گروه اقتصادی/ از صنعت فولاد می‌توان به عنوان یکی از صنایع مغلوب سال 1401 نام برد. این صنعت به‌رغم به اجرا درآمدن طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی بسیار ارزشمند که می‌تواند مشکل انرژی و دسترسی شرکت‌های بزرگ ایرانی و حتی شهر‌های همجوار را طی چند سال آینده مرتفع کند، نتوانست عملکرد خوبی را برای سهامداران خود به جای گذارد و بازدهی قابل قبولی را برای آنها به ارمغان آورد.
بر این اساس، صنعت فولاد که در سال 1400 با ثبت بازدهی خیره‌کننده و سودهای بسیار قابل توجه، درصد بازدهی صنایع موجود در ایران قرار گرفته بود، در سال 1401، با کاهش قیمت جهانی محصولات، کاهش تقاضای داخلی و صادراتی، افزایش نرخ حقوق و دستمزد و افزایش هزینه انرژی مواجه شد تا در مجموع با کاهش بیش از 28 درصدی سود عملیاتی و بیش از 32 درصدی سود خالص در 9 ماهه 1401 روبه‌رو شود.  موضوعی که به نظر می‌رسد در 3 ماهه زمستان با توجه به ناترازی گاز و کمبود منابع انرژی همچنان تداوم داشته باشد و پرونده 1401، برای صنعت فولاد با ناکامی بسته شود. با این حال، نگاهی به جزئیات آمار تولید و فروش فولادی‌ها نشان می‌دهد، کاهش روند سود‌سازی صنعت را نمی‌توان چندان بد دانست و ارقام به ثبت رسیده در سال 1401، بیشتر از آنکه نتیجه عملکرد شرکت‌ها باشد، به سودهای نجومی و غیر منطقی سال‌های گذشته آنها باز می‌گردد. به بیانی دیگر، عدم اصلاح منصفانه قیمت انرژی و همچنین عدم توجه به تقسیم ارزش افزوده در زنجیره تولید فولاد در سال‌های گذشته باعث شده بود بخش عمده ارزش افزوده تولید شده در کل زنجیره تولید فولاد در صورت‌های مالی شرکت‌های فولادی نمایان شود و بخش‌هایی مانند نیروگاه‌ها، معادن استخراج سنگ آهن، معادن استخراج‌کننده زغال سنگ، بخش حمل‌ونقل، تأمین‌کنندگان آب و تأمین کنندگان گاز و سوخت مصرفی صنعت فولاد، از بازدهی کالاهای نهایی تولید شده بی‌بهره بمانند. موضوعاتی که در سال 1401، نهادهای مختلف با تغییر قوانین، سعی در اصلاح آن داشتند و تغییر رویکردهای مدیران باعث شد تا فولادی‌ها پروژه‌های مهمی را برای تأمین آب مورد نیاز خود از طریق تصفیه پساب‌های شهری و انتقال آب از سواحل مکران کلید بزنند و سرمایه گذاری‌های مهمی را برای تأمین برق مورد نیاز خود خارج از شبکه توزیع سراسری، برنامه‌ریزی کنند.
همچنین مشارکت فولادی‌ها برای ایجاد خطوط ریلی و تجهیز بنادر و راه‌ها از جمله مواردی است که در سال‌های آینده تحول زیادی در بخش عملیاتی آنها ایجاد خواهد کرد و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی آنها را تا حد بسیار زیادی بهینه خواهد ساخت.
از این‌رو کارشناسان، آینده روشن و پربازدهی را برای صنعت فولاد ایران در افق بلندمدت متصور هستند و با اتکا به وجود تقاضای پایدار و عدم وجود کالای جایگزین برای این فلز‌اساسی، سرمایه‌گذاری در این صنعت را در ردیف سرمایه گذاری‌های کم‌ریسک قرار می‌دهند. از منظر معاملات سهام نیز هرچند طی یک سال گذشته سود‌سازی صنعت فولاد افت زیادی را متحمل شده، اما همچنان شاخص‌های بنیادی، از قیمت سهام این صنعت پشتیبانی می‌کنند به طوری که نسبت قیمت به درآمد (p/e) این صنعت همچنان در محدوده عدد 5 قرار دارد و نسبت بازده حقوق سهام آن نیز جزو برترین‌های صنایع بورسی است.
