برای استمرار انقلاب «فرهنگ گفت‌وگو» را جدی‌تر بگیریم
دکتر محمدحسین شعاعی
مدیر گروه ارتباطات میان‌فرهنگی دانشگاه امام صادق(ع)
«راهپیمایی» به یک معنا، یکی از ارکان انقلاب اسلامی است چون اساساً انقلاب ما یک انقلاب مردمی بود و بالطبع، تجلی و کنشگران اصلی این رویداد هم مردم هستند و فراتر از این، استمرار انقلاب هم با حضور و مشارکت مردم محقق می‌شود. البته تجلی مشارکت در عرصه‌های مختلف اجتماعی در قالب‌های مختلفی انجام می‌شود؛ مثلاً در حوزه سیاسی مشارکت با فضای «انتخابات» پیوند می‌خورد، در حوزه فرهنگی با مفهوم «گفت‌وگو» و در حوزه اقتصادی با مفهوم «شفافیت» گره می‌خورد.
فارغ از اینکه مشارکت در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با چه مؤلفه‌ای شناخته می‌شود، باید به این نکته اذعان کرد که «گفت‌وگو» رکن رکین مشارکت در حوزه‌های مختلف است. در فضای گفت‌وگو، مرز میان «خود» و «دیگری» کم‌رنگ می‌شود. گفت‌وگو، تعمیق و بسط پیدا کرده و انقلاب اسلامی با سرعت بیشتری حرکت می‌کند چون این فضا باعث می‌شود هم خود و هم دیگری را بهتر بشناسیم و هم نقص‌ها پیدا و اصلاح شوند و همچنین خود را بهتر به دیگران بفهمانیم. به عبارت دیگر، «گفت‌وگو» بازی چند سر برد است.
گفت‌وگو می‌تواند دارای ابعاد مختلف بینشی، گرایشی و کنشی باشد و با روش استدلالی، عاطفی یا رفتاری انجام گیرد و ساختار رسمی یا غیررسمی و میان مسئولان و نخبگان یا عوام مردم باشد. مسأله‌ای که ما از آن رنج می‌بریم این است که امروز، باب گفت‌وگو میان خود مردم هم بسته شده است. زمانی که فضا گفت‌وگویی باشد، نشاط و سرزندگی حاکم می‌شود. به عبارت دیگر شکوفایی ارتباطی در فضایی گفت‌وگویی رخ می‌دهد.
اما واقعیت این است که در سطح شهر بسترهای گفت‌وگو نداریم، المان‌های شهری ما بر مدار گفت‌وگو دائر نشده‌اند و روح گفت‌وگو را در شهروندان تقویت نمی‌کنند. المانی که نشان می‌دهد در فضای گفت‌وگو ضعف داریم، بحث «مصرف فرهنگی» است. مطابق آمارها مصرف فرهنگی مردم مطلوب نیست که اگر فضای گفت‌وگو را رقم بزنیم، مصرف فرهنگی هم افزایش می‌یابد. به‌عبارت دیگر هرچه مصرف مردم در فضای فرهنگی بیشتر باشد، انقلابی که پایه‌اش فرهنگ بوده، بیشتر قابلیت بازتولید می‌یابد.
اگر بتوانیم رویدادهایی همچون راهپیمایی را که معنای سیاسی‌اش غالب است، در حوزه فرهنگی آن هم در سطح ملی تکثیر کنیم، خود انقلاب تقویت می‌شود. چه بسا اگر ما قبلاً در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کردیم، یکسری مشکلاتی که این اواخر شاهدش بودیم، پیش نمی‌آمد. ما باید از مفهوم گفت‌وگو در نظام سیاستگذاری کشور، بیشتر بهره ببریم.