حامد جیرودی
روزنامه نگار

اولین‌ها همیشه در ذهن باقی می‌مانند. اولین عشق! اولین شهر، اولین معلم، اولین مربی یا اولین تیم. برای علاقه‌مندان به فوتبال ایران هم، به خصوص آنهایی که نوستالژی باز هستند، اینکه اولین حریف تیم ملی در تاریخ بازی‌های رسمی ایران چه تیمی بوده، داراری اهمیت است. بله، از افغانستان صحبت می‌کنیم. تیمی که دوشنبه، سوم شهریور ۱۳۲۰ در اولین دیدار تاریخ تیم ملی در تورنمنت جشن استقلال افغانستان در سال ۱۹۴۱ مقابل ایران قرار گرفت که آن مسابقه با تساوی بدون گل خاتمه یافت. این دو کشور همسایه در سال 1949 و در دیداری که چهارم آبان 1328 برگزار شد، باز هم با هم مسابقه دادند که ایران این بار با نتیجه پر گل 4-0 به برتری رسید. افغانستان در سال 1329 هم در دیداری دوستانه با تیم تاج سابق مسابقه داد که آن بازی هم 3-2 به سود نماینده ایران خاتمه یافت. افغانستان با اینکه در آن سال‌ها فوتبال را آغاز کرد و حتی در المپیک ۱۹۴۸ لندن هم شرکت کرد اما به دلیل مسائل مختلف از جمله جنگ و مشکلات دیگری که در این کشور وجود داشت، نتوانست در فوتبال پیشرفت کند. حمله نظامی شوروی و وقوع جنگ‌ها داخلی طی ۳۰ سال گذشته باعث شد که این تیم بعد از آخرین بازی خود در سال ۱۹۸۴ در جریان مسابقات مقدماتی جام ملت‌های آسیا تا سال ۲۰۰۲ تقریباً هیچ بازی بین‌المللی‌ای نداشته باشد. اولین حضور افغانستان در مسابقه‌های جهانی پس از ۲۸ سال حضور در بازی‌های آسیایی بوسان کره جنوبی سال ۲۰۰۲ بود. اتفاقاً افغانستان در آن رقابت‌ها هم با تیم زیر 23 سال ایران دیدار کرد که شاگردان برانکو ایوانکوویچ به پیروزی 10-1 رسیدند. جالب اینکه امیدهای ایران و افغانستان، 9 فروردین 1394 هم در ورزشگاه آزادی با هم مسابقه دادند که ایران با حضور بازیکنانی مانند سردار آزمون ، علیرضا جهانبخش و روزبه چشمی، به پیروزی 6-0 رسید. اما اولین پیروزی تیم بزرگسالان افغانستان پس از بازشکل‌گیری در مارس ۲۰۰۳ هم، با نتیجه ۲ - ۱ بر قرقیزستان در مرحله مقدماتی جام ملت‌های آسیا رقم خورد تا اینکه این تیم در سپتامبر ۲۰۱۳ توانست در فینال هندوستان را با 2-0 شکست دهد و برای اولین بار قهرمان جنوب آسیا چلنج کاپ شود که بسیاری از کارشناسان این پیروزی را تولد دوباره فوتبال افغانستان می‌دانند.

