گروه اجتماعی/ کارشناسان و متخصصان پیش از این و زمانی که شیوع کرونا در دنیا دوباره بر مدار صعودی رفت، هشدار دادند که احتمال قرار گرفتن ایران در اوج یک پیک جدید در نیمه بهمن ماه خواهد بود. با این همه هفته‌ها و ماه‌های گذشته همچنان ایران بر مدار نقشه آبی کرونایی پیش می‌رود، روزهای صفر مرگ‌های کرونایی ثبت می‌شود و در آمار مبتلایان جهش قابل ملاحظه‌ای دیده نمی‌شود. استفاده از ماسک در اماکن عمومی به شدت کاهش پیدا کرده است و تقریباً نشانه جدی از حساسیت جامعه نسبت به کرونا وجود ندارد. این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت (WHO) به تازگی بار دیگر اعلام کرد که کووید۱۹ همچنان یک وضعیت اضطراری برای سلامت و بهداشت عمومی در سطح بین‌المللی است. این سازمان در راستای توصیه کمیته‌ای از کارشناسان بین‌المللی که اخیراً تشکیل جلسه دادند، بالاترین سطح هشدار خود برای این بیماری را که در پایان ماه ژانویه سال ۲۰۲۰ صادر شده بود تمدید کرده است. در این نشست، کارشناسان نسبت به تداوم شمار بالای فوتی‌ها بر اثر ویروس کرونا و کافی نبودن نرخ واکسیناسیون در برخی کشورها ابراز نگرانی کرده‌اند. این کمیته همچنین گفته است که سویه‌های اُمیکرون به راحتی منتشر می‌شوند اما در مقایسه با سویه‌هایی که پیشتر شیوع داشتند، ابتلا به اُمیکرون دیگر لزوماً به معنای حاد شدن بیماری نیست. این کمیته در عین حال اظهار کرد که این ویروس همچنان قابلیت خود برای تبدیل شدن به سویه‌های جدید با خصوصیاتی غیر قابل پیش‌بینی را حفظ کرده است.
حالا اما تقریباً به نیمه بهمن ماه رسیده‌ایم و شاید باید گفت که از پیک هشتم با فاصله نسبت به پیک‌های دیگر از نظر خطرپذیری جامعه عبور کرده‌ایم که تزریق دوزهای واکسن کرونا، وجود آنتی بادی طبیعی ناشی از ابتلا به کووید در میان افراد و پایش‌هایی که صورت گرفته می‌تواند از علت‌های این عبور راحت از این پیک باشد. با اینهمه به گفته کارشناسان همچنان این بیماری قابل پیش‌بینی نیست و حتی دکتر حمیدرضا سوری رئیس گروه پیشگیری قرارگاه ستاد ملی مقابله با کرونا «اگر وضعیت موجود ادامه یابد، احتمالاً در بهار خیزی از کرونا خواهیم داشت و باید توجه داشته باشیم که برای کشور بسیار سخت خواهد بود که دوباره مانند زمستان ۱۳۹۸ در زمینه پاندمی کرونا دچار غافلگیری شویم.» او به ایسنا گفته است: «اگر بخواهیم از وضعیت، تفسیر درست داشته باشیم، باید توجه کنیم که عمدتاً گسترش اپیدمی باتوجه به گسترش سریع ساب‌واریانت‌های اُمیکرون در شرق آسیا، روند اجتناب‌ناپذیری داشته و دارد و در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌آید که تا پایان زمستان افزایش چشمگیر یا اوج جدید را در جهان داشته باشیم، اما پیش‌بینی می‌شود که در اوایل بهار و در اردیبهشت و خرداد یک موج جهانی کوچک دیده شود.»
او معتقد است که باید روی گروه‌های پرخطر متمرکز شویم. وی بر لزوم به‌روزرسانی پروتکل‌های بهداشتی تأکید می‌کند و مانند بسیاری از کارشناسان معتقد است خوش خیالی است اگر فکر کنیم کرونا به طور کامل در کنترل درآمده و می‌گوید: «ژاپن‌ هم روند ابتلاهایش کاهشی بود و ناگهانی فوران کرد. بنابراین عقل و علم حکم می‌کند که نظام سلامت کشور کاملاً هوشیار باشد و کاملاً برای هرگونه تغییر آمادگی داشته باشد و این تغییر نیازمند این است که ما حداقل به‌صورت روزمره حرکات اپیدمی را بررسی کرده و تحت مراقبت بگیریم و از شرایط دیده‌بانی کنیم.»
