احمد علی / استاد اقتصاد
مترجم: وصال روحانی

تهاجم نظامی روسیه به اوکراین که بزودی یک ساله می‌شود، تغییرات زیادی در زمینه مبادلات نرم افزاری و سخت‌افزاری در سطح جهان ایجاد کرده و جو بایدن تصمیم گرفته است، صادرات تکنولوژیک امریکا را به رقبای بزرگش روسیه و چین به حداقل برساند.
تا پیش از تغییر فوق، وحدتی کم‌سابقه بین امریکا و شرکای اروپایی‌اش در نحوه برخورد با روسیه به خاطر تهاجمش به اوکراین مشاهده می‌شد و همه آنها در تحریم مسکو و کمک‌رسانی به اوکراین اتفاق نظر داشتند. با وجود این جدا شدن امریکا از اروپایی‌ها در زمینه نوع و میزان فروش صنایع تشکیل‌دهنده «سمی کنداکتورها» به چین و کاهش آن تا ارقامی نزدیک به صفر یک بار دیگر متحدان اروپایی امریکا را به سوی جدایی از این کشور و اتخاذ سیاست‌هایی متفاوت سوق داده است. براساس مصوبه جدیدی که بایدن تأییدیه آن را از مجالس امریکا گرفته است، فروش چیپ‌ها و هرگونه نرم‌افزار دیگری که وسایل بنیادین «سمی کنداکتورها» به حساب می‌آیند، ‌به کشور چین ممنوع شده است و هر شرکت امریکایی که این قانون را زیرپا بگذارد، تحت پیگرد قضایی قرار خواهد گرفت. امریکا از این طریق می‌خواهد چین را وادار به تغییر سیاست حمایت مسکوت خود از روسیه در نبرد این کشور با اوکراین کند و از طرف دیگر در ستیز بزرگ اقتصادی‌اش با این غول شرق آسیایی که از دوره دونالد ترامپ آغاز شد و در دوره وی شدت گرفته است، دست‌های این حریف قدرتمند را از پشت بسته و مکانیسم تولیدات تکنولوژیک چین را فاقد شتاب و کارایی کند.
از استادان نهان تا عیان
کاخ سفید در راه رسیدن به این هدف به همکاری نزدیکی با ژاپن، کره جنوبی و تایوان در شرق آسیا و هلند در اروپا مبادرت ورزیده و آنها را یار و همراه خود در زمینه کاهش چشمگیر میکروچیپ‌ها و هر وسیله دیگری که جزیی از «سمی کنداکتورها» به شمار می‌آیند، قرار داده است. جو بایدن در همین ارتباط هفته پیش دیدارهایی با فومیوکیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن و مارک روت، نخست‌وزیر هلند در کاخ سفید داشت و با آنها بحث و رایزنی کرد. هلند معمولاً از ایفای یک نقش پیشرو و آشکار در سلسله معادلات جهانی پرهیز کرده و کوشیده پشت پرده بماند اما واقعیت امر این است که در ساخت پیشرفته‌ترین میکروچیپ‌ها درجه استادی دارد و متخصصان این کشور استادان حرفه طراحی و ساخت سمی کنداکتورها تلقی می‌شوند. تایوان هم به لطف داشتن شرکت کارآمد TSMC که تخصصش ساخت سمی کنداکتورهای مقاوم و مدرن در کمترین زمان ممکن است، نزدیک به نیمی از محصولات این رده را در تیول و تحت اداره و توزیع خویش دارد و در کره جنوبی هم طبعاً به شرکت معروف سامسونگ می‌رسیم که حدود 18 درصد از کل محصولات «سمی کنداکتور»‌ها را در جهان مدیریت و توزیع می‌کند. دو شرکت آسیایی مورد بحث دستی هم بر آتش تولید مدرن‌ترین چیپ‌ها در بازار جهان در طلیعه ماه دوم از سال 2023 دارند و طبعاً می‌توانند با متوقف کردن روند فروش این چیپ‌ها به دولت پکن دست‌های چین را در آماده‌سازی بموقع و وسیع سمی کنداکتورها ببندند و به امریکا در راه ایزوله کردن اقتصاد چین یاری برسانند.
اشتیاق کوچک‌ترها برای سودجویی حداکثری
چین تا همین سال 2020 یک بازار بزرگ در زمینه داشتن انواع سمی کنداکتورها به حساب می‌آمد و حتی برخی محصولات کارخانه TSMC هم در بازارهای پکن دیده می‌شد. با این حال بعد از شروع جنگ اقتصادی واشنگتن با پکن این فراوانی‌ها بشدت کاهش یافت و به زیر 10 درصد و در نهایت زیر 5 درصد رسید.
امریکا تصریح کرده است از تایوان و کره جنوبی انتظار یک همراهی 12 ماهه را در امر منع فروش وسایل ساخت سمی کنداکتورها به چین، دارد و احتمالاً از اوایل سال 2023 در این زمینه تغییر موضع داده و سیاست نرم تری را اتخاذ خواهد کرد. با این حال چه در این دو کشور آسیایی و چه در هلند برخی شرکت‌های کوچک‌تر تولید کننده چیپ‌ها و سایر وسایل سمی کنداکتورها از همسو شدن با این روند تحریمی ابا دارند و ترجیح می‌دهند که به صادر کردن این وسایل به پکن استمرار بخشند. آن چه آنها را به این امر بیش از پیش تشویق می‌کند، خارج شدن شرکت‌ بزرگ TSMC و سامسونگ از روند فروش این وسایل به چین و به تبع آن داغ‌تر شدن بازار فروش این شرکت‌های ثانوی و ایجاد یک سود انباشته و جدید برای آنها است. چیزی که اوضاع را در اروپا آشفته‌تر و وحدت تازه پدید آمده بین امریکا و شرکای اروپایی‌اش را دستخوش طوفان‌هایی تازه می‌کند و آن را به مرز شکنندگی مجدد می‌رساند.
منبع: AL Jazeera