میرزا شفیع شیرازی را باهم بشناسیم

شاعری خوشنویس و خوش ذوق در عهد قاجاریه

ریحانه میرحسینی
کارشناس ارشد ادبیات
از میرزا شفیع شیرازی چه می‌­دانید؟ خب، کمی راهنمایی! معروف به میرزا کوچک بود. اگر بازهم چیزی نمی­دانید او کسی نیست جز وصال شیرازی که در زمان سلطنت کریم­خان به سال 1193 هجری در یک خانواده شیرازی به دنیا آمد. از هنرهای او هر چه بگوییم کم است! هم خط خوش، هم تذهیب و هم آوازی دلنشین داشت. گفته شده هنگامی که فتحعلی شاه قاجار به شیراز رفت وصال به حضور او رفته و قرآنی که با هفت نوع خط نوشته و تذهیب کرده به شاه تقدیم کرد. ولی حیف که در اواخر عمرش نابینا شد و در سن 69 سالگی هنگام سلطنت محمد شاه قاجار درگذشت. وصال شاعری بود که بسیار شعر گفت و همه سبک­ ها را امتحان کرده و اکثر آن­ها به تقلید از دیگران بود. مثلا مثنوی بزم وصال او که تأثیر فردوسی در آن به چشم دیده می ­شود یا صبح وصال که به تقلید از گلستان سعدی است. ولی همین جا  تمام نمی شود، او به این فکر افتاد که مثنوی فرهاد و شیرین که از وحشی بافقی ناتمام مانده بود  را کامل کند و در این کار چنان توفیق عجیبی پیدا کرد که اصل از فرع به کلی قابل تشخیص نیست و مورد بعدی ترجمه فارسی اطواق الذهب زمخشری که شامل صد مقاله اخلاقی و ادبی است کار اوست. اثر دیگر او دیوان است و در آن هم قصاید و هم غزلیات دیده می­ شود. شاعر شیرازی ما به قدری پر کار بود که رساله­ هایی  به نظم و نثر در موسیقی، عروض و تفسیر نیز دارد. وصال شیرازی اکثر شاعران دوره قاجار را از جمله فتحعلی شاه، محمد شاه، شجاع السلطنه، فرمانفرما و اگر بخواهیم همه را نام ببریم زیاد هستند پس از خیرش می­‌گذریم، خلاصه که مدح کرده و برای آن­ها قصیده ­سرایی کرده است و به قول خودش دیوانش انباشته از مدح بزرگان است. او درست است که از پیشینیان خصوصاً سعدی بسیار تقلید کرده است ولی در شعروشاعری استاد است و فنون اصلی شعرهای کلاسیک را حفظ کرده. شعرهای او را بخوانید و دقت کنید که هر سطر از اشعارش بیتی از شعر شاعران بزرگ گذشته را به خاطر شما می­ آورد.