فائزه آشتیانی
خبرنگار

آیا تا به حال چیز ارزشمندی را قرض داده‌اید که موفق به پس گرفتن آن نشده باشید؟ نه اینکه نخواهید پس بگیرید، اتفاقاً خیلی هم مشتاق آن هستید اما متأسفانه باید بگویم کسی را پیدا نمی‌کنید که شما را به مال‌تان برساند. انگار آب شده باشد و توی زمین فرو رفته باشد. درست مثل بالزاک که از دست طلبکارهایش فرار کرده بود. البته نه به زیر زمین، به طبقه سوم یک عمارت فرسوده در یک محله قدیمی. آنقدر قرض روی قرض بالا آورد که از پس صاف کردن‌ بدهی‌هایش بر نیامد و به ناچار برای رهایی از دست طلبکارها و پلیس با اسمی مستعار و با هویت جعلی بروگنول به قیمت 120 فرانک یک آپارتمان چهار اتاقه را اجاره کرد. به دیدن آخرین منزل و تنها خانه بازمانده از این نویسنده و نقاش قرن نوزدهم می‌رویم. همراه ما باشید...

اجاره‌نشین خیابان رینوارد

پلاک 47، خیابان رینوارد  (Raynouard)، منطقه 16 پاریس. این تمام آن چیزی است که در وهله اول برای بازدید از منزل اونوره دو بالزاک باید بدانیم. بالزاک حدود هفت سال در این خانه سکونت داشت که در طی این مدت مشغول نوشتن مشهورترین آثارش بود. که از جمله آن می ‎توان به «کشیش دهکده»، «دام گستر»، «زن سی ساله»، «دختر عمو بت» اشاره کرد. خانه دو در ورودی دارد که از دو خیابان دسترسی را میسر می‌کند. این هم از هوشمندی بالزاک در پیدا کردن این خانه برای رهایی احتمالی از شر طلبکارها در وقت نیاز! من از خیابان رینوارد وارد می‌شوم، در ورودی چوبی است و در کنار آن توضیحاتی در مورد بنا و اجاره نشین آن، بالزاک داده شده است. چند قدم جلوتر در سمت چپ پلکانی تعبیه شده که به حیاط خانه منتهی می‎ شود. اگر بدانید که دو قرن پیش این خانه در یک منطقه روستایی و فقیرنشین قرار گرفته بود به محض ورود تصور می‌کردید که مقصد را اشتباه آمده‌اید. حیاط خانه بزرگ و دلباز است. به نظر می‌رسد مشخصاً در فصل بهار و تابستان خیلی دل‌انگیز خواهد بود. ایده راه‌اندازی این موزه در خانه انوره دو بالزاک در سال ۱۹۰۸ و توسط فردی به نام لویی بودیه رویامونت اجرا شد، آقای رویامونت خانه بالزاک را در آن سال اجاره  کرد و آن را به یک موزه دیدنی تبدیل کرد. دو سال بعد یعنی در سال ۱۹۱۰ این موزه با حضور وزیر هنرهای زیبایی فرانسه به طور رسمی افتتاح و راه‌اندازی شد.

خانه‌ای با اتاق‌های تو در تو

در اصلی خانه و پنجره‌‌های آن سبز است با سقف شیروانی. خانه چهار اتاق دارد که هر کدام به نمایش بخشی از آثار بالزاک تعلق گرفته است. در اتاق اصلی او یک کتابخانه کوچک، میز کار و صندلی او قرار دارد که روی میز دو صفحه از دست‌نوشته‌های او به صورت نمادین گذاشته شده است. همچنین یک عصای فیروزه‌ای که در سال 1834 از لوکین هدیه گرفته بود و قهوه‌ساز او که روی آن علامت «HB» اول اسم و فامیلش حک شده است در این اتاق وجود دارد. که از قضا این هم هدیه یکی از بهترین دوستانش است.
در اتاق دیگر صفحاتی از کتاب تصحیح شده کمدی انسانی را می‌بینیم و جدولی به طول 14.5 متر که هزار شخصیت،‌ از ششصد شخصیت کتاب کمدی الهی به آن ارجاع داده شده است.
در زیرزمین، اتاقی به مجسمه‌های نیم تنه بالزاک تعلق دارد که توسط مجسمه‌سازان مختلف از جمله آگوست رودن ساخته شده است.

جناب بالزاک و سایر متعلقات

بخش دیگری از خانه به نقاشی و مهرهای او تعلق دارد. که مجموعۀ اصلی آن شامل آثار گرافیکی، تقریباً 4500 حکاکی و 225 طراحی است. تعدادی از این آثار به کمدی انسانی تعلق دارند و تعداد دیگری از آن به زندگی و آداب و رسوم نیمه اول قرن نوزدهم. همچنین پرتره‌هایی از شخصیت‌های معاصر وجود دارد.
قسمت بعدی تابلوهایی است که او در طی سال‌های حیاتش آنها را خریداری  و در خانه خود نصب کرده است، این آثار مربوط به چاپ‌های قرن نوزدهم هستند که توسط هنرمندان مشهور از جمله پاول گاوارنی ، هونوره داومیر ، گراندویل و هنری بوناونتور مونیر ایجاد شده ‎اند.
مهمترین اثر داگرئوتیپ معروف بیسون است که بالزاک را در پیراهن به تصویر می‌کشد. موزه همچنین چند نگاتیو شیشه‌ای و مجموعه‎‎ای از حدود سیصد عکس قدیمی را که بر اساس موضوع طبقه‌بندی شده‌اند نگهداری می‎ کند.
اضافه کنم که از سال ۱۹۷۱در  طبقه همکف این خانه کتابخانه‌ای برپا شد که بسیاری از نسخه‌های خطی نویسنده‌، نسخه‌های اصلی، تصاویر و کتاب هایی که توسط بالزاک حاشیه نویسی و امضا شده‌اند را در خود جای داده است. این کتابخانه بیش از ۱۵۰۰۰ اثر هنری و اسناد مربوط به بالزاک و دوران او را در اختیار دارد و روزنامه‌ها و مجلات و بسیاری از آثار ادبی قرن ۱۹ نیز در آن قرار دارند. در این کتابخانه علاوه بر آثار متعدد نویسنده بزرگ، بالزاک، آثار مختلفی از دوست و تحسین‎گر او یعنی تئوفیل گوتیه نیز خواهید دید. در این بین تمام آثار مرتبط این دو هنرمند نیز در این کتابخانه در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.