«خاطرات پاریس»: ورق زدن استرس پس از سانحه
محمدحسن موحدی
روانشناس و کارشناس فرهنگی
فیلم «خاطرات پاریس» تجربه یک آسیب جمعی را به نمایش می‌گذارد. افرادی که یک ترومای جدی را تجربه می‌کنند و در آسیبی قرار می‌گیرند که جان‌شان مورد تهدید است، در اکثر موارد ابتدا حافظه خود را در مورد زمان، مکان و جزئیات از دست می‌دهند. البته همیشه اینطور نیست. حافظه انسانی ترجیح می‌دهد علامت‌های موردی را که آن همه ترس و اضطراب ایجاد می‌کند، پاک کند تا فرد شدت رنج تهدیدکننده بقا را دوباره تجربه نکند. بعد از دیدن نشانه‌ها، کم‌کم تصاویر برمی‌گردد. بازگشت به نقطه ابتدایی آسیب، سرنخ‌ها را زنده می‌کند. در علائم این اختلال -اختلال پس از سانحه- فلاش‌بک و برگشت به تصاویر تروما وجود دارد. دائماً فرد به تصاویر آن مکان برمی‌گردد، اضطراب و استرسش بالا می‌رود و منتظر یک اتفاق است. اتفاقی که در فیلم «خاطرات پاریس» هم دیده می‌شود. کابوس‌ها وجهه دیگر این موضوع است. چیزی که زن نقش اول فیلم هم آن را می‌بیند و به او کمک می‌کند ذهنیت خودش را تکمیل کند. جایی از فیلم می‌بینیم که افراد آسیبدیده دچار هراس محیط بسته می‌شوند چون هر لحظه منتظر اتفاق بدی هستند. شخصیت توماس کاملاً مراقب است. حتی در صحنه رفتن توماس با میا به عروسی می‌بینیم که او به دنبال راه‌های خروج است و در دیالوگی به این مضمون می‌گوید که باید فکر راه‌های فرار را کرد.
نکته دیگر و درست فیلم در نشان دادن استرس پس از سانحه این است که افرادی که فقط تجربه تهدید را دارند، آسیبدیده نمی‌شوند. گاهی افراد از شنیدن تجربه آسیب یا از دیدن تصاویر تهدیدآور، آسیب‌می بینند. وقتی عزیزان ما هم تهدید بقا می‌شوند یا جان‌شان را در یک خطر مشخص از دست می‌دهند، ممکن است ما نیز علائم استرس سانحه را تجربه کنیم. چیزی که در فیلیسیا می‌بینیم. کسی که پدر و مادرش را در حمله تروریستی به کافی‌شاپ از دست داده است و این تجربه را دارد.
دورگزینی از جمع و خواستن اینکه فرد در تنهایی خود فرو برود، علامت دیگری از تروماتایز شدن است. میا با فاصله گرفتن از پارتنر خود و گرفتن خانه شخصی یکی از دوستانش، آن را دارد. فیلم جزء به جزء سعی کرده است علائم را نشان دهد و به نوعی افراد را آموزش دهد که یک فرد آسیبدیده چگونه است.
تشکیل گروه‌های حمایتی یکی از اولیه‌ترین کارها برای تجارب جمعی است. آنهایی که خطر از بیخ گوش‌شان گذشته و آنها که خطر عزیزان‌شان را فرا گرفته، از این گروه‌ها برای بهتر شدن عملکرد و کاهش رنج استفاده می‌کنند. چیزی که افراد آسیبدیده را تبدیل به یک خانواده می‌کند. خانواده‌ای که خاطره سختی بزرگی را دارند و از آن عبور کرده‌اند.
«خاطرات پاریس» را می‌توان یک فیلم کاملاً آموزشی دید. هر چند نمی‌توان تجربه تهدیدزای افراد را منتقل کرد و تعداد زیادی گره‌های هیجانی در پشت‌صحنه موقعیت و افکار مزاحم آن وجود دارد. چیزی که دیگران تجربه نمی‌کنند و زندگی فرد آسیبدیده را به قبل و بعد از آسیب تقسیم می‌کند.