حمیده امینی فرد
خبرنگار

با تدوین نخستین طرح جامع فضای سبز شهر تهران، شهرداری تهران مکلف است تا حداکثر ظرف مدت یکسال پس از ابلاغ برنامه چهارم شهر تهران، 275 هکتار از باغات متصل و منفصل تهران را شناسنامه‌دار کند. به گفته مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران هم‌اکنون باغات منفصل، دارای شناسنامه هستند و همه اطلاعات آنها در سامانه شهرسازی به ثبت رسیده است. در حال حاضر عکس‌های هوایی‌50 سال گذشته باغات تهران در این سامانه بارگذاری شده و حتی تعداد درختان و اطلاعات مربوط به بن و ریشه آنها نیز وجود دارد. بنابراین اگر مالکی درخواست جواز نوسازی دهد، در صورتی‌که براساس ضوابط موجود، ملک او باغ محسوب شود، سطح اشغال همان 15 درصد خواهد بود. این در حالی‌ است که مصوبه فعلی با ایراداتی از سوی شورای شهری‌ها مواجه شده و قرار است که دچار تعدیلاتی شود.
به گزارش خبرنگار«ایران»، تا پیش از سال 96، سطح اشغال باغات به جای 15 درصد، 30 درصد بعلاوه یک طبقه تشویقی بود. برمبنای این مصوبه، مالک یا مالکین موظف بودند تا 70 درصد از سطح باغ را حفظ کنند، اما از سال 96 به بعد، سطح اشغال به 15 درصد در دو طبقه رسید. این مصوبه سختگیرانه موجب شد تا در 6 سال گذشته تنها کمتر از 5 باغ، درخواست جواز تخریب و نوسازی ارائه دهند و مالکین علاقه و تمایلی به ساخت‌وساز جدید طبق مصوبه فعلی در باغات نداشته باشند. بر این اساس شورایی‌ها به دنبال اصلاح مصوبه‌ای رفته‌اند که معتقدند موجب شده تا باغات باقی‌مانده تهران به حال خود رها شوند. مهدی بابایی به «ایران» می‌گوید که این مصوبه نتوانسته به اهدافی که مدنظرش بود، دست یابد، چراکه سطح اشغال 15 درصد برای مالکین به‌صرفه نیست و ترجیح می‌دهند که باغ را به حال خود رها کنند تا درختانش خشک شود. البته مصوبه قبلی هم دارای ایراداتی بود و موجب شده بود تا عده‌ای به 30 درصد رضایت نداده و حتی تا 60 درصد هم پیشروی کنند. از آنجا که مراحل صدور جواز تخریب و نوسازی نیز سیستمی نبود و مالکین مدارک را دستی ارائه می‌دادند، امکان تخلف وجود داشت.
وی با بیان اینکه لایحه‌ای مبنی بر ایجاد تغییراتی در این مصوبه از سوی شهرداری تهران اخیراً به شورای شهر ارائه شده است، می‌گوید: «رئیس شورا دستور داده تا فعلاً این لایحه در کمیسیون‌های تخصصی بررسی شده و تجارب قبلی نیز در آنها مد نظر قرار گیرد تا در نهایت بهترین پیشنهاد ارائه شود.»
بابایی با بیان اینکه یکی از شرایط احراز باغ در قانون، زمان آن از سال 58 به بعد است، می‌گوید:«اگر ملکی سند باغ داشته باشد، اگر عمر باغ بعد از سال 58 باشد، حتی اگر درختی باقی نمانده باشد هم مالک نمی‌تواند غیر از این مصوبه، اقدام به ساخت‌وساز کند. در واقع زمین‌هایی باغ در نظر گرفته می‌شود که حد نصاب درختان در آن رعایت شده و یا از سال 58 تا الان دارای درخت بوده باشند. این قانون هم البته اصلاح شده است و پیش از این، زمان مورد نظر سال 1320 به بعد بود، اما سال گذشته، شورای عالی استان‌ها مصوبه قبلی را اصلاح و حد نصاب به سال 58 به بعد تغییر کرد.»
