فائزه زمانی
روزنامه‌نگار

هیچ فرقی نمی‌کند چه کسی باشی، یک شهروند عادی یا یک ستاره ورزشی؛ مجوز خروج از کشور برای همه شهروندان است. ورزشکاران زیادی همزمان با ورزش قهرمانی مشغول خدمت سربازی هستند. آنها برای رسیدن به مدال و قهرمانی باید در اردوها و مسابقات بین‌المللی مختلف در خارج کشور شرکت کنند.
مجوز خروج از کشور گاهی به معضلی جدی برای ورزشکاران تبدیل می‌شود که بارها مانع از سفر بسیاری از ورزشکاران ملی‌پوش و قهرمان‌ها شده است. اما چرا مشکل گروهی به سادگی حل می‌شود و تعدادی از سفرها جا می‌مانند؟
خروج ورزشکاران سرباز تیم‌های ملی مستقیم زیرنظر ستاد کل نیروهای مسلح است. همه چیز به استعلام و تأییدیه نهایی این نهاد برمی گردد. فوتبالیست یا کشتی گیر و جودوکار...همه باید مسیر قانونی یکسانی طی کنند.همین چند هفته پیش بود که تیم ملی جودو بعد از پشت سرگذاشتن 4 سال بحرانی به‌خاطر تعلیق، قصد حضور در مسابقات تدارکاتی روسیه را داشت؛ مسابقاتی که در شرایط سخت جودو، نقش حیاتی در آمادگی جودوکاران برای حضور در تاتامی بازی‌های آسیایی هانگژو داشت. آرش میراسماعیلی رئیس فدراسیون از بلیت پرواز تا رزرو هتل، همه کارها را کرده بود، اما به یکباره با عدم صدورمجوز خروج 2 سرباز تیم جودو، دنیا روی سرش خراب شد. اتفاقی که خیلی میراسماعیلی را عصبانی کرد و حتی با واکنش تند او نسبت به ستاد نیروهای مسلح مواجه شد.
او در مصاحبه هایش گفت: «بعد از شنیدن این خبر تقریباً 2-3 روز وحشتناک را پشت سر گذاشتم. دست به دامان تمام مسئولین شدیم و حتی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک هم وارد عمل شدند. ملی‌پوشان ما مدت‌ها در اردو بودند، وزن کم کرده و تمرینات شدیدی را سپری کردند تا در این مسابقات خود را محک بزنند. اما چون قبلاً یک ورزشکار اشتباهی مرتکب شده و بعد از خروج از کشور با یک تیم ورزشی دیگر به ایران برنگشته، حالا همه باید تاوان اشتباه او را بدهند. خروج ورزشکاران سرباز معضل تازه‌ای نیست؛ این مسأله فقط مربوط به جودو هم نیست، بلکه تمامی رشته‌ها در این سال‌ها با آن درگیر بوده‌اند. نیروهای مسلح باید خود را جای ما بگذارد. خیلی از ملی‌پوشان ما سرباز هستند. اگر اینطور پیش برود کلاً باید تیم ملی را تعطیل کنیم! این دو ملی‌پوش که با مشکل خروج مواجه شده‌اند، دو هفته دیگر سربازی شان تمام می‌شود. همه این کارها فقط به خاطر دو هفته است؟ من بابت حل مشکل این دو جوان به زمین و زمان التماس کردم. جودو رشته‌ای نظامی است و حتی دفاع شخصی هم زیرنظر فدراسیون ما است، در این سال‌ها امکانات زیادی در اختیار نیروهای مسلح گذاشته‌ایم، همه جور هم با آنها همکاری کردیم اما الان هیچ مساعدتی از سوی نیروهای مسلح نمی‌بینم.من از بلیت هواپیما تا رزرو هتل را انجام داده بودم. مسئولان مسابقات روی حضور ما حساب باز کرده و حتی قرعه کشی مسابقات هم انجام شده بود.»
دقیقاً دو روز بعد از صحبت‌های میراسماعیلی، تیم ملی جودو با 9 نفر عازم روسیه شد اما قاسم باغچی ملی‌پوش وزن 91 کیلوگرم مجوز خروج نگرفت تا فرصت حضور در این مسابقات را از دست بدهد.
باغچی بعد جا ماندن از این سفر گفت: «از من که گذشت، چندروز دیگر سربازی من تمام می‌شود اما ملی‌پوشان دیگر گناه دارند. من تمام اقدامات لازم را برای دریافت مجور خروج از کشور انجام داده بودم.فتحی‌پور هم تیمی‌ام تقریباً سربازی‌اش تمام بود و کارت موقت داشت که توانست با تیم برود. چند روز از سربازی من هم بیشتر نمانده و با پایان مسابقات سربازی‌ام تمام می‌شد، اما متأسفانه همکاری‌های لازم انجام نگرفت.»
