سعید زاهدیان
روزنامه نگار

واژه «منتقد» در حوزه‌های مختلف فرهنگی و در دایره لغات اهالی آن حوزه پرتکرار است و کلمه‌ای شناخته شده محسوب می‌شود. هر آنچه از آن با عنوان هنر یاد می‌شود -از سینما و تئاتر گرفته تا موسیقی و هر نوع هنر تجسمی-منتقدان شناخته شده و مشهور خاص خود را دارد که در بسیاری از جشنواره‌ها در رأس هیأت داوران هم قرار می‌گیرند. فوتبال، هنر هشتم روزگار ما است. در دنیای فوتبال هم منتقدان مشهور، سرشناس و شناخته‌شده‌ای حضور دارند؛ از گری لینه‌کر بازیکن سابق تیم‌ملی انگلیس و مجری معروف فعلی BBC تا ریو فردیناند، آلن شیرر و بازیکنان قدیمی نظیر جیمی کاراگر که بدون ملاحظه و محافظه‌کاری به نقد تیم‌ها می‌پردازند، اما در ایران فقط در شبکه ورزش یک نفر به نام «فرشاد کرمی» با عنوان کارشناس فوتبال خارجی کنار مجری می‌نشیند. کرمی سلبریتی و چهره معروفی نیست که اظهاراتش سروصدا کند. در فوتبال ایران و مهم‌ترین برنامه‌های ورزشی‌اش یعنی «فوتبال برتر» یا «شب‌های فوتبالی» هیچ‌گاه شاهد حضور منتقد و کارشناس فنی نیستیم، به همین دلیل عمدتاً مباحث برنامه‌ها به سمت حواشی می‌رود و کسی نیست بازی استقلال، پرسپولیس، سپاهان، تراکتور، ملوان و… را نقد کند و بی‌محابا به تیم‌ها و مربیان ضعیف بتازد.
طی سال‌های اخیر برنامه «هفت» در سینما چیزی شبیه ۹۰ سینمایی بود و تمام جذابیت آن به اظهارات تند و تیز مسعود فراستی بازمی‌گشت یا فریدون جیرانی با متلک‌ها و نقدهای فانتزی و لحن بیان خود مخاطب را پای تلویزیون می‌نشاند اما در برنامه ۹۰ هیچ‌گاه آیتم کارشناس فنی جواب نداد چراکه امثال محصص یا حاج‌رضایی به دلیل شخصیت‌های محترم و آرام خود یا رابطه دوستی با مدیران، مربیان و حتی بازیکنان، به ندرت تند و تیز به تیم یا مربی خاصی تاخته‌اند و همین باعث شده است تا امروز فوتبال ایران خلأ منتقد فوتبالی را احساس کند. تصور کنید یک مربی معروف مثل خداداد یا فیروز کریمی کنار مجری بنشیند و سیستم، استراتژی و بازی ضعیف یک تیم را تند و منطقی با کلام قاطع و جذاب نقد کند و مربیان ناکام را به صلابه بکشد. در چنین حالتی بی‌شک بخش کارشناس‌ فنی حتی از مباحث داوری هم جنجالی‌تر و پربیننده‌تر خواهد شد به‌ شرطی که سلبریتی‌های بی‌پروا روی آنتن زنده ملاحظه‌کاری و محافظه‌کاری را کنار بگذارند و خیلی صریح و صادقانه حرف بزنند و نظرات خود را در مورد مربیان، بازیکنان و تیم بیان کنند. این منتقدان بدون شک باعث ارتقای فنی فوتبال می‌شوند و به هواداران هم نکاتی تازه می‌آموزند تا تماشاگران حرفه‌ای‌تر و آگاه‌تر در فوتبال به ورزشگاه بروند و تحلیل‌های درست و عمیقی از تیم و مربی خود داشته باشند.