تصحیح و توضیح ابیاتی از تورج میرزا
مجتبی قبادی
طنزپرداز
در دیوان استاد تورج میرزا (از مریدان ایرج) بیتی است که ضبط آن در تمام نسخ معاصر به جز نسخه Pro دیوان استاد به شکل زیر آمده است.
لشکر صهیون کند دعوی مردی در جهان
گر بخندد هرکسی هرجا به او گشته فلان
در نسخه Pro دیوان استاد نیز چنین ضبط شده است:
لشکر صهیون کند دعوی مردی در جهان
گر نخندد هرکسی هرجا به او گشته فلان
جهت رفع این تفاوت در میان کلمات «بخندند» و «نخندند» باید به جهان شاعر بازگردیم زیرا توضیح واژه‌ی جهان است که مشکل گشای کار ماست. اندیشمندان معاصر در روابط بین الملل، جهان امروز را دو بخش کرده‌اند: جهان سوسولی و جهان غیر سوسولی. که اولی جهانیست که موشک ندارد، فردایش گفتمان دارد و همه تحت ید ابرقدرت‌ها در هم لول می خورند و دومی جهانیست که موشک دارد و ابرقدرت ندارد و اگر هم باشد، مورد اعتنا قرار نمی‌گیرد زیرا این ابرقدرت‌ها اسمی هستند نه جدی. تورج میرزا به تصریح خودش، شاعری جهان‌سوسول نبوده زیرا در ابیاتی از خودش و استادش ایرج، خاطراتی از هجو ابرقدرت‌های زمانش نقل می کند که... بگذریم. به همین دلیل بر خلاف جو رایج زمان و به تصریح خودش مسخره بازی‌های انتلکتوئلی لیبرال نظیر جهان وطنی و به تبع آن دهکده‌ی جهانی را قبول نداشته و در نقلی از استاد آمده که روزی تورج در جمع دوستان، پیرو سخنی مبنی بر «از کدخدای عالم بخواهیم تفقدی کند» گفته «زر مفته، این مسخره بازیا مالِ بچه... (افراد نابخرد) است». از سویی همیشه مشی استاد ضد نژادپرستی و آپارتاید بوده است که بارها در زندگی خود نشان داده است. به عنوان مثال یک بار در جمع گفت «مهاجرین را کتک بزنیم و اخراج کنیم» گفته است «خفه، عاقل باشید» یا مثلاً نسبت به برده داری در مزارع پنبه امریکا شعری با مطلع «حیوان، چو حیوان دست بر انسان مبر، رنگ او از قلب تو روشن‌تر است». پس حمایت از رژیم آپارتاید صهیونیستی به استاد نمی خورد. فلذا به قائده‌ی همین اصول، جهان در شعر استاد معنایی فراتر از جهان معمولی دارد و بر خلاف تمام نسخ که جهان واژه‌ای سوسولی است، جهان در نسخه Pro غیرسوسولیست. یعنی در بیت اول این معنا برداشت می‌شود که استاد آنقدر در پیرو سوسولیسم شده که افرادی که بر لشگر جرواجر صهیون نمیخندند را مورد نقد قرار داده است. اما جهان در بیت دوم، همان است که صحبت آن رفت و استاد انگار در پس دل خود گفته «زرشک» و به لشگر صیونی خندیده است.