نگاهی به نخستین حضور کتابفروشان در نمایشگاه کتاب تهران در گپ و گفت «ایران» با نادر قدیانی
اقدامی برای کاهش زیاندهی کتابفروشی‌ها
مریم شهبازی
روزنامه نگار
کتابفروشی‌ها در سی وچهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران حضور دارند؛ این خبری است که چندی قبل به نقل از متولیان معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد. نادر قدیانی که دهه‌ها از حضورش در عرصه نشر می‌گذرد، معتقد به اثرگذاری این اقدام برای حمایت از کتابفروشی‌هاست، البته او سامانه خرید از کتابفروشی‌ها که زمان چندانی از راه‌اندازی‌اش نمی‌گذرد را هم از دیگر اقدامات خوب برای حفظ حیات این بخش از فرهنگ‌مان می‌داند.
ضرورت در نظر گرفتن سازکارهایی برای حمایت از کتابفروشان
یکی از نقدهایی که از سال‌ها قبل متوجه برپایی نمایشگاه کتاب تهران شده، نقش منفی آن در کاهش فروش کتابفروشی‌هاست؛ اتفاقی که به اذعان کارشناسان فرهنگی و حتی ناشر- کتابفروشان به دلایلی سبب تمرکز مخاطبان برای خرید آثار مورد علاقه‌شان از دریچه این رویداد علمی- فرهنگی شده است. اختصاص تخفیف‌های قابل توجه برای کتاب‌های عرضه شده در خلال برپایی نمایشگاه‌های کتاب و از طرفی در نظر گرفتن تسهیلات دولتی و سازمانی حمایتی برای اقشاری همچون دانشجویان و کارمندان سبب شده علاقه‌مندان ترجیح خود را بر این بگذارند که تا زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران صبر کرده و بخشی از خریدهای خود را از این طریق انجام بدهند.
این همان اتفاقی است که کتابفروشان معتقد به تأثیر منفی‌اش در مراجعه مردم به کتابفروشی‌ها هستند؛ گلایه‌هایی که در نهایت متولیان معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد را بر آن داشت تا در دوره پیش رو، کتابفروشان را هم به جمع میزبانان مردم در خرید کتاب از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اضافه کنند. حالا چند روزی است که از کتابفروشان علاقه‌مند برای پیوستن به بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران دعوت شده است.
نادر قدیانی از ناشران قدیمی کشورمان که از جمله رؤسای پیشین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران هم بوده، تصمیم تازه متولیان فرهنگی برای اضافه شدن کتابفروشی‌ها به نمایشگاه کتاب تهران را اتفاق خوبی می‌داند. قدیانی در همین رابطه به «ایران» می‌گوید: «تا جایی که من و دیگر همکارانم در جریان هستیم، در برپایی بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران امسال کتابفروشان هم حضور دارند، سیاستگذاری تازه‌ای که بخشی از آسیبی که طی این سال‌ها از طریق فروشگاهی بودن نمایشگاه کتاب متوجه این مراکز شده را جبران خواهد کرد.»
این ناشر و کتابفروش ادامه می‌دهد:«برای حمایت از کتابفروشی‌ها نیازمند سازکارهای مختلفی هستیم. راه‌اندازی «سامانه خرید از کتابفروشی» اقدام مهمی است که از سال گذشته شاهد شکل‌گیری و آغاز فعالیت آن بودیم، امسال هم گویا قرار شده کتابفروشی‌ها از این طریق در بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران شرکت داشته باشند. تصمیم‌گیری و اتفاق تازه‌ای که بی‌شک همچون اغلب کارها در شروع ممکن است با نقاط ضعفی روبه‌رو باشد اما تجربه‌ای که امسال در این زمینه کسب می‌شود، نتایج اثرگذاری خواهد داشت.»
نشر، ناگزیر به همسویی با تحولات دنیای مدرن
مدیر نشر قدیانی باز هم به نقش مثبت فعالیت سامانه خرید از کتابفروشی اشاره می‌کند و می‌گوید: «من و برخی دیگر از همکاران عرصه نشر و کتابفروشی، از همان دوره‌های نخست راه‌اندازی طرح‌های تخفیف فصلی که در دولت قبل شاهد شکل‌گیری آن بودیم، تأکید داشتیم که برای حمایت هرچه بیشتر از کتابفروشی‌ها نـیــــــازمـند ســـــازکار جدی‌تری هســــتیـم. سامــــانه خرید از کتابفروشی‌ها که سال قبل راه‌اندازی شد، گامی مهم در همین راستا به شمار می‌آید.»
این فعال عرصه نشر معتقد است که در کنار فعالیت کتابفروشی‌ها به شکل سنتی، آنها باید فروش مجازی را هم به شکل جدی دنبال کنند. او ادامه می‌دهد:«من خودم از جمله ناشران و کتابفروشانی هستم که برای سال‌ها به شکل سنتی فعالیت کردم اما مسأله این است که برای موفقیت در جهان امروز همه ما ناگزیر به قبول تغییرات روز هستیم.»
به گفته قدیانی تا همین چند سال قبل فروش مجازی کتاب نقش کم‌رنگی در برقراری ارتباط میان مخاطبان و تازه‌های نشر ایفا می‌کرد، با این حال بنا بر برخی ضرورت‌ها، از جمله محدودیت‌هایی که شیوع جهانی کرونا سبب شد، امروز بیش از هر زمان دیگری شاهد علاقه‌مندی اهالی نشر برای بهره‌مندی از امکانات دنیای نوین تکنولوژی هستیم.
این مدیر پیشین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران ادامه می‌دهد:«برقراری یک سیستم فروش سراسری که عموم کتابفروشی‌ها قادر به شرکت در آن باشند تغییری بود که نشرمان به آن نیاز داشت. شاید بگویید چرا اینقدر بر این مسأله تأکید دارم، خب شما فضای کتابفروشی‌ها را تصور کنید؛ مگر یک کتابفروشی چهل متری و حتی بزرگ‌تر، امکان عرضه چه تعداد کتاب را دارد؟ این در صورتی است که با عضویت کتابفروشی‌ها در چنین سامانه‌ای، هم برای مردم فرصت دسترسی به یک کتابفروشی به وسعت تمام کشورمان فراهم می‌شود و هم اینکه کتابفروشان قادر به برقراری ارتباط با مخاطبانی از کل ایران هستند.»