گزارش تحلیلی

سفر بی دستاورد بایدن به سرزمین‌های اشغالی

زهره صفاری/  قتل عام وحشیانه بیش از 1000 غیرنظامی و کادر درمان در بیمارستان غزه، برنامه سفر جو بایدن به خاورمیانه را به کلی تغییر داد. رئیس جمهور امریکا که برای اعلام همبستگی و حمایت دوباره از نزدیکترین شریک استراتژیک خود در خاورمیانه در برهه خطرناک تقابل حماس و اسرائیل تدارک دیدار با نتانیاهو در تل آویو و پس از آن ملاقات با رهبران عرب در اردن را دیده بود، با کشتار بی‌رحمانه‌ای که صهیونیست‌ها در بیمارستان المعمدانی غزه راه انداختند، با انصراف اردنی‌ها از این میزبانی، با تمهیدات شدید امنیتی برای یک دیدار محدود در یک جنگنده نظامی وارد تل آویو شد.بیانیه ناگهانی اردن برای لغو نشست چهارجانبه اردن،  امریکا، مصر و تشکیلات خودگردان زمانی به تیم جو بایدن رسید که رئیس جمهور امریکا سفرش را آغاز کرده بود.
 اما شرایطی که دوست نزدیکش نتانیاهو در غزه ایجاد کرده است، سبب شد تا او و همراهانش با هواپیمای شخصی رئیس جمهور تا یونان بروند و از آنجا سوار بر یک جنگنده وارد سرزمین‌های اشغالی شوند.
بایدن از معرکه فلسطین چه می‌خواست؟
براساس آمارهای رسمی اعلام شده از سوی مراکز فلسطینی، از ابتدای این تقابل تا بعد از قتل عام حاضران در بیمارستان المعمدانی غزه، شمار شهدای فلسطینی به بیش از 3 هزار نفر رسیده است و دردآورتر آنکه یک سوم این شهدا کودکان بی‌گناهی بودند که زیر آتش موشک‌های صهیونیستی به خاک و خون کشیده شده‌اند.
اما این رودخانه پردرد غزه برای رئیس جمهور امریکا پر از ماهی به نظر می‌رسید و منابع نزدیک به جو بایدن 80 ساله تور خاورمیانه او را که قرار بود از اسرائیل شروع و با نشستی با رویکرد کاهش تنش‌ها با رهبران عرب به پایان برسد، اولویت دیپلماتیک کاخ سفید عنوان کرده بودند.
به نوشته شبکه خبری الجزیره، تا پیش از لغو نشست چهارجانبه اردن، بایدن قرار بود دیداری با نتانیاهو داشته و از جزئیات اهداف جنگی و استراتژی صهیونیست‌ها علیه حماس باخبر و درباره آن بحث و تبادل نظر کند و با تأکید بر حمایت همه جانبه امریکا از امنیت رژیم صهیونیستی، برای نقش آفرینی به‌عنوان یک حامی حقوق بشر و غیرنظامیان وارد اردن شود. موضوعی که اگر درست بود باید بعد از این کشتار به کل سفر را لغو می‌کرد و دست‌کم اگر محکومیت اسرائیل را هم نداشت تأکید بر حمایت دوباره از اهداف این رژیم نمی‌شد.
شکست استراتژیک بایدن
ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن پس از لغو میزبانی نشست چهارجانبه با امریکا، مصر و تشکیلات خودگردان، با مسئول خواندن صهیونیست‌ها در کشتار بیمارستان المعمدانی، آن را «ننگ انسانیت» خواند و خواهان توقف فوری تجاوز نظامی رژیم اشغالگر علیه مردم فلسطین شد.
اما در این میان این تغییر برنامه اردن برای بایدن تبعات خوشی ندارد. در واقع ناکامی او برای دیدار با حتی یک مقام فلسطینی آن هم در شرایطی که در سرزمین‌های اشغالی به دیدار نتانیاهو رفته بود، پیام دیپلماتیک او را به شدت تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و سیل انتقادات را در داخل امریکا و خارج از مرزهای کشورش به سوی او سرازیر خواهد کرد. در عین حال در چند ساعت چشم‌انداز بایدن برای بهره‌گیری از این سفر برای انتخابات 2024 را نیز تا حدود زیادی نابود کرده است.
تکانه‌های این ناکامی در حالی که او در مسیر سرزمین‌های اشغالی بود، در داخل امریکا بروز کرد و رشیده طلیب، تنها نماینده فلسطینی امریکایی مجلس نمایندگان امریکا در پیامی انتقادی به رئیس جمهور در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «وقتی از ایجاد فضای آتش بس و کمک به کاهش تنش‌ها امتناع می‌کنید همین می‌شود. تنها دستاورد جنگ شما و تخریب‌هایتان بازشدن چشم من و دیگر فلسطینی‌های امریکایی و مسلمان این کشور بود.»
این انتقاد در حالی به بایدن شده است که بیش از 70 گروه مذهبی و فعالان حقوق بشری و در رأس آنها شورای روابط اسلامی امریکا، از رئیس جمهور خواسته بودند در این سفر برای آتش بس در غزه اقدام کارآمدی انجام دهد. اما چه پیش از این سفر و چه در محورهای آن بایدن هرگز به طور اختصاصی از اسرائیل نخواسته است تا بمباران مناطق غیرنظامی، آمبولانس‌ها و... را متوقف کند یا مجوز ورود آب و غذا را به ساکنان غزه صادر کند. در عین حال حتی شواهد نشان می‌دهد نظامیان صهیونیست‌ همچنان در مرز غزه در انتظار دستور حمله زمینی هستند و از آن منصرف نشده‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند شاید سفر بایدن به سرزمین‌های اشغالی دلیل این تعلیق صهیونیست‌ها باشد تا دست‌کم نزدیکترین و بزرگترین حامی‌شان را در بدو ورود سرشکسته نکنند و برنامه‌شان را بعد از خروج او عملی کنند. در کل سفر بایدن بیش از یک دیدار استراتژیک برای پایان تنش‌ها، به یک اعلام همبستگی جدید دو شریک قدیمی شباهت یافته است. کارشناسان امریکایی با انتقاد از شرایط پیش آمده، سفر بایدن و اهداف آن را در بدترین زمان ممکن می‌دانند. به نوشته نیویورک تایمز، چارلز لیستر، رئیس مؤسسه ضدتروریسم خاورمیانه معتقد است: «زمان و چشم‌انداز چنین دیدار مهمی نمی‌توانست بدتر از این باشد. فارغ از هر تبعاتی که حمله به بیمارستان غزه خواهد داشت تنش‌ها نسبت به هفته گذشته شدت بیشتری خواهد گرفت.» جاناتان پانیکوف، رئیس برنامه شورای آتلانتیک خاورمیانه نیز با اشاره به تهدید بالقوه حمله زمینی رژیم صهیونیستی به غزه گفت: «به عقیده من ناکامی در ایجاد یک استراتژی بزرگ کارآمد، در درازمدت می‌تواند بزرگترین تهدیدها را ایجاد کند.»