این عضو شورای شهر با تأکید بر اینکه تصاویر هوایی بیش از 50 سال گذشته همه باغات تهران موجود است، ادامه می‌دهد:«بنابراین اگر مالکی تخطی کرده و یا عمداً و سهواً اقدام به خشک کردن درختان کند، چون تصاویر هوایی آن قابل استناد است، برای آن جریمه‌های سنگین پیش‌بینی خواهد شد. برمبنای قانون فعلی از سال 58 به بعد حتی اگر درختی در آن زمین باقی نمانده و یا یک درخت هم موجود باشد، باغ محسوب می‌شود و مالک نباید اقدام به ساخت‌وساز برخلاف قانون کند. چرا که ممکن است عده‌ای از این وضعیت سوءاستفاده کرده و اقدام به ساخت‌وساز در سطح اشغال 60 درصد (مسکونی) کنند. اصلی‌ترین موضوعی که ما در آن مصر هستیم، حفظ درختان است.»
بابایی با تأکید بر اینکه در باغات متصل که بیشتر در محدوده کن قرار دارد، تقریباً 50 درصد شناسنامه باغات احصا شده است، می‌گوید: «شهرداری تهران را ملزم کرده‌ایم که باید با مشاورین قرارداد ببندد و قراردادها نیز در سامانه شهرداری بارگذاری شود.‌»
براساس اسناد بالادستی و طرح جامع فضای سبز شهر تهران، سرانه فضای سبز 10 متر پیش‌بینی شده و در قانون هوای پاک نیز 15 متر آمده است، اما هم‌اکنون سرانه فضای سبز درون شهری 16 متر و 30 سانت است که اگر رینگ اطراف تهران را هم در نظر بگیریم به 24 متر می‌رسد. اما با توجه به پراکندگی فضای سبز می‌توان گفت که این سرانه عادلانه نیست، به طوری‌که در بعضی مناطق مثل منطقه 22 به 25 تا 30 متر رسیده و در منطقه 11، کمتر از 3 متر است.
بابایی می‌گوید که برهمین اساس توسعه عادلانه فضای سبز تفرجی (بوستان و پارک) در تهران را در دستور کار قرار داده‌ایم تا در محلاتی که سرانه فضای سبز پایین است به حد استاندارد برسد. او از مصوبه تملک باغات به عنوان یکی از راهکارهای ضروری نام برده و می‌گوید: «باتوجه به جرایمی که از ناحیه تخلفات به دست می‌آید، باید باغات خریداری شود. مصوبه شورا هم تأکید دارد تا این جرایم در جای دیگر هزینه نشود و صرفاً باید برای خرید باغات صرف شود. البته تبصره‌هایی هم وجود دارد که زمین خریداری شده و به بوستان تبدیل شود. مثلاً در منطقه 11 که باغی وجود ندارد بنا بر این شد تا زمین خریداری شده و به باغ تبدیل شود. البته این بند هم‌اکنون در حال اجراست. مثلاً سرانه‌های خدماتی غیر قابل استفاده در شهر مثل حمام‌های عمومی قدیمی را که کاربری خدماتی دارند به پارک و بوستان تبدیل می‌کنیم، چراکه نرخ آنها ارزان‌تر از کاربری‌های مسکونی است. مثلاً در منطقه 10، دو باغ قدیمی اخیراً به پارک تبدیل شد.»
شهرداری تهران البته با توجه به پراکندگی باغات، اولویت را به جای منطقه به محله داده است تا فقر سرانه فضای سبز در محلات کم‌برخوردار برطرف شود. همچنین برای تشویق مالکان برای اینکه باغات خود را حفظ کنند، دنبال طرح‌هایی است تا اقدامات مجاز و قانونی را در باغات افزایش دهد.