این اولین بار نیست که به‌خاطر سربازی مجوز خروج نمی‌گیرم، یک ماه قبل هم برای اعزام به تورنمنت بین الملی روسیه مجوز خروج نگرفتم.همه می‌دانید که جودو به‌خاطر تعلیق 4 سال از همه چیز محروم بود، در این مدت ما سرجمع 4 اجازه حضور در 4 مسابقه را داشتیم، تعلیق رو به پایان است و بازی‌های آسیایی هانگژو را در پیش داریم. این مسابقه هم لیگ قاره‌ای جهان بود که 20 تیم حضور داشتند، بهترین فرصت بود تا در این قحطی مسابقه خودم را برای بازی‌های آسیایی هانگژو محک بزنم، متأسفانه نشد.»
اما ورزشکاران سرباز تیم ملی جودو اولین بازماندگان از سفر خارجی نبوده و احتمالاً آخرین هم نخواهند بود. ارسلان کاظمی ستاره تیم ملی بسکتبال 7 سال پیش، از این ماجرا آسیب خورد، او برای حضور در پنجره اول انتخابی جام جهانی مجوز خروج نگرفت. سینا واحدی دیگر ملی‌پوش بسکتبال برای حضور در کاپ آسیا تا لحظات آخر درگیر این پروسه بود و دقیقه نود با تیم راهی شد. امین اسماعیل‌نژاد ستاره تیم ملی والیبال هم با همین مشکلات روبه‌رو بود.
این ورزشکاران فقط تعداد انگشت شماری از سرباز‌های مجوز نگرفته هستند.ورزشکاران سرباز زیادی مجوز نگرفتند و تعداد زیادی هم بعد از دوندگی تا ثانیه‌های پایانی قبل پرواز، مجوز گرفتند. شاید ورزشکارانی که سال‌های قبل مجوز گرفتند و رفتند اما هرگز برنگشتند، نقش زیادی در بی‌اعتمادی و سخت‌گیری نیروهای مسلح داشته اند.
مهرداد پولادی بازیکن سال‌های نه چندان دور تیم ملی فوتبال با یک بلیت بدون برگشت، به جام ملت‌های آسیا رفت و دیگر برنگشت. تیم ملی فوتبال برای حضور در جام ملت‌های آسیا 2015 پروسه سنگینی را برای گرفتن مجوز خروج سربازهایش پشت سرگذاشت. کارت پایان خدمت بعضی ملی‌پوشان مشکل داشت. ستاد کل نیروهای مسلح هم طبق قانون، سفت و سخت ایستاده بود که این بازیکنان باید خدمت خود را ادامه بدهند، بنابراین مجوز خروج در کار نیست. اما کارلوس کی‌روش سرمربی وقت پشت سربازان تیمش ایستاد؛ او برای موفقیت تیم در استرالیا مجوز خروج شاگردان سربازش را می‌خواست. بعد از کش و قوس فراوان بالاخره مهرداد پولادی و سروش رفیعی مجوز خروج گرفتند، رفیعی بی‌هیچ دردسری با پایان کار تیم ملی در جام ملت‌ها برگشت، اما پولادی یاغی تمایل نداشت دو سال را در تیمی نظامی، با حقوقی کم بگذراند. او رفت و تا این لحظه هرگز به کشور برنگشته است.

یک طرفه به قاضی نرویم
نمی شود یک طرفه هم به قاضی رفت. این وسط ستاد کل نیروهای مسلح هم قوانین خاص خود را دارد. پروسه صدور مجوز خروج سربازهای ورزشکار طولانی است و شاید در بعضی موارد خود فدراسیون‌ها مقصرند که دقیقه نود دنبال مجوز خروج سربازهایشان می‌افتند.
بعد از چند روز پیگیری، بالاخره موفق شدیم با یکی از مسئولان ارشد نیروهای مسلح صحبت کنیم؛ البته او تمایل نداشت نامش در گزارش قید شود. این مسئول که در جریان تمام اعزام‌ها است توپ را در زمین فدراسیون‌ها انداخت و سهل انگاری خود ورزشکاران و رؤسای فدراسیون‌ها را عامل چنین اتفاقاتی می‌داند: «میراسماعیلی درمورد مشکل خروج جودوکارها کمی شلوغ کاری کرد. بعضی از رؤسای فدراسیون‌ها در این زمینه دیر اقدام می‌کنند؛ آنها یک هفته مانده به اعزام پیگیر خروج سربازهایشان می‌شوند، در صورتی که پروسه خروجی این سربازها زمانبر است و نیازمند استعلام و تأییدیه حراست این نهاد است. برخلاف اقدام ناشایست یکی از ملی‌پوشان تنیس روی میز و عدم بازگشت به کشور، ما همکاری‌های لازم را با فدراسیون‌ها انجام می‌دهیم اما رؤسای فدراسیون‌ها نباید دقیقه نود پیگیر خروج سربازهایشان شوند، در این صورت کاری از خود من هم برنمی آید. معمولاً مجوز خروج سربازها حتی دیر صادر می‌شود؛ خیلی کم پیش می‌آید مجوز خروج کسی مثل باغچی صادر نشود.»