همچنین سوری معتقد است که «اثربخشی واکسن‌ها بر واریانت اُمیکرون و ساب‌واریانت‌های آن، با وجود اینکه هنوز مؤثر هستند، اما کاهش یافته است. بر این اساس وظیفه نظام سلامت هر کشوری یا دنیا این است که با واکسن‌های جدید که اثربخشی بیشتری روی واریانت‌های جدید دارند، به مقابله با اپیدمی رود. بنابراین نیاز داریم که واکسن‌های نسل جدید را تولید کنیم که اثربخشی بیشتری نسبت به اُمیکرون داشته باشد.»
امریکا کرونا را انکار می‌کند؟
از سوی دیگر در دنیا با وجود گردش بالای کووید گزارش‌ها حاکی از این است که برخی کشورها آن را انکار می‌کنند و برخی دیگر همچنان پروتکل‌های سازمان بهداشت جهانی را دنبال می‌کنند. بر اساس آمار رسمی ارائه شده در جدول جهانی «ورلداُمتر»، طی شبانه روز منتهی به روز گذشته کرونا در جهان جان ۹۰۷ نفر را گرفته است و ۹۱ هزار و ۵۸۲ ابتلای جدید جهانی ثبت شده است. در این میان امریکا همچنین با بیش از ۱۰۴ میلیون مبتلا و عبور از ۱.۱ میلیون قربانی همچنان در صدر فهرست کشورهای درگیر با این بیماری قرار دارد. در هفته اول ژانویه ۲۰۲۳، حدود سه میلیون مورد جدید ابتلا به کرونا و ۱۱ هزار مرگ ناشی از کرونا در جهان داشتیم. از ابتدای کرونا تا نیمه اول ژانویه ۲۰۲۳ نیز حدود شش میلیون و ۷۰۰ هزار مرگ در جهان گزارش شده است. با اینهمه مقامات بهداشتی امریکا اعلام کردند که در تاریخ ۱۱ مه سال‌جاری میلادی به شرایط اضطراری همه‌گیری کووید۱۹ در این کشور پایان می‌دهند. به گزارش خبرگزاری رویترز، داده‌های دولتی نشان می‌دهد موارد ابتلا به کووید۱۹ در ایالات متحده رو به کاهش است با این حال در این کشور روزانه بیش از ۵۰۰ نفر بر اثر عوارض این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.
آژانس بهداشت عمومی کانادا (PHAC) نیز روز دوشنبه تأیید کرد که این کشور تاکنون چهار میلیون و ۵۵۰ هزار و ۲۵۶ مورد ابتلا به کووید۱۹ و ۵۰ هزار و ۳۸۰ مورد مرگ ناشی از عوارض ابتلا به این بیماری را به ثبت رسانده است. آژانس بهداشت عمومی کانادا همچنین اظهار کرد: با اذعان به تصمیم سازمان جهانی بهداشت (WHO) مبنی بر اینکه کووید۱۹ همچنان یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی با نگرانی بین‌المللی است، کانادا نیز به نظارت بر وضعیت شیوع این بیماری ادامه خواهد داد. در کشورمان هر هفته ستاد ملی مقابله با کرونا تشکیل می‌شود و درباره پروتکل‌ها و درمان‌های جدید دارویی بحث و بررسی می‌شود.
ترکیب واکسن و ابتلا ایمنی بهتری ایجاد می‌کند
دکتر حمید عمادی متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص وضعیت کووید و پیک هشتم آن درایران گفت: ویروس کرونا و جهش‌های مختلف آن به هیچ وجه قابل پیش‌بینی نیست و هر زمان متخصصان در مورد این ویروس پیش‌بینی کردند این ویروس خلاف آن حرکت کرده است بنابراین باید دید شرایط جامعه و مردم با این ویروس چگونه پیش می‌رود.
وی ادامه داد: کشور هنوز در پیک هشتم قرار دارد اما به نسبت فصل زمستان در سال گذشته شدید نبوده و خفیف ظاهر شده است. این امر ناشی ازهمکاری خوب مردم در واکسیناسیون جمعی و همچنین آگاهی و اطلاعاتی است که شهروندان از کووید 19 و جهش‌هایش طی این سال‌ها کسب کرده‌اند. اکثر مردم ایران حداقل 2بار به این ویروس مبتلا شدند و با تزریق واکسن ایمنی ترکیبی را دریافت کردند. همین امر سبب شده است این بیماری طی ماه‌های گذشته نتواند بین شهروندان کشنده عمل کند و موارد ابتلا هم خفیف گزارش شده است.
