سِرّ نی در نینوا می‌ماند اگر زینب نبود
بررسی نقش حضرت زینب(س) در قیام عاشورا
مرضیه شعرباف
مدرس دانشگاه و حوزه و پژوهشگر
ازجمله وقایع پررنگ قیام امام حسین(ع) نقشی است که حضرت زینب(س) از عصر عاشورا به عنوان پیام‌رسان این واقعه ایفا نمودند. در واقع رساندن دلیل قیام امام(ع) و روند اتفاقاتی که در نهایت منجر به شهادت امام، یاران و خانواده‌شان شد، مسأله‌ای بود که اگر ایشان در باب آن روشنگری نمی‌کردند، در همان صحرای کربلا به دست فراموشی سپرده می‌شد. تنبهی که سخنان و خطبه‌های ایشان به مردم کوفه داد و نشان دادن چهره واقعی اسرا که در شام اتفاق افتاد، کار ویژه ایشان در روزهای پس از شهادت امام بود.
ما در صفحات تاریخ پس از عاشورا و بازگشت اسرا از کوفه و شام به مدینه، اخبار خاصی از حضرت زینب(س) نداریم، کما اینکه پیش از قیام کربلا نیز، غیر از اینکه ایشان معلم تفسیر قرآن برای زنان مدینه بودند، خبر ویژه‌ای در دسترس نیست. با این حال اتفاقی که باید می‌افتاد، در زمان درست و به صحیح‌ترین شیوه توسط ایشان رقم خورد و این دقیقاً نکته‌ای است که قابلیت الگوگیری از حضرت زینب را دوچندان می‌کند.
شخصیتی چنان با صلابت که بتواند باوجود آن همه داغ و درد و مصیبت، کاروان اسرا را هدایت کند، از جان امام سجاد(ع) حفاظت نماید و کوبنده و با صلابت شهر به شهر و مجلس به مجلس از جنایت اتفاق افتاده پرده بردارد و چهره حقیقی سفاکان کوفی و شامی را نشان دهد، شخصیتی است قوام یافته، متصل به سرچشمه معنویت و آگاه از زمان.
از عاشورای ۶۱ هجری تاکنون، هرکجا در جوامع اسلامی ظلمی اتفاق افتاده و بانگ اعتراض بلند شده، تحریف و بدعتی اتفاق افتاده و فریاد وا اسلاما برخاسته، زینبی به تأسی از پیام‌آور کربلا، کنار قیام کنندگان بوده است.
زنان در طول تاریخ خود را در متن وقایع جایابی کرده‌اند. خود را زینبی دیده‌اند که رسالتش مخابره هدف شهدا و قیام کنندگان به دیگران و بلکه سراسر دنیا و هدفش صبر زینب‌گونه بر مصیبت وارده و تبدیل تهدید به فرصت بوده است.
تربیت یافتگان مکتب زینب(س) آنچه باید می‌آموختند را از ایفای نقش ایشان در دو ماه بعد از واقعه عاشورا آموخته‌اند. آموزشی که به لحاظ کمی اگرچه کوتاه است، چنان باکیفیت و پرمغز است که توانسته در طول ۱۴ قرن روشن‌کننده مسیر دلدادگان باشد و طی قرن‌ها، هنوز حرکت حضرت، راهنمای زنان و مردانی است که قدم در مسیر حق می‌گذارند.
وقایع پس از عاشورا نشان از اهمیت نقش همه مسلمانان در حفظ و حراست از دین دارد. زن و مرد به یک اندازه موظف به ایفای نقش هستند و در صورت تشخیص صحیح و بموقع، می‌توانند گامی مؤثر در انجام رسالت دینی خود بردارند. از کاروان کربلا به جز امام سجاد(ع) که در بستر بیماری بودند، مرد دیگری زنده نماند و همه بار تکمیل رسالت را زنان و بویژه عقیله بنی‌هاشم به دوش کشید، ولی چنان با اراده و مصمم و چنان آگاه و مسلط این کار را انجام داد که حقیقت دین در اعصار و قرون گم نشد و گرد فراموشی بر اصل واقعه ننشست.
سال‌های دفاع مقدس، آیینه‌ای بود که بخوبی نشان داد زنان درس خود را بخوبی آموخته‌اند و زینب‌های هر صحنه نبردی، پیام‌رسان واقعیت آن نبرد هستند و با صبری که ریشه در ایمان آن‌ها دارد مکمل نقش همسران و پدران خود در میدان جنگ هستند. زنانی که پس از هر خبر شهادت با صلابتی مثال‌زدنی شهید خود را به اسلام تقدیم کردند و نهال انقلاب را آبیاری.
و این صبر و مجاهدت زینب گونه، لحظه به لحظه در تمام زندگی مجاهدان راه حق ساری و جاری است. تشخیص آگاهانه، عمل بموقع، دفاع از حریم دین، صبر بر مصیبت در راه حق، غفلت نورزیدن از ارتباط و اتصال با خداوند، همه و همه، درس‌هایی است که از حرکت انقلابی زینب(س) به شاگردان مکتبش به یادگار مانده است.