فضای سبز و باطراوت گهرپارک هدیهای به میهمانان امروز و نسل های آینده است
آینده اینجا سبز است
نادر نینوایی/ فضای سبز گهرپارک هدیهای به نسل آینده است و اقدامات صورتگرفته فراتر از ایفای مسئولیت محیط زیستی است؛ در این راستا، کاشت بیش از یک میلیون درخت، درختچه و گل و گیاهان دائمی و کشت دهها هکتار مرتع و مزارع ارگانیک انجام شده است. شرکت گهرپارک سیرجان با اقدامات برجسته خود در زمینه کشت و نگهداری گونههای گیاهی، به ویژه گونههای بومی در معرض خطر، نقش مهمی در حفظ محیط زیست و افزایش سرانه فضای سبز ایفا کرده است. از زمان تأسیس این مجموعه، بیش از یک میلیون درخت، درختچه و گل و گیاه دائمی در آن کاشته شده است. این اقدامات شامل کاشت گونههای بومی مانند بادام کوهی، انجیر و سایر گیاهان مرتعی نیز میشود؛ به طوری که بیش از ۵ هزار نهال بادام کوهی و ۵ هزار نهال انجیر در منطقه کشت شده است. علاوه بر این، گهرپارک با ایجاد بیش از ۱۰ هکتار مزارع ارگانیک، گیاهان زراعی و یونجه را برای تأمین غذای پرندگان بومی و وحشی کشت کرده است. این اقدامات نهتنها به حفظ اکوسیستم منطقه کمک کرده، بلکه در کنترل ریزگردها و بهبود کیفیت هوا نیز تأثیر بسزایی داشته و سرانه فضای سبز منطقه را دو و نیم متر افزایش داده است. به منظور بررسی دقیقتر این اقدامات و تأثیرات آن بر محیط زیست، گفتوگویی با آقای دکتر علی مشکی، مشاور و مجری فضای سبز این شرکت انجام شد که در این مصاحبه، جزئیات کاشت گونههای بومی و تأثیرات مثبت این فعالیتها بر اکوسیستم منطقه بررسی خواهد شد. مشروح این گفتوگو در پی میآید.
در گهرپارک چه اقداماتی در زمینه محیط زیست انجام شده است؟ چند درخت در گهرپارک کاشته شده و این اقدامات چه تأثیری بر شرایط زیست محیطی منطقه دارد؟
از ابتدای ساخت مجموعه گهرپارک تا امروز، بیش از یک میلیون درخت، درختچه و گل و گیاه دائمی کاشتهایم و این تعداد شامل گلهای فصلی و گیاهان زراعی نیست. در مجموعه گهرپارک بیش از 10 هکتار مزارع ارگانیک داریم که این مزارع نیز در راستای اهداف محیط زیستی احداث شدهاند. حتی در کوههای اطراف گهرپارک، گیاهان زراعی و یونجه را برای تغذیه پرندگان بومی و وحشی کشت کردیم.
گیاهانی که قبلاً در منطقه وجود داشتهاند، مانند بادام کوهی، سعی کردهایم که طبیعت و بقای آنها را حفظ کنیم و در عین حال تکثیر این گیاهان بومی را نیز در نظر داشته و جمعیت آنها را افزایش دهیم. به عنوان مثال، بیش از 5 هزار بادام کوهی در کوههای مشرف به گهرپارک کشت شده است.
افزون بر این، بنه (نوعی پسته کوهی) و انجیر بومی که از قدیم در منطقه وجود داشته را نیز تکثیر و بیش از 5 هزار نهال آنها را در کوههای اطراف کاشتهایم. علاوه بر آن بذرهای تمامی گونههای گیاهی موجود را جمعآوری و در حال تکثیر آنها هستیم و تلاش داریم تا بقای این گیاهان را حفظ کرده و میزان تراکم آنها را به سطح مطلوب نزدیک کنیم. این موارد از جمله اقدامات محیط زیستی است که در مجموعه گهرپارک تا به امروز انجام شده و ادامه خواهد داشت.