این متخصص عفونی با اشاره به غیرقابل پیش‌بینی بودن این ویروس بیان کرد: در کشوری همچون ژاپن که مردمش واکسیناسیون خوبی انجام دادند و ابتلای کرونا در میان مردم بسیار کم صورت گرفت با جهش‌های بعدی این ویروس دچار چالش جدی شدند و مرگ و میر بالایی را تجربه کردند. این وضعیت نشان داد فقط تزریق واکسن نیست که می‌تواند پیشگیری کننده باشد و ترکیب واکسن و ابتلا به کرونا سبب می‌شود ایمنی بهتری برای افراد در جامعه صورت گیرد اینکه در کشور ما پیک هشتم جدی و خطرساز نبود به همین دلیل است اما هنوز از این پیک عبور نکردیم و مبتلا در آن وجود دارد. با توجه به آمار مرگ و میر و ابتلا در ماه‌های گذشته شاهد یک پیک خفیف هستیم.
دکتر عمادی در خصوص پیک‌های پیش رو در فصل بهار نیز گفت: همان طور که گفتم این بیماری هنوز در بین متخصصان ناشناخته است و نمی‌توانیم پیش‌بینی‌ای در خصوص آن داشته باشیم. در فصل بهار با توجه به دورهمی‌هایی که در آن شکل می‌گیرد ممکن است شاهد یک پیک شدیدی با آمار بستری بالا باشیم.
وی با اشاره به کاهش استفاده از ماسک میان شهروندان افزود: هر چه مردم بیشتر رعایت کنند موارد ابتلا به ویروس‌های مختلف در آنها کاهش پیدا می‌کند. افراد با رعایت بهداشت فردی کمتر درگیر بیماری خواهند شد. طی سه سال گذشته ماسک به یک رفتار بهداشتی تبدیل شده است و در مکان‌هایی که جمعیت زیادی حضور دارند استفاده از ماسک ضروری است. نه فقط به خاطر پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا بلکه این رفتار بهداشتی جدید می‌تواند افراد را از درگیری با دیگر ویروس‌های تنفسی هم در امان نگه دارد. از دیدگاه متخصصین هنوز هم استفاده از ماسک در مکان‌هایی همچون بیمارستان‌ها، اتوبوس، مترو و مکان‌هایی سربسته با جمعیت زیاد، ضروری است اما اجباری در این کار فعلاً در کشور نداریم.
این استاد دانشگاه با اشاره به تولید داروهای جدید برای کووید 19 گفت: در حال حاضر داروی رمدسیویر (remdesivir) برای افراد مبتلا تجویز می‌شود اما تحقیقاتی در مورد دو داروی مولنوپیراوپر و پکسلووید صورت گرفته است. درباره این داروها به خاطر هزینه و عوارض و اثربخشی کمی که دارند هنوز برای آنکه آنها را جزو دستورالعمل تجویز کشوری قرار دهیم، شک و تردید داریم. از آنجایی که این بیماری غیر قابل پیش‌بینی است و می‌تواند با جهش‌هایی که ایجاد می‌کند کشنده‌تر از قبل ظاهر شود و اگر ثابت شود در افرادی که سطح ایمنی پایینی داشته و آسیب‌پذیر هستند با استفاده از این داروها میزان مرگ و میر و بستری کاهش پیدا می‌کند تجویز آنها برای افراد پر خطر توصیه می‌شود اما این داروها در حال حاضر در کشور به طور گسترده تولید نشده و تولیدشان در دست اقدام است و هنوز در بازار دارویی کشور وجود ندارند.
دکتر عمادی در پایان صحبت‌هایش با توصیه به رعایت بهداشت فردی در اماکن عمومی عنوان کرد: هنوز رفتارهای این ویروس قابل پیش‌بینی نیست و نمی‌توان گفت این بیماری چه زمانی از دور بیماری‌های خطرناک در کشور و جهان خارج خواهد شد اما با رعایت بهداشت فردی استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی می‌توانیم شاهد کاهش موارد بستری و مرگ و میر در کشور باشیم.