بررسی دادههای مرکز آمار از رونق اشتغال بهاری در مناطق روستایی و شهری خبر میدهد
ایجاد 672 هزار اشتغال خالص در نقاط شهری
در سه ماهه اول سال 1402، نسبت به بهار سال 1401، گروه سنی 18 تا 35 ساله شهری بیشترین کاهش نرخ بیکاری را داشته و 672 هزار اشتغال خالص در نقاط شهری ایجاد شده است. در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، سه شاخص نرخ اشتغال، مشارکت و بیکاری در نقاط شهری بهبود پیدا کرده و چشمانداز مثبتی را برای فصول دیگر سالجاری تداعی میکند. نشان به آن نشان که در این بازه زمانی با وجود افزایش حدود 500 هزار نفری جمعیت فعال، 672 هزار شغل جدید ایجاد و حدود 200 هزار نفر نیز از جمعیت بیکاران شهری کاهش یافته است. ارزیابی دادهها در فصل زمستان سال گذشته، حکایت از عملکرد مثبت بازار کار در فصل بهار داشت، به گونهای که در فصل زمستان، دادههای شامخ یا همان شاخص مدیران خرید از بهبود کسب و کار حکایت میکرد و همچنین دادههای وزارت صمت و مراکز آماری از افزایش تولیدات صنایع خبر داده بودند. بر این اساس، دادههای مرکز آمار نشان میدهد که در فصل بهار، نرخ مشارکت اقتصادی در نقاط شهری کشور، 0.4 درصد افزایش یافته و این نرخ در بهار سال 1402 به 40.5 درصد رسیده است.در این بازه زمانی 488 هزار نفر به جمعیت شاغل و بیکار شهری اضافه شده است و تعداد آنها را به 20 میلیون و 162 هزار نفر رسانده است. با وجود افزایش جمعیت فعال شهری در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ بیکاری و اشتغال نیز با تغییرات مثبتی مواجه شده است، بهطوریکه نرخ اشتغال جمعیت 15 ساله و بیشتر از 36.1 درصد به 36.8 درصد رسیده است. این نرخ رشدی برابر با 0.7 درصد را تجربه کرده است. به عبارتی دیگر، از بهار سال 1401 تا بهار سال 1402، 672 هزار شاغل جدید به جمعیت شاغلان شهری اضافه شده است. در همین بازه زمانی، نرخ بیکاری نیز با کاهش 1.1 درصدی مواجه شده و از 10.1 درصد به 9 درصد رسیده است. بر پایه دادههای آماری، سهم شاغلان شهری از جمعیت فعال این حوزه، 91 درصد بوده است و تنها 9 درصد آنها بیکار هستند.
با این تفاسیر، افزایش و کاهش همزمان نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری و همچنین رشد جمعیت شاغل نشان میدهد که بازار کار شهری روند مثبتی در فصول آینده خواهد داشت.
کاهش نرخ بیکاری جوانان شهری
در همین حال، نرخ بیکاری جوانان شهری نیز با کاهش چشمگیری مواجه شده است؛ بهطوریکه در بهار سال 1401، نرخ بیکاری 26.6 درصد بوده که در بهار امسال با کاهش 3.4 درصدی روبهرو شده و در ایستگاه 23.2 درصدی قرار گرفته است. این درحالی است که بیشترین نرخ بیکاری در بین گروههای سنی مناطق شهری متعلق به گروه سنی 18 تا 35 ساله بوده است. در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نرخ بیکاری گروه سنی 18 تا 35 ساله با کاهش 1.4 درصدی از 17.9 درصد به 16.5 درصد رسیده است. در این بازه زمانی 116 هزار بیکار از این گروه سنی کاسته شده است. در بهار سال 1401 تعداد بیکاران گروه سنی 18 تا 35 ساله، یک میلیون و 391 هزار نفر بود که در سه ماهه اول سال 1402، این تعداد به یک میلیون و 274 هزار نفر کاهش یافته است.
نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر فارغالتحصیلان آموزش عالی شهری نیز با کاهش 1.3 درصدی به 11.6 درصد در بهار سال 1402 رسیده است.
کاهش اشتغال ناقص شاغلان شهری
بررسیها نشان میدهد که در بهار امسال نسبت به فصل اول سال گذشته، نرخ اشتغال ناقص شهری با 1.5 درصد کاهش به 7.1 درصد رسیده است.
در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، 226 هزار نفر از تعداد شاغلانی که کمتر از 44 ساعت فعالیت داشتند و به آنها شاغلان ناقص میگویند، کم شده و تعداد آنها در بهار امسال به یک میلیون و 299 هزار نفر رسید.