سومین پیکار ایران و افغانستان
بعد از 74 سال
افغانستان حالا و در تورنمنت کافا، برای سومین بار باید از ساعت 18:30 امروز به وقت تهران در بیشکک قرقیزستان برابر ایران به میدان برود. شاگردان امیر قلعه‌نویی پس از دیدار برابر روسیه و کنیا در فروردین‌ ماه، حالا در این جام شرکت کرده‌اند و نخستین پیکارشان برابر تیم رده 155 رنکینگ فیفا خواهد بود! دیداری که سومین تقابل رسمی تیم‌های بزرگسالان ایران و افغانستان و پس از 74 سال خواهد بود. هدایت افغانستان بر عهده عبدالله المُطَیری کویتی است. این سرمربی 41 ساله به تازگی سکان‌دار این تیم شده و اولین آزمونش در دیدار اول تورنمنت کافا مقابل قرقیزستان بود. جایی که او و شاگردانش با گل دقیقه (90+7) ارنست باتیرکانوف به تیم میزبان باختند و زمین بازی را به نشانه اعتراض به داوری ترک کردند تا کمی زودتر از موعد مقرر داور در سوت خود بدمد! البته مطیری که پیش از این هدایت تیم‌های زیر 16 و 17 سال قرقیزستان، تیم دوم الشحانیه قطر و نپال را به عهده داشته، به خاطر اخراج در بازی قبلی امکان حضور روی نیمکت تیمش برای دیدار پیش رو مقابل ایران را ندارد.
 
تیم اصلی افغانستان به کافا نیامده‎!
اما در شرایطی که قلعه نویی بیش از 90 درصد ستاره‌های اصلی ایران را به کافا برده، افغانستان با تیم دوم خود به تورنمنت کافا آمده است! لیست آنها نسبت به دیدارهایی که در انتخابی جام ملت‌های آسیا در سال 2022 برگزار کردند، تغییرات بسیار زیادی داشته و 19 بازیکن این تیم که تقریباً همگی لژیونر بودند و در آن مسابقات به میدان رفتند، این بار جایی در لیست نهایی ندارند. لژیونرهایی از دانمارک، آلمان، کانادا، هند، انگلیس، قبرس، سوئد، کامبوج، هلند، استرالیا و لهستان که در میان‌شان نام‌هایی چون اسلام امیری با 65 بازی ملی، فیصل شایسته، بازیکن اسبق پیکان و زننده بیش‌ترین گل ملی تاریخ افغانستان و زبیر امیری به چشم می‌خورد و در این تورنمنت غایب هستند. به نظر می‌رسد افغانستان برای این تورنمنت سعی داشته به نفرات جوان خود میدان دهد. ماجرا وقتی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم پنج بازیکن از لیست کنونی بدون تیم هستند. البته در لیست افغانستان، بازیکنان لژیونری مانند باط مشتاق (اکسلسیو ماس‌لوئیس از لیگ آماتور هلند)، محمد سلطانی (برنکومر از دسته پنجم آلمان)، فرشاد نور (دی‌پی‌اِم‌اِم برونئی)، یاما شیرزاد (زاماکس سوئیس از دسته دوم)، تاوفی اسکندری (تورشاون جزایر فارو)، امرالدین شریفی (فورتیس بنگلادش)، امید مساوی (آچیروناس قبرس از دسته دوم)، مساور احدی (اِچ‌آی‌اِف‌کی فنلاند از دسته دوم) هم به چشم می‌خورد. در لیست کنونی فرشاد نور با 22 بازی ملی، پرسابقه‌ترین بازیکن تیم ملی افغانستان محسوب می‌شود و 16 بازیکن از 24 بازیکن دعوت شده پیش از این تورنمنت اصلاً برای تیم ملی‌شان بازی نکرده بودند و قرار است در مسابقات کافا محک بخورند. آخرین پیروزی افغانستان در ماه مارس سال 2022 رقم خورد. آنها موفق شدند در دیداری دوستانه تیم زیر 23 سال کویت را شکست دهند و پس از آن شش باخت و یک تساوی در دیدارهای مختلف عایدشان شد. حالا آنها باید مقابل ستارگان تیم ملی فوتبال ایران به میدان بروند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که پیش از این منتقدان بر این باور بودند که تیم‌هایی چون افغانستان و قرقیزستان رقبای خوبی برای ایران در فاصله چند ماه تا آغاز جام ملت‌ها نیستند اما اکنون مشخص شده که تیم افغانستان، با بازیکنان جوان خود قرار است مقابل ایران صف‌آرایی کند!