اکرم رضایی ثانی
خبرنگار

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری آیین نامه‌ای جدید جهت حمایت از نخبگان در کشور تدوین کرده است که در ذیل آن حمایت‌های مادی و معنوی از نخبگان خواهد شد. طی این آیین نامه، استخدام نخبگان در دستگاه‌های اجرایی، مسکن نخبگان، افزایش اثربخشی نخبگان، توجه به علوم پایه و انسانی در دستور کار است. اما علاوه بر اینها که بدیهیات توجه به نخبگان است، آنان نیاز به به فضای وسیع‌تر برای رشد علم و گسترش دانش خود دارند. اغلب نخبگان از این مسأله گلایه دارند که بعضاً راه رشد علمی در کشور را تمام شده می‌دانند و برای توسعه آن مجبور به مهاجرت می‌شوند. روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در پاسخ به این پرسش «ایران» که برای توسعه علمی در کشور و ایجاد این بستر برای رشد نخبگان چه اقدامی انجام خواهید داد، بیان کرد: اگر منصفانه نگاه کنیم همه دنیا به اینکه جمهوری اسلامی استادان و دانشمندان خوبی دارد اذعان دارند، بنابراین کسی نمی‌پذیرد به‌دلیل اینکه در کشور استاد با سطح علمی بالا وجود نداشت، نخبگان مهاجرت کردند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در ادامه بیان کرد: شاید به شکل محدود در برخی رشته‌ها استاد یا دانشمند کم داشته باشیم اما آنچه که بعضاً کمبودش احساس می‌شود در دسترس نبودن امکانات آزمایشگاهی است. از طرفی این را هم بگویم که ما از نظر تجهیزات آزمایشگاهی در برخی از زمینه‌ها حتی نسبت به آلمان‌ تجهیزات بیشتری داریم.در دنیا به‌صورت شبکه‌ای، یکپارچه و بهینه از تجهیزاتشان بهره‌برداری می‌کنند اما آزمایشگاه‌های ما تبدیل به آزمایشگاه‌های فردی شده است.
وی ادامه داد: استادان و دانشجویان یک ساعت در روز از آزمایشگاه استفاده می‌کنند و دیگر با آن کاری ندارند. بنابراین در بحث تجهیزات کمبود نداریم. در سال‌های گذشته برنامه‌ای تحت عنوان شبکه ملی آزمایشگاهی راه‌اندازی و ایجاد شده است. این شبکه ملی امسال صرفاً آزمایشگاه‌هایی را حمایت می‌کند که ذیل شبکه ملی آزمایشگاهی راهبردی کشور باشد و در اختیار همه کسانی که می‌خواهند از آن استفاده کنند قرار بگیرد. در ذیل این شبکه می‌توان استفاده از آزمایشگاه‌ها و تجهیزات آن را تسهیل کرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در پاسخ به سؤال روزنامه ایران مبنی بر اینکه معمولاً آیین نامه‌هایی که طبق آن به گروه‌های خاصی تسهیلات تعلق می‌گیرد از رانت، مصون نخواهند ماند، چه نظارتی برای جلوگیری از این موضوع بر آیین نامه خواهید داشت، گفت: بحث شفافیت از ابتدای کار تا کنون در دستور کار آقای رئیسی بوده است. از این‌رو ما در نظر داریم تمام فعالیت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری کاملاً شفاف و شیشه‌ای باشد و عملکرد بنیاد ملی نخبگان درباره اینکه چه کسانی جذب می‌شوند و ویژگی آنها چیست، شفاف خواهد بود. البته که ممکن است به‌صورت خطا اتفاقی رخ بدهد اما اقدام ما در این زمینه جدی است و از سوءاستفاده‌ها جلوگیری می‌شود، زیرا ممکن است این سوءاستفاده تبدیل به آسیب شود.
اجازه دهیم نخبگان در کشور تأثیر‌گذار باشند
دهقانی در نشست خبری روز گذشته با موضوع «آیین‌نامه حمایت از نخبگان ایرانی» که در محل ساختمان معاونت علمی ریاست‌جمهوری برگزار شد، عنوان کرد: بزرگترین شاخصه نخبگی میل و علاقه به تأثیرگذاری در میان ملت است. بزرگترین وظیفه این معاونت به چند دسته مهم تقسیم می‌شود، ابتدا توسعه اندیشه ورزی در کشور و کمک به اندیشکده مراکز علمی است. ساحت دوم حوزه علم است؛ تمام هدف این معاونت این است که بنیاد علمی در کشور توسعه یابد. حوزه سوم توسعه فناوری است و حوزه چهارم حوزه اقتصاد دانش بنیان است. امسال ۱۸ پروژه پیشران تعریف شد و برای سال آینده ۸ پروژه پیشران دیگر را تعریف خواهیم کرد که یک میلیارد یورو برای آن سرمایه‌گذاری شده و ان‌شاءالله تا یک سال آینده اجرایی خواهد شد.وی در واکنش به حفظ جامعه نخبگانی در کشور بیان کرد: اتفاقاتی که در یک کشور رخ می‌دهد نتیجه یک سری اقدامات چندساله است. بنابراین به دو عملیات نیاز داریم؛ یک عملیات فوری برای ارتقای خود و دیگری برنامه‌ریزی برای ۵ سال آینده. بزرگترین کار برای حفظ نخبگان این است که اجازه دهیم در کشور تأثیر‌گذار باشند.
وی افزود: بحث مهاجرت فرستی و مهاجرت‌پذیری در همه جای دنیا هست ولی ما در برخی رشته‌ها بیشترین نیروی انسانی را داریم. حمایت از نخبگان با توجه به وزن و رشد آنهاست.
محمدصادق خیاطیان رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با اشاره به جزئیات آیین‌نامه حمایت از نخبگان ایرانی مشتمل بر ۱۸ ماده، گفت: به روزرسانی تجهیزات آزمایشگاهی از جمله تأکیدات این آیین‌نامه است و با به‌روزرسانی تجهیزات، زمینه را برای بهره‌گیری نخبگان از این آزمایشگاه‌ها فراهم می‌کنیم. همچنین موضوع علوم پایه و علوم انسانی نیز حوزه‌ای است که همواره مورد تأکید سیاستگذاران کشور بوده و در این آیین‌نامه به آن توجه شده است.وی اظهار کرد: ما با عدم اقبال به حوزه علوم پایه مواجه هستیم. در این آیین‌نامه با کمک وزارت علوم و سایر دستگاه‌های اجرایی مشوق‌های لازم را برای ورود متقاضیان به علوم پایه فراهم می‌کنیم، چراکه علوم‌پایه جزو رشته‌های مادر است.
خیاطیان ادامه داد: به منظور افزایش اثربخشی نخبگان، پروژه‌های فناورانه در این آیین‌نامه تعریف می‌شود. این طرح‌ها با محوریت فناوری‌های نوین تعریف می‌شوند. علاوه بر این هوش مصنوعی، فناوری‌های دیجیتال و کوانتوم و حوزه‌های مرز دانشی در این آیین نامه مورد تمرکز است.