سرمایه‌ای ماندگار برای فرهنگ ایران‌زمین

مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری: درگذشت هنرمند و کارگردان برجسته سینما و تئاتر ایران، زنده‌یاد بهرام بیضایی، ضایعه‌ای برای جامعه هنری و فرهنگی کشور است.
وی از زمره هنرمندان مؤلفی بود که توانست هنر را با تفکر، تاریخ را با اسطوره و نمایش را با هویت ایرانی در آمیزد و آثاری خلق کند که فراتر از صحنه تئاتر و قاب سینما، در حافظه فرهنگی ملت ایران ماندگار شود.
بی‌تردید، آثار ماندگار خالق «روز واقعه» سرمایه‌ای ماندگار برای فرهنگ ایران‌زمین و بخشی ارزشمند از میراث فکری و هنری این مرز و بوم به‌شمار می‌آید و در گذر زمان، بر غنا و اثرگذاری آن افزوده خواهد شد.
اینجانب درگذشت این هنرمند نامدار کشورمان را به خانواده محترم ایشان، جامعه هنری و فرهنگی کشور و همه دوستدارانش تسلیت می‌گویم و برای آن فقید آرامش ابدی و برای بازماندگان ایشان صبر، سلامتی و تسلای خاطر مسألت دارم.

به‌مثابه یک معیار

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور: درگذشت جناب آقای بهرام بیضایی، هنرمند نامدار کشورمان، کارگردان ماندگار سینما و تئاتر، نمایشنامه‌نویس، فیلمنامه‌نویس و پژوهشگر برجسته فرهنگ و اسطوره، پایانی است بر حضور جسمانی یکی از عمیق‌ترین صداهای تاریخ معاصر هنر این سرزمین؛ اما بی‌تردید، آغاز ماندگاری پررنگ‌تر نام و اندیشه او در حافظه فرهنگی ایران است. بهرام بیضایی نه صرفاً یک هنرمند، بلکه معمار اندیشه در هنر بود؛ هنرمندی که روایت، تاریخ، اسطوره، زبان و هویت ایرانی را با نگاهی نقادانه، ژرف و مستقل بازخوانی کرد و آثاری آفرید که هم پختگی و جهان‌بینی خاصی در آنها نمایان بود و هم فراتر از زمانه خود ایستادند. او با آثارش به ما آموخت که هنر، میدان پرسش است، نه تکرار؛ و فرهنگ، زیستگاهی زنده است، نه خاطره‌ای ایستا. باور دارم که اندیشه، زبان و جهانِ بیضایی همچنان الهام‌بخش نسل‌های آینده خواهد بود. نام او در تاریخ هنر ایران، نه به‌عنوان یک دوره، بلکه به‌مثابه یک معیار باقی خواهد ماند.

دعوت به حفظ ارزش‌های انسانی

علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور: درگذشت «بهرام بیضایی» در روز تولدش، تنها فقدان یک هنرمند نیست؛ بلکه خاموشی اندیشه‌ای است که تاریخ، اسطوره و اکنون را به تبادل نظر می‌کشاند.
او در عرصه تئاتر و سینما، از مرگ یزدگرد تا روایت‌های زن‌محور و حاشیه‌نشین، همواره به پرسشگری قدرت در هر شکل و مکان پرداخت و روایت‌های رسمی و سازوکارهای حذف، بویژه در آثارش که به زنان می‌پرداخت را به چالش کشید.
بیضایی هنرش را به میدان اندیشه تبدیل کرد و نشان داد جامعه‌ای که با حافظه و پرسش‌هایش روبه‌رو نشود، ناچار آنها را به سکوت و تبعید می‌سپارد.
فقدان او یادآور کاهش خلاقیت در حیات فرهنگی ماست که می‌توانست در متن جامعه حضور داشته و بر پیوستار نسلی اثرگذار باشد. آثارش همچنان ما را به بازخوانی تاریخ و حفظ ارزش‌های انسانی دعوت می‌کنند. یاد و اثر او در حافظه فرهنگی ایران جاودانه خواهد ماند.

گسترش روایتگری ایرانی

سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: درگذشت استاد بهرام بیضایی، نمایشنامه‌نویس، پژوهشگر و فیلمنامه‌نویس، موجب تأثر شد. ایشان در سال‌های طولانی فعالیت هنری خود، با خلق آثار نمایشی و سینمایی و توجه به ریشه‌های فرهنگی و اسطوره‌ای، سهمی درخور در گسترش روایتگری ایرانی ایفا کردند. اهتمام زنده‌یاد بیضایی به پژوهش و ارتقای دانش نمایش، در کنار نقش مؤثر در تربیت نسل‌ جدید، بخشی از میراث فرهنگی این استاد هنرمند را شکل داده است. آثار، پژوهش‌ها و نوشته‌های زنده‌یاد بیضایی از تألیفات، تا آثار نمایشی و سینمایی در حافظه‌ هنر ایران پایدار خواهد ماند.

ضرورتِ حمایت از سرمایه‌های فرهنگی

عبدالکریم حسین‌زاده، معاون رئیس‌جمهور: افسوس که ایران، یکی از سترگ‌ترین روایتگران ادب و هنر را از دست داد؛ بهرام بیضایی. یارِ دیرینِ شاهنامه فردوسی و هنرمندی که با قلم و اندیشه‌، تار و پود تاریخ و فرهنگ این سرزمین را به صحنه آورد و ریشه‌های ایرانی‌مان را در دل هنر زنده نگه داشت. واژه‌واژه نوشته‌ها و لحظه‌به‌لحظه آثار نمایشی او هم تجلی هویت کهن ایران و پیوستگی فرزندان این خاک با گذشته‌شان بود و هم یادآور ارزش‌های والای انسانی و اجتماعی. تلخی این فقدان زمانی ژرف‌تر می‌شود که به یاد آوریم او که عمری مردمش را به تأمل درباره ریشه‌ها و فرهنگشان فرا می‌خواند، دور از آغوش وطن چشم از جهان بست.
این تجربه تلخ، ضرورتِ بازاندیشی در سازوکارهای حمایت از سرمایه‌های فرهنگی کشور را یادآور می‌شود تا سرزمین ما بیش از این ناچار به وداع در غربت با فرهیختگانی نباشد که می‌توانند در متن زندگی و فرهنگ این ملت حضور داشته باشند و اثر بگذارند.
غم درگذشت بیضایی تلنگری دوباره است تا بیش از پیش به خانه‌مند شدن نخبگان در وطن مان «ایران ‌جان» بیندیشیم. زنده یاد بهرام بیضایی برگ تازه‌ای بر دفتر فرهنگ ایران‌زمین افزود و میراثی برجای گذاشت که فراتر از زمان، در حافظه فرهنگی این ملت، بقا خواهد یافت.