حجاب از ایران تا غرب
بررسی دوکتاب مسأله حجاب در غرب و در جمهوری اسلامی
فریده افشار
فعال حوزه زنان و خانواده
مسأله حجاب در غرب و مسأله حجاب در جمهوری اسلامی نوشته علی غلامی احتمالاً یکی از معدود کتاب‌های مبسوط و خوب در حوزه حجاب برای کسب اطلاعات صحیح و پاسخ به شبهات جوانان است.
در این دو کتاب غلامی با استناد به قرآن، نهج‌البلاغه و نکات مأخوذ از کتاب‌های تألیف شده و همچنین استناد به آمارهای متقن در ایران و دیگر کشورها به تبیین مفهوم، چرایی و سیر تطور حجاب پرداخته است.
در کتاب مسأله حجاب در غرب، وضعیت حجاب قبل و حین قرون وسطی، پس از رنسانس، در کشورهای اروپایی، در ادیان الهی و آیین‌های بشری بررسی شده و در انتهای کتاب نیز در تبیین و نقد عملکرد کشورهای غربی در قبال حجاب مطالبی عنوان شده است.
در این کتاب سیر تغییر و تطور حجاب و پوشش در چهار کشور بزرگ آن زمان اروپا، یعنی ایتالیا، فرانسه، انگلیس و آلمان به تفصیل توضیح داده شده است که به لحاظ فهم دقیق تغییر و تحولات واقع شده طی قرون متمادی در حوزه حجاب در اروپا و پی بردن به سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی قدرت‌های بزرگ در راستای منافع خاص سیاسی، فرهنگی، اقتصادی خود در این حوزه بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که در نظر کارشناسان امر، تغییرها در حوزه لباس و پوشش در اروپا، از بعد از نیمه دوم قرن بیست، نه یک پروسه بلکه یک پروژه بوده است.
در کتاب مسأله حجاب در غرب به دلایل رویگردانی و مخالفت با حجاب در غرب نیز پرداخته شده است و از آنجایی که بررسی مباحث مربوط به زنان در هر کدام از زمینه‌های آن در جهان غرب بدون توجه به جنبش فمینیسم امکان ندارد، در این کتاب به نحله‌های معروف فمینیستی و نقش آنها در حجاب‌گریزی زن‌ها نیز پرداخته شده است.
در انتهای کتاب نیز به دلایل اقبال به حجاب در غرب در سه ساخت شناختی، گرایشی و رفتاری پرداخته شده است.
در کتاب مسأله حجاب در جمهوری اسلامی نیز به جایگاه و مبانی حجاب و پوشش، حجاب در ادیان، آیین‌ها و ملل، ضرورت‌های حجاب و علل بدحجابی در ایران پرداخته شده و راهکارهایی برای حل مشکل بدحجابی نیز ارائه شده است.
همچنین نکته قابل توجه در این کتاب پاسخ علمی و صحیح به شبهات مطرح شده، نظیر عدم برخورد با بدحجابی در صدر اسلام، فردی بودن حجاب و تعلق آن به حریم خصوصی، معنای عدم اکراه در دین، حجاب عامل التهاب بیشتر جامعه، حجاب مانع آزادی و مانع فعالیت زن و همچنین ریشه توسعه یا عقب‌ماندگی جوامع و شبهاتی از این دست است؛ چرا که پاسخ‌های غیرعلمی و ناصحیح به این شبهات در سالیان اخیر آسیب‌های اجتماعی بزرگی را موجب شده است.
علی غلامی در این کتاب علت و ریشه توسعه جوامع غربی را نیز به‌طور واضح اعلام کرده است؛ او این این گونه بیان کرده که اولاً ریشه توسعه در غرب از یکسو تلاش و فعالیت و برنامه‌ریزی خود مردمان غرب خصوصاً در قرن بیستم و پس از جنگ جهانی دوم است و از سوی دیگر ریشه در استعمار مادی و معنوی شرق توسط غرب دارد. ثانیاً علت عقب‌ماندگی ملل اسلامی نسبت به غرب ریشه در کم‌کاری و ضعف برنامه‌ریزی و مدیریت آن‌هاست نه التزام آنها به حجاب!
خلاصه کلام آن که هم ریشه توسعه را باید در امری غیر از بدحجابی یعنی تلاش و مدیریت و برنامه‌ریزی جست‌وجو نمود و هم ریشه عقب‌ماندگی برخی ملل مسلمان را در اموری چون کم‌کاری و بی‌برنامگی و فقدان نظم، نه حجاب و پوشش؛ زیرا هیچ دستاورد و محصول علمی ناشی از بی‌بندوباری و لاقیدی نبوده و نخواهد
بود.
در انتها نیز باید گفته شود که اگر اسلام قائل به خانه‌نشینی زن و جلوگیری از حضور و فعالیت وی و جلوگیری از تعامل زن با هر فردی جز اهل خانه و محارم اوست، بحث از حد پوشش و تدقیق در ظرایف تعامل با نامحرم امری لغو و بی‌فایده می‌شود و در عمل بستری برای تحقق نخواهد داشت. بنابراین وجود احکامی همچون حجاب، برخلاف تصور خیلی از افراد نشان‌دهنده تأیید حضور اجتماعی زنان است و فقط برای آن حدودی به نفع زنان، خانواده و کل جامعه بشری قائل شده است.