نمایش چالش‌های خانوادگی و اجتماعی نوجوانان در «نیکان»
جبارآذین
منتقد و مدرس سینما و تلویزیون
نگاه متعهدانه از منظر آسیب‌شناسی فردی و اجتماعی و خانوادگی به زندگی، فعالیت‌ها، مشکلات و نقش نوجوانان در خانواده‌های ایرانی و جامعه امروز از ویژگی‌های شاخص سریال تلویزیونی «نیکان» است که توانسته نظر و پیگیری خانواده‌ها و نوجوانان را با این سریال همراه کند.
مجموعه خانوادگی و اجتماعی «نیکان» ساخته علی سراهنگ و تهیه‌کنندگی کامران مجیدی، این شب‌ها، بینندگان شبکه سه سیما را به تماشای خود نشانده است. این سریال روایتگر چند داستان و داستانک پیوسته خانوادگی است که نیاز، مشارکت، امید و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی، آنها را در سطوح مختلف جامعه به یکدیگر پیوند می‌دهد. در این میان، نیکان دختر نوجوان و خوش‌قلب خانواده برای کمک به حل معضلات خانواده خود خواسته یا ناخواسته وارد میدان مبارزه با این مشکلات شده و به صف کارآفرینان ملحق می‌شود، ولی با چالش‌های متعدد اقتصادی، خانوادگی و اجتماعی روبه‌رو می‌شود، بویژه که یکی از اقوام به دلیل زیاده‌خواهی و ثروت‌اندوزی و درگیرشدن با قاچاقچیان و سوداگران داروهای تقلبی، برای خانواده نیکان، مشکلاتی ایجادکرده است.
سریال «نیکان» در مضمون و محتوا، رویکرد زنانه با سمت‌گیری نوجوانانه و دخترانه دارد. از همین رو، افزون بر واقع‌گرایی در بازنمایی درگیری‌های گوناگون نیکان و خانواده‌اش با موانع و بحران‌های اقتصادی، معیشتی و اجتماعی، به کالبدشناسی شخصیت‌های خانوادگی و اجتماعی نوجوانان از مسیر تأکید و تمرکز بر کاراکتر نیکان می‌پردازد که حرکت و اقدام معنایی و محتوایی پسندیده‌ای است. با این همه، «نیکان» هم مانند دیگر سریال‌های مشابه از فراز مشکلات اجتماعی و اقتصادی عبور می‌کند و وارد عرصه تحلیل مشکلات مرکزی سریال که با قاچاق دارو در کشور مرتبط بوده و معضلی بزرگ است، نمی‌شود و می‌کوشد عمدتاً با حل مسائل و کشاکش‌های نیکان و جهان، از کنار آسیب‌شناسی کامل و آگاهی‌بخش و هشداردهنده قاچاق و ساخت و توزیع داروهای تقلبی بگذرد و پا به بیراهه‌های وجود باندهای مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر و سهم مهم برخورد نیروی انتظامی و خانواده‌ها با آنها نگذارد.
گرچه در همین حد هم، همت هنرمندانه سازندگان «نیکان» و تعهد آنها نسبت به آسیب‌شناسی رویدادها و مشکلات اجتماعی قابل تأمل است، ولی باید دانست که این اندازه و نمایش محدود مشکلات یاد شده، برای روشنگری اجتماعی و مسئولان کافی نیست. فیلمنامه بامحتوا و پرچالش «نیکان» را نسیم محمدی فارسانی و نسیم سیفی‌پور نوشته‌اند و در آن پژمان بازغی، سیما تیرانداز، بهنام تشکر و شقایق فراهانی بازی‌های خوبی ارائه کرده‌اند و نقش «نیکان» را یک چهره مستعد نوجوان «مه‌لقا می‌نوش» ایفا کرده است. «نیکان» حاصل توانایی‌ها و امتیازهای کاربلدی کارگردان، بازیگران و دیگرعوامل آن است و با آنکه می‌توانست با بهره‌گیری از روانشناسان و جامعه‌شناسان قوی‌تر باشد، ولی با بضاعت کنونی هم موفق شده نظر مساعد مخاطبان گسترده سیما و بخصوص همراهی و همدلی نسل نوجوان را جلب کند و در کنار سریال‌های مخاطب‌پسند و موفق خانوادگی رسانه ملی قرار گیرد. نکته آخر اینکه، تولید سریال‌هایی درباره زندگی، مسائل و دغدغه‌های نوجوانان، یک ضرورت اجتماعی و ملی است که باید به صورت جدی‌تر در دستور فعالیت شبکه‌های مختلف تلویزیون، جای گیرد و خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان را بیش از پیش به رسانه ملی نزدیک کند.