صنعت نسوز یکی از صنایع کوچک بورسی است که حجم و ارزش معاملات در سهام آن درصد بسیار پایینی از کل معاملات بازار سهام را به خود اختصاص می‌دهد.
با این حال این صنعت به‌عنوان یک حلقه حیاتی و بسیار ارزشمند در حلقه‌های اولیه زنجیره تولید بسیاری از صنایع شناخته می‌شود و فرآورده‌های نسوز برای ادامه حیات اکثر صنایع بزرگ جهان ضروری است.
به‌ طور کلی تولیدات هر ماده خام طبیعی معدنی پس از تولید در معدن جهت پیدا کردن قابلیت مصرف صنعتی به تغییراتی از قبیل آرایش و فرآوری و در بسیاری از موارد به پخت در دماهای بالا نیاز دارد و اصولاً هر ماده‌ای برای پخت به کوره و به تبع آن مواد دیرگداز نیازمند است.
به عبارت ساده‌تر عملیات تغییر مواد معدنی و تبدیل آن به ماده قابل مصرف در صنعت و سایر موارد نیاز به پخت و در نتیجه مواد نسوز دارند و اصولاً بدون وجود مواد نسوز هیچ‌گونه ماده معدنی در صنایع اصلی دنیا نظیر فولاد، سیمان، پالایشگاه و پتروشیمی قابلیت تبدیل مواد معدنی را نخواهد داشت.
تعداد قابل‌توجهی از صنایع زیربنایی کشور از قبیل صنایع آهن، فولاد، سیمان، آلومینیوم، مس، شیشه، کاشی، سرامیک، نفت، پتروشیمی و گچ از فرآورده‌های نسوز در تولید محصولات خود استفاده می‌کنند که در این بین دو صنعت استراتژیک آهن، فولاد و سیمان بالغ بر 70 درصد تولیدات نسوز را به خود اختصاص می‌دهند. عمده آجرهای نسوز مورد استفاده در صنعت فولاد و سیمان، از جنس آجرهای منیزیتی بوده که تأمین مواد اولیه آن نیازمند واردات است. از نظر ارزش مواد اولیه، حدود ۳۰ درصد از مواد اولیه مصرفی فرآورده‌های نسوز از داخل کشور و حدود ۷۰ درصد آن از خارج تأمین می‌شود که شرکت‌ها با به اجرا درآمدن طرح‌های جدید، سعی در کاهش این رقم داشته‌اند.
با وجود این، افزایش نرخ دلار در سال‌های گذشته باعث شد قیمت محصولات منیزیتی  و استفاده از آجرهای دولومیتی تولید داخل در ایران افزایش یابد، اما بررسی عملیات شرکت‌های تولیدکننده فرآورده‌های نسوز نشان می‌دهد تنوع محصولات این شرکت بیش از 300 نوع بوده است و محصولات شکل‌دار (آجرها) نیز با تنوع بیش از 1300 قالب تولید می‌شوند.
استفاده از مواد دیرگداز مستلزم شناخت خواص و ویژگی‌های گوناگون این مواد در محل‌های کاربرد است که شرایط متنوع این محل‌ها دارای پیچیدگی‌هایی است که حتماً باید به آن توجه نمود.
فرآورده‌های شاموتی، پرمصرف‌ترین انواع دیرگدازها هستند که جهت اکثر مصارف عمومی تا درجه حرارت حداکثر 1350 درجه سانتیگراد و محیط‌های غیر قلیایی و متمایل به اسیدی کاربرد دارند. این فرآورده‌ها به دو دسته آجرها و مواد ویژه تقسیم می‌شوند. فرآورده‌های آلومینی نیز در کوره‌های با درجه حرارت بالاتر و در بازه 1350 تا 1800 درجه سانتیگراد و محیط‌های غیرقلیایی و متمایل به خنثی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فرآورده‌ها به دو دسته آجرها و مواد ویژه تقسیم می‌شوند.
