خانه‌تکانی کتابخانه‌های شخصی
علی‌الله سلیمی
نویسنده و منتقد ادبی
روزهای پایانی سال که از راه میرسد، یکی از کارهای رایج پیش از رسیدن عید نوروز در بسیاری از خانواده‌ها، «خانه‌تکانی» است که در منزل و حتی محل کار انجام می‌شود تا علاوه بر غبارروبی از اشیا و زوایای پیدا و پنهان خانه و محل کار، برخی اقلام بلااستفاده هم از خانه و محل کار خارج شود تا فضای بیشتری آزاد و دکوراسیون تازه‌ای همزمان با سال نو ایجاد شود. در این میان، یکی از بخش‌های خانه که در ایام خانه‌تکانی نیاز به توجه دارد تا نظم بیشتری به خود بگیرد، کتابخانه‌های شخصی در منازل و محل کار است که در طول سال معمولاً وقت و رغبتی برای این کار نیست و این روزهای پایانی سال فرصت مناسبی برای نظم دادن به انواع کتاب‌هایی است که در طول سال خریداری، خوانده یا برای مطالعه در زمان‌های دیگر کنار گذاشته شده است.
تفکیک این کتاب‌ها و اطلاع دقیق از فهرست کامل منابع موجود در این ایام از چند جهت قابل توجه است. اول اینکه، از داشته‌های خود در کتابخانه شخصی‌مان مطلع می‌شویم و از خرید کتاب‌های تکراری در هنگام خرید‌های پایان سال جلوگیری می‌کنیم. در گام بعدی، کتاب‌های خوانده شده در طول سال را از بقیه منابع موجود در کتابخانه خود تفکیک و از آشفتگی ظاهری پیشگیری می‌کنیم. همچنین کتاب‌های مورد نظر برای مطالعه در ایام تعطیلات نوروز را از بقیه کتاب‌ها جدا کرده و در دسترس قرار می‌دهیم که دور از دید نباشد و به عبارتی، جلوی چشم باشد که در اولین فرصت تعطیلات نوروز مطالعه کنیم.
یکی دیگر از نکات مهم در سر و سامان دادن به کتابخانه‌های شخصی در موقع خانه‌تکانی، کنار گذاشتن کتاب‌های بدون استفاده است که یا مطالعه شده و دیگر قرار نیست از نو مطالعه شود و یا موضوع آن دیگر در اولویت برنامه‌های مطالعاتی ما قرار ندارد. به عنوان مثال، ممکن است کتاب‌هایی را برای یادگرفتن فنون یا مهارت‌های گوناگونی خریداری کرده باشیم و از طریق مطالعه آن کتاب‌ها، مهارت‌های لازم را به دست آورده‌ایم و دیگر نیازی به آن منابع اطلاعاتی نداریم و احساس می‌کنیم فرد یا افرادی در بین اطرافیان‌مان ممکن است برای یادگرفتن همان مهارت‌ها به این کتاب‌ها نیاز داشته باشند.
هدیه دادن این کتاب‌ها به آن فرد یا افراد، علاوه بر آزادسازی بخشی از فضای کتابخانه شخصی ما، به اطرافیان دریافت‌کننده این هدایای فرهنگی هم احساس خوشایندی را منتقل می‌کند که در جای خود زیبا و ارزشمند است. کتابخانه‌های کوچک مجتمع‌های مسکونی، اداری یا حتی کتابخانه‌های مساجد محل و پایگاه‌های بسیج محله هم مکان‌های مناسبی برای هدیه دادن این کتاب‌های بلااستفاده است که با دریافت این هدایای فرهنگی، غنی‌تر خواهد شد و افراد به مراتب بیشتری به این منابع دسترسی خواهند داشت.