یگانه یخچال خشتی غرب کشور مرمت می‌شود
یخدان «میرفتاح» جان می‌گیرد
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
فروردین‌ماه 1398 باران سیل‌آسایی فرود آمد و بخش زیادی از یخدان میرفتاح ملایر را با خود شست و برد. حالا بعد از گذشت 4 سال رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ملایر به «ایران» خبر داده 1800 میلیون تومان اعتبار ملی و استانی برای مرمت این بنای تاریخی تأمین شده و قرار است تا 3 ماه دیگر پروژه مرمت به ایستگاه پایانی برسد.
4 سال پیش بارش‌های سیل‌آسا در فروردین‌ماه همه را شوکه کرد. بارانی غیرمنتظره که آسیبی جدی به پیکره بسیاری از آثار تاریخی استان همدان از جمله یخدان میرفتاح ملایر وارد کرد. همان موقع علی مالمیر، مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان خبر داد بارندگی‌ها ۳۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال به بناهای تاریخی همدان خسارت وارد کرده و در میان آثار تاریخی، یگانه یخدان غرب کشور در ملایر دچار خسارت کلی شده است.
تزریق قطره‌چکانی اعتبار
بارندگی‌ها به بخش فوقانی و طاق تنها بنای خشتی استان همدان آسیب زد و گنبد آن را فرو ریخت؛ اتفاقی تلخ که دل بسیاری از فرهنگ‌دوستان و فعالان میراث فرهنگی را به درد آورد. همان موقع مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان قول مساعد داد که مرمت این بنا یکی از اولویت‌های نخست میراث فرهنگی در سال جدید باشد. در کنار سایه مهیب سیلاب، به یکباره کرونا نیز همانند یک میهمان ناخوانده از راه رسید و بر مرمت این بنای تاریخی سایه افکند. احیای دوباره این بنای بر جای مانده از دوران قاجاریه با از راه رسیدن این ویروس مرگبار بار دیگر به تعویق افتاد و مسئولان استانی وعده دادند با فروکش کردن بیماری و رفع محدودیت‌ها، کار مرمت و بازسازی این بنای خشتی در اولویت کاری آنها قرار خواهد گرفت. در تمام این مدت نیز مرمت این بنای تاریخی لنگ تأمین اعتبار باقی مانده و با تزریق قطره‌چکانی بخش‌هایی از آن مرمت و بازسازی شده است.
سال گذشته ابراهیم جلیلی، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ملایر خبر داد در ادامه فعالیت پروژه مرمت و بازسازی بنای تاریخی یخدان میرفتاح، اقدامات حصارکشی بنا به طول ۱۳۰ متر، تهیه مستندنگاری بنا، طرح آسیب‌شناسی و همچنین ایجاد نگهبانی و حصارکشی با استفاده از مصالح موجود با اعتباری بالغ بر ۲۰۰ میلیون تومان انجام شده است.
طاق گنبد مرمت می‌شود
یک سال قبل نیز از محل اعتبارات ملی، ۶۰۰ میلیون تومان در قالب اوراق به مرمت بنا تخصیص یافت و مطابق قراردادی که از محل اعتبارات ملی در قالب اوراق به مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان با پیمانکار ذی‌صلاح مرمت منعقد شده بود، از اسفند ۱۴۰۰ پروژه مرمت فعال شد. در این مدت نیز علاوه بر ایجاد دیوار سنگی، در فاصله هر چهار متر پایه بتنی قرار داده و با تزریق بتن و ایجاد کمربند بتنی، استحکام‌بخشی عالی در بستر خاک انجام شد تا پس از احیای طاق، ساقه و پایه دوام و مقاومت لازم را برای نگهداری داشته باشد. از طرفی بتن‌ریزی انجام گرفت و علاوه بر آن یک کانال رطوبت‌گیر نیز برای دفع رطوبت دیواره فوق و تأسیسات ایجاد شد. طی این سال‌ها حدود یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان برای مرمت این بنای خشتی هزینه شد. پس از اتمام بتن‌ریزی و عملیات مرمت، ساخت طاق گنبد در دستور کار قرار گرفت. خوشبختانه در سال جدید اعتبار ملی و استانی برای مرمت این بنای ارزشمند تزریق شده و مقرر شد طی 3 ماه آینده عملیات مرمت یخدان میرفتاح تکمیل شود.
اعتبار 1800 میلیون تومانی
طبق گفته اتابک صفری، معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان به «ایران»، با فرو ریختن بخش فوقانی و طاق بنای تاریخی یخدان میرفتاح ناشی از سیل ویرانگر 1398، قرار شد از اعتبارات مدیریت بحران برای بناهای آسیب‌دیده از سیل استفاده کرده و این محوطه مرمت شود. متأسفانه طی این سال‌ها این اعتبار تأمین نشده و کار مرمت به تعویق افتاده است. البته طی 2 سال گذشته بخشی از اقدامات عمرانی انجام شده و حدود 40 درصد اقدامات اولیه و حفاظتی برای مرمت یخدان میرفتاح به سرانجام رسیده است.
او می‌افزاید: خوشبختانه در سال جاری اعتبار 1.5 میلیارد تومانی از اعتبارات سفر ریاست‌جمهوری به مرمت این محوطه تخصیص پیدا کرده و ابلاغ نیز شده است. همچنین حدود 300 میلیون تومان از اعتبارات استانی برای این پروژه پیش‌بینی‌شده که امیدواریم با تجمیع این مبالغ (1800 میلیون تومان) کار مرمت یخدان میرفتاح در کمترین زمان ممکن آغاز شود.
زباله‌ای در محوطه نیست
طبق گفته صفری، هفته‌های گذشته درگیر شناسایی پیمانکار و تشریفات عقد قرارداد برای مرمت محوطه بودیم. بخشی از کار انجام شده است و طی 2-1 هفته آینده اقدامات عمرانی یخدان آغاز خواهد شد. طرح مرمت قبلاً تهیه شده و تمام موارد در آن برآورد شده است. بخشی از کار مرمت طی سال‌های گذشته انجام شده است و حالا اتمام پروژه و مرمت نهایی این محوطه نهایتاً تا 3 ماه دیگر انجام خواهد شد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان درباره اخبار منتشر شده در فضای مجازی مبتنی بر انباشت زباله و پسماند در حریم یخدان میرفتاح نیز می‌گوید: دور این بنا حصارکشی شده است و به صورت شبانه‌روزی توسط یک نگهبان محافظت می‌شود. تاکنون هیچ گزارشی از انباشت زباله و پسماند پیرامون این محوطه از سوی شهرستان ملایر به اداره کل میراث فرهنگی استان همدان ارسال نشده است. اگرچه بعید است این اتفاق رخ داده باشد اما ما حتماً از شهرستان پیگیری کرده و در صورت تأیید، آن را در اسرع وقت برطرف خواهیم کرد.
بــــرش
طی این سال‌ها حدود یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان برای مرمت این بنای خشتی هزینه شد. پس از اتمام بتن‌ریزی و عملیات مرمت، ساخت طاق گنبد در دستور کار قرار گرفت. خوشبختانه در سال جدید اعتبار ملی و استانی برای مرمت این بنای ارزشمند تزریق شده و مقرر شد طی 3 ماه آینده عملیات مرمت یخدان میرفتاح تکمیل شود