افزایش سهم اشتغال صنعتی در شهرها
آنچه بیشتر در حوزه اشتغال شهری خودنمایی میکند، افزایش اشتغال صنعتی است، آنچه از مجموع 672 هزار اشتغال خالص ایجاد شده، 338 هزار شغل در بخش صنعت ایجاد شده است.در بهار سال گذشته، 6 میلیون و 48 هزار شهری در بخش صنعت فعالیت داشتند که در سه ماهه اول امسال تعداد آنها به 6 میلیون و 386 هزار نفر رسید. به عبارتی سهم اشتغال صنعتی در نقاط شهری با افزایش 0.6 درصدی به 34.8 درصد ارتقا یافت.
بررسی وضعیت بازار کار روستانشینان
ارزیابیها نشان میدهد که وضعیت بازار کار در مناطق روستایی همپا با مناطق شهری بوده است. بهطوریکه در بهار امسال نسبت به سه ماهه اول سال گذشته، نرخ بیکاری در روستانشینان کاهش یافته و نرخهای اشتغال و مشارکت نیز افزایشی بوده است.در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ مشارکت اقتصادی روستانشینان با 0.1 درصد افزایش به 43.6 درصد رسید و در عین حال از جمعیت غیر فعال نیز کاسته شد.نرخ رشد اشتغال روستانشینان در این بازه زمانی 0.5 درصد افزایش یافته و به 41.2 درصد رسیده است. در این بازه زمانی، از مجموع تعداد جمعیت فعال روستایی، که 6 میلیون و 306 هزار نفر بالغ میشوند، 5 میلیون و 952 هزار نفر شاغل بوده و تنها353 هزار نفرآنها بیکار بودهاند. به عبارتی از مجموع جمعیت فعال روستایی، 4/94 درصد از آنها شاغل بوده و 5.6درصد آنها بیکار بودهاند. نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر روستایی در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، از 6.04 درصد با کاهش 0.8 درصدی به 5.6 درصد رسیده است.
کاهش نرخ بیکاری جوان روستایی
نرخ بیکاری ردههای سنی 15 تا 24 ساله و 8 تا 35 ساله روستانشینان نیز در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته با کاهش مواجه شده است. بهطوریکه این دو گروه سنی هر دو با کاهش 0.6 درصدی به ترتیب به 17.5 درصد و 11.8 درصد رسیدهاند. شاغلان ناقص روستایی در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نیز به 11.9درصد کاهش یافت. در این بازه زمانی، نرخ اشتغال ناقص با 0.9 درصد کاهش مواجه شده است.
بــــرش
دلایل رشد اشتغال
براساس ارزیابیهای صورت گرفته از سوی پژوهشکده پولی و بانکی میتوان گفت با وجود اینکه صنایع واردات محور نقش بزرگی در تولید داشتهاند اما این رشد در شرکتهای صادراتی بیشتر دیده میشود. این هم به این دلیل است که این نوع صنایع وابستگی کمتری به واردات مواد اولیه داشتهاند. از طرفی بررسی مؤلفههای شاخص مدیران خرید (PMI) در اردیبهشت و منحنی شامخ مدیران خرید نشان میدهد که در اردیبهشت ماه تولید رونق بیشتری گرفته است. در این مقطع شامخ کل اقتصاد بالاترین رقم در دوره 44 ماهه را ثبت کرده و روی 57.3 واحد ایستاده است. شاخص میزان فعالیتهای کسبوکار در اردیبهشتماه 60.96 واحد درصد بود و فعالیتها در هر سه بخش با افزایش شاخص همراه بوده است و بخش صنعت بیشترین افزایش را در مقایسه با سایر بخشها ثبت کرده است. براساس ارزیابیهای صورت گرفته از سوی پژوهشکده پولی و بانکی از آبان سال 1399 تا خرداد 1401 برخلاف دوره قبلی رشد تولید صنایع صادرات محور از رشد تولید سایر صنایع کمتر بوده است. این روند از مردادماه تا همین اردیبهشت امسال به نفع شرکتهای صادراتی تغییر کرد، به طوری که در این بازه زمانی رشد شاخص تولید شرکتهای صادراتی بیشتر از سایر شرکتها بوده است. با این شرایط میتوان افزایش رشد در این بازه زمانی را به صادرات و شرکتهای صادرات محور نسبت داد. این به معنی آن است که صادرات یکی از عوامل اصلی رشد تولید در این بازه زمانی محسوب میشد. احیای حدود 5 هزار واحد تولید راکد شده نیز باعث اشتغالزایی بیش از 118 هزار نفر شده است.