حمیده امینی‌فرد
خبرنگار

درحالی‌که شورای شهر تهران اعلام کرده بود که با پیشنهاد فرمانداری، ضرایب افزایش نرخ کرایه تاکسی‌ها تعدیل شده است، اما حالا گفته‌های معاون برنامه‌ریزی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران که از افزایش تا حدود 60 درصدی نرخ کرایه تاکسی‌ها در زمان بارندگی به تسنیم خبر داده، نشان می‌دهد که ظاهراً پیش‌بینی‌ها درست از کار درنیامده و در شرایط خاص، مسافران باید منتظر افزایش کرایه‌ها باب میل رانندگان باشند! تبصره‌های اعلامی که در واقع مجوز افزایش کرایه‌ها محسوب می‌شوند، نه فقط شامل زمان بارندگی که در زمان «شلوغی خطوط» و «پیک سفرها» نیز قابل اجراست. این درحالی‌است که شورای شهرتهران برای امسال، به طور میانگین نرخ کرایه تاکسی‌ها را 45 درصد بالا برده است. این افزایش نرخ که برای امسال بیش از سال‌های گذشته پیش‌بینی شده بود، قرار بود بیم افزایش دوباره یا چند باره کرایه‌ها را کاهش دهد، اما در نهایت آنچه با عنوان «ضرایب» مطرح شد، نشان داده که وضعیت تعدیل کرایه‌ها بیش از آنکه به نفع هر دو طرف باشد، بیشتر به سمت رانندگان تاکسی چرخیده که حالا برای افزایش کرایه‌ها، دستشان بازتر شده است. گرانی خودرو و افزایش صعودی نرخ قطعات و استهلاک تاکسی اگرچه غیر قابل انکار نیست و افزایش طبیعی نرخ کرایه‌ها را حق مسلم رانندگان می‌داند، اما تعیین ضرایب مبهمی که معلوم نیست قرار است در هر خط و هر مسیر به چه شکلی اجرا شده و با چه نظارتی پیگیری شود، اجحاف در حق مسافرانی است که دقیقاً نمی‌دانند در ازای کدام خدمت و با چه منطقی، کرایه آنچنانی بپردازند. شناور شدن کرایه‌های تاکسی در شرایطی تصویب شده که اساساً باید از سازمان تاکسیرانی پرسید آیا توان نظارت بر همین تاکسی‌های محدود خطی را در همه مسیرهای پایتخت دارد؟! آیا می‌تواند بر تعداد بالای مسافربرهای شخصی و تاکسی‌های گردشی نظارت کند و آیا تضمین می‌کند در شرایط ترافیکی تهران، اساساً زمان‌های غیر پیکی هم برای مسافران باقی بماند که کرایه معقول پرداخت کنند؟ اغلب مسافران تاکسی‌ها در زمان‌های پیک که اجازه افزایش کرایه به راننده داده شده، کارمندان و کارگرانی هستند که به علت نبود حمل و نقل عمومی کافی و در دسترس، به تاکسی‌ها پناه آورده‌اند؛ تاکسی‌هایی که با گرمای هوا، نه تنها کولر را از مسافرانشان دریغ می‌کنند که در سرما هم به التماس‌های مسافر برای بالا بردن شیشه‌ها پاسخ منفی می‌دهند. خودروهای مستهلکی که به علت استفاده بیش از حد، دچار فرسودگی شده و حتی خیال یک سفرکوتاه درون شهری را هم از ذهن مسافرانشان بیرون می‌کنند؛ مسافرانی که به ناچار باید فضای کهنه و پر سروصدای داخل تاکسی را تحمل کرده و در ترافیک‌های چند ساعته همراه با رانندگان تاکسی، فرسودگی روحی و جسمی خیابان‌های شلوغ تهران را هم به جان بخرند. با این توصیف باید پرسید در کجای دنیا، چنین وسیله‌ای را یک وسیله لوکس و خصوصی محسوب می‌کنند! مسافران معمولی که اگر مشمول دریافت حداقل حقوق ماهانه 7 میلیون و 500 هزار تومان بشوند، باید فقط در ازای دو ورودی، بدون احتساب ترددهای دیگر، حدوداً 20 هزار تومان روزانه بپردازند. در این‌صورت هزینه یک خانوار سه نفره در ماه معادل یک میلیون و 200 هزار تومان می‌شود، مشروط بر آنکه هزینه حمل و نقل عمومی و ترددهای ضروری و غیر ضروری دیگر را از آن حذف کنیم! آیا برای «تاکسی‌های خطی فرسوده»، «معطلی‌های چند ساعته در صف‌های طویل»، «در دسترس نبودن به موقع» و «سوار شدن سه نفر در صندلی عقب»، دریافت چنین کرایه‌هایی منطقی است؟! جالب اینکه بر اساس گفته‌های امیر بیات ترک، معاون برنامه‌ریزی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران بر اساس تبصره‌های مختلف این قانون که از سوی شورای شهر ابلاغ شده ‌است، رانندگان می‌توانند در شرایط مختلف تا سقف ۷۵ درصد کرایه‌ها را افزایش دهند. یعنی اگر حدوداً 60 درصد را کنار بگذاریم، سقف 75 درصد را هم پیش‌بینی کرده‌اند. در این‌صورت کدام مسافری می‌تواند در همان لحظه حساب و کتاب 45، 60 یا 75 درصد کرایه‌ها را انجام دهد؟ بنابراین مسافران باید به اجبار به آنچه راننده می‌گوید، تمکین کنند، درحالی‌که خطوط متعدد و مسیرهای پراکنده هم به مسافران اجازه نمی‌دهد که به نرخ‌های واحد برسند. در چنین شرایطی بلاتکلیفی و هرج و مرج موجب می‌شود عملاً مسافران در برابر کرایه‌های دریافتی، خلع سلاح شده و پیش از سوار شدن امیدوار باشند که با راننده منصفی همسفر شوند، چراکه اساساً، شناور شدن نرخ‌ها، حق شکایت را هم از مسافران گرفته است و هر طور که آنها محاسبه کنند، در نهایت مشمول یکی از تبصره‌هایی می‌شوند که باید در ازایش کرایه‌ای بیشتر بپردازند. مثلاً بهار و پاییز که بارندگی است، زمستان برف و بوران است و ماه‌های بدون تغییرات آب و هوایی هم باید ترافیک‌های آزاردهنده و زمان‌های پیک سفر را تحمل کنند! با این‌همه باید منتظر ماند و دید که آیا این افزایش‌های بی‌حساب و کتاب می‌تواند تعداد تاکسی‌های فراری از ترافیک و خطوط شلوغ را به ایستگاه‌های تاکسی برگرداند، یا نه این مسافران هستند که در این بازی دو سرسوخت می‌شوند؟ یعنی هم باید کرایه‌های بالا بپردازند و هم باید معطلی‌های چند ساعته و نبود تاکسی‌ها را هم به جان بخرند. مصوبه شورای شهری‌ها، افزایش کرایه‌ها را از اول اردیبهشت ماه لازم‌الاجرا دانسته، درحالی‌که هنوز برچسب نرخ‌های جدید آماده نشده و مسافران نمی‌دانند در هر مسیری چه مبلغی باید پرداخته شود. برخی رانندگان البته پیش از موعد قانونی، اقدام به افزایش کرایه‌ها کرده بودند که ظاهراً برخوردی با آنها صورت نگرفته است و هیچ اطلاع‌رسانی در این خصوص از جانب تاکسیرانی صورت نگرفت. به نظر می‌رسد در این شرایط باید نظارت‌ها بیش از گذشته جدی گرفته شود.