آجرهای منیزیت کربنی یا منیزیت گرافیتی نیز به لحاظ مصارف خاص ممکن است با آنتی‌اکسیدان تولید شود یا تزریق قیر شود.
 
نسوز‌های بورسی بیش از 300 میلیارد تومان سود ایجاد کردند
به گزارش سایت چابک آنلاین، با انتشار صورت‌های مالی شرکت‌های تولیدکننده فرآورده‌های نسوز مشخص شد این شرکت‌ها در 9 ماه 1401 بیش از 303 میلیارد تومان سود شناسایی کرده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 4 درصد افزایش داشته است.
رشد سود‌سازی شرکت‌های نسوز بورسی درحالی است که این شرکت‌ها طی سال‌های گذشته با مشکل واردات مواد اولیه مورد نیاز روبه‌رو شده بودند و از این‌رو طرح‌هایی را برای خودکفایی در تأمین نهاده‌های مورد نیاز خود به اجرا درآورده‌اند.
شرکت‌های تولیدکننده فرآورده‌های نسوز، طی سال‌های گذشته توانستند شرایط را برای صادرات محصولات خود مهیا کنند و بر اساس آخرین گفته‌های مدیران، حدود 5 درصد از ارزش تولیدات خود را به 4 کشور صادر کنند. با وجود این، افزایش نرخ ارز طی یک سال گذشته در کنار افزایش نرخ حقوق و دستمزد باعث شد حاشیه سود این شرکت‌ها کاهش یابد و به‌رغم افزایش میزان تولید و ارزش درآمدها، نتوانند میزان سود‌سازی خود را با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو کنند.

تغییرات قیمت نهاده و تغییرات مکرر مقررات، چالش‌های اصلی صنعت نسوز
از جمله چالش‌های مهم پیش روی صنعت نسوز در ایران، تغییرات لحظه‌ای هزینه حمل در داخل و همچنین زمانبر شدن فرایند حمل و نقل است. بر همین اساس، تولیدکنندگان بزرگ نسوز کشور ناچار هستند بخش عمده‌ای از نقدینگی خود را صرف تأمین مواد اولیه و هزینه‌های جانبی آن همچون حمل‌ و نقل کنند که منجر به ایجاد چالش‌های فراوان دیگری خواهد شد. از سوی دیگر، قیمت مواد اولیه در کشورهای اروپایی که اکنون با معضل تأمین انرژی مواجه هستند نیز با افزایش مواجه است و تمام این عوامل دست به دست یکدیگر داده‌اند تا فشار مضاعفی بر دوش تولیدکنندگان نسوز کشور وارد شود.
از سوی دیگر، با توجه به ارزان‌ شدن قیمت فولاد و کاهش صادرات محصولات فولادی، فولادسازان بزرگ کشور که جزو مهم‌ترین مشتریان محصولات تولیدی ما هستند، با مشکلات فراوانی مواجه شدند و این مسأله تأثیر مستقیم بر عملکرد شرکت‌های تولیدکننده نسوز خواهد داشت. اعمال تعرفه‌های گمرکی، از دیگر مشکلات موجود در این صنعت به شمار می‌آید که خوشبختانه اقدامات مؤثری در این زمینه صورت پذیرفته است؛ اگرچه دولت کاهش عوارض گمرکی از ۴ به یک درصد را ابلاغ کرده اما هنوز گمرک نسبت به اجرای آن اقدام نکرده است و امیدوار هستیم هرچه سریع‌‎تر نسبت به اجرای این مهم اقدام شود.
تغییرات مکرر و بعضاً غیرکارشناسی قوانین و مقررات، وضع عوارض صادراتی، کمبود و افزایش بهای حامل‌های انرژی و رقابت منفی برخی رقبای داخلی از جمله دیگر چالش‌های این صنعت است که مدیران فعال در صنعت نسوز به آن اشاره کرده‌اند.