سود عملیاتی فولادی‌ها به 66 هزار میلیارد تومان رسید
به گزارش «چابک‌آنلاین»، براساس ارقام موجود در جدول، سود عملیاتی فولادی‌ها در 9 ماهه 1401، حدود 66 هزار و 747 میلیارد تومان بوده و سود خالص این صنعت نیز تا محدوده 58 هزار و 447 میلیارد تومان کاهش یافته است. عملکرد 9 ماهه فولادی‌ها نشان می‌دهد، نمادهای «ارفع»، «فولاژ»، «کاوه» و «فولای» توانسته‌اند در بخش عملیاتی رشد سود‌سازی به ثبت رسانند و بیشترین کاهش سود عملیاتی نیز در بزرگ‌ترین فولاد سازان کشور یعنی «فولاد»، «فخوز» و «هرمز» اتفاق افتاده است. این موضوع در مورد مقایسه سود خالص شرکت‌ها نیز به همین منوال بوده و بهترین و بدترین عملکرد در شرکت‌های ذکر شده در بالا اتفاق افتاده است. همچنین در بخش صادراتی نیز نماد«فولاد» حدود نیمی از درآمدهای صادراتی خود را ازدست داده و درآمدهای صادراتی «فخوز» با کاهش 24 درصدی روبه‌رو شده است.
کاهش ارزش ریالی درآمدهای صادراتی فولاد سازان بزرگ کشور در حالی است که طی یک سال گذشته نرخ دلار افزایشی بوده و در زمان مدیریت قبلی بانک مرکزی، صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را در بازار متشکل ارزی به فروش رسانده‌اند.
با وجود این مشاهده می‌شود، نمادهای «فغدیر»، «فولاژ»، «ارفع» و «کاوه» توانسته‌اند درآمدهای صادراتی خود را افزایش دهند. صنعت فولاد ایران یک صنعت صادرات محور شناخته می‌شود و قیمت محصولاتی که در داخل ایران فروش می‌رود نیز براساس نرخ‌های جهانی قیمت‌گذاری می‌شود. از این رو تغییرات نرخ ارز و همچنین کاهش یا افزایش در فروش صادراتی شرکت‌های فولادی می‌تواند تأثیر زیادی بر ارزندگی سهام آنها داشته باشد. بررسی آمار فروش صادراتی فولاد‌سازان بورسی نشان می‌دهد، در سال 1400، حدود 28‌درصد از کل فروش این صنعت به صورت صادراتی بوده و حدود 27 درصد از کل درآمد‌های شناسایی شده نیز از طریق درآمدهای صادراتی پوشش داده شده است. این در حالی است که در 9 ماهه 1401، سهم مقدار فروش صادراتی از کل فروش فولادی‌ها به 22 درصد کاهش یافته و تنها حدود 20 درصد از درآمدهای این صنعت نیز از محل صادرات شناسایی شده است.
کاهش نسبت فروش صادراتی فولادسازان باعث شده درآمدهای دلاری شرکت‌ها در سال 1401 کاهش یابد و از این رو سودسازی آنها نیز از طریق تغییرات نرخ ارز و نیز تنوع بازار‌های فروش با‌ ریسک بیشتری روبه‌رو شود.
از نظر نسبت درآمدهای صادراتی به کل درآمدها در 9 ماهه 1401 نیز «فولاد»، «فخاس» و «فجهان» بدترین عملکرد را داشته‌اند و شرکت‌های «فغدیر»، «هرمز» و «فجر» بهترین عملکرد را به خود اختصاص داده‌اند.