آیا در زمینه کشت گیاهان با سازمان منابع طبیعی مشورت داشتهاید تا گونههایی که اقدام به تکثیر و کاشت آنها میکنید،گونههای مهاجم نباشند و از لحاظ میزان مصرف آب با اقلیم منطقه سازگار باشند؟
بله، کارشناسان منابع طبیعی در مراحل مختلف کار مرتب به ما سر میزدند. باتوجه به موفق بودن فضای سبز گهرپارک در طرح کشت یک میلیارد درخت از طرف نهاد ریاست جمهوری اعلام شد، کارشناسان منابع طبیعی استان کرمان به ما اعلام کردند که حاضرند حتی نهالستانهای خارج از شهرستان سیرجان را در اختیار گهرپارک قرار دهند تا بتوانیم این گونههای گیاهی را آنجا نیز تکثیر کنیم.
با توجه به اینکه در سالهای گذشته مسأله ریزگردها در بخشهای مختلفی از کشور حاشیهساز شده است، تصور میکنید که کشتهای انجامشده از سوی مجموعه گلگهر و در گهرپارک میتواند تأثیری بر کنترل نسبی حجم ریزگردها در منطقه داشته باشد؟
بله، اقدامات انجامشده بسیار اثرگذار بوده و کشت این حجم گیاه در مساحتی بیش از 500 هکتار کار بسیار مؤثر و کم نظیری بوده است. همچنین گیاهان کوهی و مرتعی که در این مدت کاشتهایم، تأثیر زیادی در کنترل ریزگردها دارند.
برآوردها نشان دهنده این است که حدود 41 هزار نفر به عنوان کارکنان مجموعه گل گهر در منطقه حضور دارند. تأمین سلامت و پرکردن اوقات فراغت این افراد فرصتی برای حضور بیشتر در طبیعت مهم است. فکر میکنید اقداماتی که برای کاشت درخت و گیاه انجام شده است، میتواند به بهبود شرایط محیط زیست مردمان منطقه منجر شود؟
مجموعه گهرپارک از جنبههای مختلف، تأثیرات مثبت قابلتوجهی بر محیط زیست و جامعه محلی داشته است. از منظر اجتماعی، این مجموعه با ایجاد فضایی سبز و دلانگیز، محیطی مناسب برای تفریح و گردشگری خانوادهها فراهم کرده است. کارکنان منطقه گل گهر و تمامی ساکنین سیرجان میتوانند همراه با خانوادههای خود به گهرپارک مراجعه کرده و از طبیعت بکر و زیبای آن بهرهمند شوند.
این فضا نهتنها فرصتی برای گذران اوقات فراغت فراهم میکند، بلکه تأثیر مثبتی بر روحیه و سلامت روانی کارکنان منطقه و عموم مردم دارد.
از منظر محیطزیستی، اقدامات انجامشده در گهرپارک فراتر از انتظارات بوده و با کاشت تعداد قابل توجهی درخت، چندین برابر تعداد پرسنل مجموعه گلگهر و مردم عزیز سیرجان، نقش مهمی در بهبود کیفیت هوا، افزایش رطوبت منطقه و کاهش انتشار ریزگردها ایفا کرده است. این درختان بهعنوان سرمایهای سبز، به پایداری اکوسیستم منطقه کمک کرده و به حفظ تعادل زیستمحیطی یاری میرسانند.
این اقدامات نشاندهنده تعهد مجموعه گل گهر به ایجاد فضایی همسو با نیازهای اجتماعی و محیطزیستی است که هم برای طبیعت و هم برای جامعه محلی منفعتهای بلندمدتی به همراه دارد.
