند از تخریب‌ها جلوگیری کند منجر نشده است.
جدال نام و نان
رامهرمز، اندیمشک، دزفول، بهبهان و رامشیر برخلاف مناطق جنوبی خوزستان نه صنعت مهمی دارند و نه راهی به بنادر تجاری و صنعتی. همین مسأله هم آنها را به سمت معدنکاوی برده است. چون شرایط بخش‌های جنوبی را ندارند. از سوی دیگر اقتصاد آنها یعنی برداشت شن و ماسه، به تخریب رودخانه‌های منطقه منجر می‌شود. در نقاط مختلف رامهرمز هم کارگاه‌ها و کارخانه‌های بهره‌برداری از شن و ماسه راه انداخته‌اند. مصالحی که در توسعه شهر، روستا، پتروشیمی‌ها و سواحل دریایی ماهشهر استفاده می‌شود. برداشت شن و ماسه به جاده‌سازی‌‌های مختلف در منطقه نیز منجر شده است. به گفته فعالان میراث فرهنگی یکی از معروف‌ترین این جاده‌ها، جاده رامهرمز بود که به آسیب جدی بستر رودخانه «اعلا» منجر شد. ورود وزارت نیرو و سازمان آب و برق خوزستان به کاهش تردد کامیون‌ها در این جاده منجر شد اما مسیر کامیون‌ها به سمت منطقه باستانی – تاریخی جوبجی موجب شد تاریخ سه هزار ساله این محوطه زیر چرخ کامیون‌ها تخریب شود. کم کم تعداد معادن زیاد شد و کارگاه‌ها افزایش یافت. عبور و مرور کامیون‌های پر و خالی، با تناژ 30 تا 70 تن و ورود خودروهای سبک و افراد زیاد از دل جاده روستای جوبجی به اعتراض مداوم اهالی منجر شد. این اعتراض‌ها در نهایت به آنجا رسید که برخی از معدنداران پیشنهاد بدهند از سمت روستایی به نام دو کوهک، جاده‌ای کشیده شود. این راه‌حل منطقی‌ای بود. این جاده نه از دل روستا می‌گذشت نه از زمین‌های کشاورزی عبور می‌کرد. بخشی از جاده دوکوهک هم ساخته شد اما از آنجایی که این جاده با برخی معادن فاصله دارد، صاحبان این معادن جلوی تکمیل جاده را گرفتند و دوباره کامیون‌ها را به جان منطقه تاریخی جوبجی انداختند.