الهام عابدینی
پژوهشگر روابط بین‌الملل

 بهار سال 1400 دادگاهی در سرزمین‌های اشغالی حکم داد که شماری از خانواده‌های فلسطینی ساکن در محله شیخ جراح باید خانه‌های خود را تخلیه کنند و به شهرک‌نشینان صهیونیست تحویل دهند. از آنجایی که محله شیخ جراح در چند کیلومتری مسجدالاقصی هم قرار داشت، به سرعت موضوع خبری شد. در کنار این موضوع نباید از نقش یک خواهر و برادر فلسطینی به نام‌های مونا و محمد الکرد غافل شد. آنها شبانه‌روز در شبکه‌های اجتماعی درباره اوضاع محله، اعتراض‌ها و مقاومت‌های مردمی و خشونت نظامیان صهیونیست مطلب منتشر کردند. حالا این خواهر و برادر با چند میلیون دنبال‌کننده سعی دارند صدای فلسطینیان را به گوش جهانیان برسانند. شاید به نوعی بتوان گفت ماجرای محله شیخ جراح و تأثیرگذاری این دو نفر، موضوع فلسطین را به مرحله جدیدی برد.
البته پیش از آن هم شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در پوشش اخبار مربوط به فلسطین داشتند اما پس از آن شاهد افزایش شهروندان فلسطینی فعال در شبکه‌های اجتماعی بودیم. می‌توان گفت به نوعی ما نخستین بار با «انسان فلسطینی» مواجه شدیم. انسان‌هایی که فراتر از جنگ و مقاومت، زندگی می‌کنند؛ با دوستان‌شان بیرون می‌روند، ورزش می‌کنند، میهمانی می‌روند و ازدواج می‌کنند.
زمانی که جنگ اوکراین آغاز شد، چگونگی پوشش اخبار مربوط به جنگ بویژه در هفته‌های نخست و مقایسه آن با جنگ‌های عراق، افغانستان و سوریه برایم جالب بود. یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های رسانه‌ای، همین «انسانی کردنِ» جنگ در اوکراین و «سیاسی کردن» جنگ در منطقه غرب آسیا بود. در موضوع جنگ اوکراین، ما با قصه‌ها و روایت‌های زیادی از انسان اوکراینی مواجه می‌‌شدیم؛ دانش‌آموزانی که با وجود صدای بمباران‌ها در زیرزمین درس می‌خواندند و بازی می‌کردند؛ مادرانی که برای فرزندشان قصه می‌خواندند تا بخوابد. اصولاً یکی از راه‌های همراه کردن مخاطب با اخبار همین «انسانی کردن» خبر است. وقتی به جای شهروندان فقط از مقامات و موضعگیری‌های سیاسی گفته می‌شود، گویی در آن منطقه هیچ «انسانی» ساکن نیست و جنگ به نوعی «مشروعیت» می‌یابد.
حالا موضوع فلسطین و مقاومت مردم فلسطین به همت خودشان، «انسانی» شده است. شاید مهم‌ترین دلیل آن که در سال‌های اخیر بیشتر از فلسطین می‌شنویم و شاهد راهپیمایی‌های مردمی بین‌المللی بیشتر در حمایت از آنان هستیم، همین باشد.
چند روز قبل خضر عدنان، اسیر فلسطینی پس از 87 روز اعتصاب غذا در اعتراض به بازداشت بدون دادگاه در زندان رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. این بار هم بیش از آنکه عدنان به فعالیت‌های سیاسی‌اش شناخته شود، به عکسش در کنار فرزندان کوچکش و مصاحبه اعضای خانواده‌اش شناخته شد. تصویر عدنان با خنده‌هایی از ته قلب در حالی که فرزندانش را در آغوش کشیده بود در ذهن مخاطب «انسانی» جاودانه شد. این شیوه‌ای جدید از مبارزه‌ای شریف است که اتفاقاً منطبق بر اصول و روش‌های جدید رسانه‌ای هم هست و تأثیرگذاری آن اثبات شده است.