فعالان محیط زیست همراه معتقدند و تأکید دارند که اقدامات شرکتهای بزرگ در حوزه محیط زیست نباید نمایشی باشد بلکه باید معطوف به ارتقای طبیعت منطقه باشد. شما به عنوان متخصص فکر میکنید شرکت گلگهر تا چه میزان در این خصوص مؤثر عمل کرده است؟
شرکت معدنی و صنعتی گل گهر در راستای تعهد به حفظ محیط زیست نه تنها اقدامات قابل توجهی را به انجام رسانده که در کشور بینظیر بوده و جنبه نمایشی نداشته، بلکه برخی اقدامات مهم دیگر آن دور از انظار عمومی هست. از جمله این اقدامات، کاشت یونجه و گیاهان علوفهای در مناطق صعبالعبور کوهستانی برای تغذیه پرندگان وحشی، بهویژه کبکهای بومی منطقه است. این مزارع که از دید عموم پنهان هستند با تلاش و زحمت بسیار ایجاد شدهاند و هرگز قرار بر گزارش و اطلاعرسانی نبوده و چون سؤال فرمودید، به عنوان مثال این یک مورد را عنوان کردم.
این ابتکار به دستور مدیرعامل محترم شرکت گل گهر، جناب آقای دکتر عتیقی اجرایی شده و هدف از آن، حمایت واقعی و غیرنمایشی از اکوسیستم منطقه و هدیهای به نسلهای آینده بوده است. علاوه بر این، اقداماتی نظیر کاشت گسترده انجیر دیم که در پاسخ به نگرانیهای مطرحشده درباره انقراض انجیرستانهای دیم استهبان انجام شده نیز در گهرپارک آغاز شده و در حال پیگیری است. این مجموعه به دلیل همجواری با مناطق مرتبط، نقش مؤثری در حفظ و احیای این گونههای گیاهی ایفا میکند.
بسیاری از اقدامات محیطزیستی انجامشده توسط شرکت گل گهر، از جمله فعالیتهای گهرپارک، تاکنون بهصورت عمومی گزارش نشدهاند. این اقدامات که بدون هرگونه رویکرد نمایشی انجام شدهاند، نشاندهنده تعهد عمیق این مجموعه به حفاظت از محیط زیست است. به باور مسئولین گهرپارک، بازدید مستقیم از این مجموعه میتواند گواهی بر عمق و اصالت این فعالیتها باشد.
شایان ذکر است که ایجاد مجموعهای با عظمت گهرپارک و انجام چنین اقدامات گسترده محیطزیستی، فراتر از رسالت اصلی شرکت گل گهر بهعنوان یک مجموعه معدنی بوده است. با این حال، این شرکت توانسته است اقداماتی را به انجام برساند که حتی از سوی نهادهای متولی مانند وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست و اداره منابع طبیعی در این سطح اقدامی صورت نگرفته است. این تلاشها، گهرپارک را به یکی از برجستهترین نمونههای اقدامات محیطزیستی در میان مجموعههای معدنی کشور تبدیل کرده است.
برای آبرسانی به درختان و گیاهان کشت شده و در صورت لزوم دفع آفات و مخاطرات موجود آیا اقدامات لازم از سوی مجموعه گهرپارک پیشبینی شده است؟
آبیاری مجموعه اصولی و به صورت تحت فشار و با حداکثر بهرهوری انجام شده است. مبارزه با آفات و مواردی از این دست بهصورت بیولوژیکی است و هیچگونه مصرف سموم نداریم؛ در گهرپارک باغ پرندگان آزاد داریم. درواقع آنچه اتفاق میافتد، طبیعی است و در چرخه طبیعی خود پیش میرود. در پایان خاطرنشان میشود فضای سبز گهرپارک به عنوان یک باغ گیاهشناسی با تنوع گیاهی بسیار بالا و کم نظیر در کشور هدیهای به علاقهمندان و پژوهشگران و همچنین نسل آینده بوده و میتواند برای جامعه علمی کشور راهگشا باشد.
تمام اطلاعات علمی و نتایج تحقیقات مربوطه را نیز در قالب کتاب «فضای سبز و فلور گیاهی گهرپارک» آماده کردهایم که به زودی منتشر میشود و به عنوان یک منبع علمی در اختیار پژوهشگران و علاقهمندان قرار میگیرد.