الهام عابدینی
 پژوهشگر روابط بین‌الملل

سال‌هاست که ایران میزبان مهاجران و پناهجویان افغانستانی است که به دلیل جنگ‌ها و انواع ناآرامی‌ها از کشور خودشان خارج شده‌اند. در تمامی این سال‌ها با وجود برخی نامهربانی‌ها و کج سلیقگی‌ها، نگاه کلی به حضور مهاجران افغانستان در کشورمان مثبت بوده است و این موضوع بیش از هرچیزی مدیون نگاه امامینِ انقلاب است.
امام خمینی(ره) در یکی از سخنرانی‌های معروف خود در جمع بازاری‌های تهران در سال 1361 مهاجران افغان را میهمان ایرانی‌ها خواند و گفتند: «ما مسلمانیم، آنها هم مسلمانند، ما باید از آنها پذیرایی کنیم، خدمت کنیم به آنها و....» من بارها از رزمندگان افغانستانی که در دفاع مقدس دوشادوش ایرانیان مقابل رژیم بعث جنگیدند شنیدم که گفتند اصلی‌ترین دلیل آنکه با برای دفاع از خاک ایران وارد جبهه‌های جنگ شدیم، شخص امام خمینی «ره» و محبوبیت و تأثیر صحبت‌های ایشان بود.
یکی از مهمترین نقاط عطف در تاریخ حضور مهاجران افغانستانی در ایران مربوط به سال 1394 است که مقام معظم رهبری دستور دادند همه کودکان افغانستانی، چه آنها که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و چه آنها که مدارک قانونی حضور در ایران ندارند باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند. همین فرمان گامی بسیار مهم برای تسهیل دانش‌آموزان افغانستانی و به طور کلی شرایط زندگی آن بود؛ هرچند هنوز هم گاهی شاهد کج سلیقگی برخی مسئولین هستیم اما همین فرمان صریح و کوتاه مانع از سنگ‌اندازی‌های جدی می‌شود.
همه اینها را نوشتم تا به تقریظ اخیر رهبری بر کتاب «خاتون و قوماندان» برسم. در این ایام نمایشگاه کتاب؛ این کتاب می‌تواند انتخابی خوب برای مطالعه باشد. این کتاب روایت زندگی ام‌‌البنین حسینی، همسر شهید علیرضا توسلی (ابوحامد) فرمانده لشکر فاطمیون است که در نبرد با تروریست‌های جبهه النصره در سوریه شهید شد. در این کتاب به روایت‌هایی از مشکلات مهاجران افغانستانی در ایران هم اشاره و اتفاقاً در تقریظ رهبری هم این نکته ذکر شده است: «حوادث مربوط به مهاجران افغان را که در این کتاب آمده است از هیچ منبع دیگری که به این اندازه بتوان به آن اطمینان داشت دریافت نکرده‌ام. برخی از آنها جداً تأثرانگیز است، ولی از سوی دیگر، حرکت جهادی فاطمیون افتخاری برای آنها و همه‌ افغان‌ها است.»
در شرایطی که برخی آگاهانه یا بدون داشتن اطلاعات و دانش کافی ظرفیت درخشان حضور مهاجران را در کشور هیچ می‌انگارند و حتی مهاجرستیزی را ترویج می‌کنند، رهبر انقلاب بار دیگر با همین تقریظ مهر دیگری بر سند دوستی و برادری میان مردم ایران و افغانستان زدند.
کاش دست کم روایت توسعه کشورهای دیگر را بخوانیم و ببینیم در اغلب کشورهای توسعه یافته، مهاجران چه نقش ارزشمندی برای کشور میزبان ایفا کردند. راه شکوفایی این ظرفیت، سیاستگذاری و قانونگذاری صحیح کشور میزبان در حوزه مهاجرین است. امید که با مهاجرستیزی و بعضاً نژادپرستی بی‌بنیان برخی، خاطره این همه سال میزبانی بی‌چشمداشت از عزیزان افغانستانی ، تلخ نشود.