آرزوکیهان
گروه علم و فناوری

با نزدیک‌تر شدن به سال ۲۰۳۰ و زمان خداحافظی ناسا با ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS)، رقابت‌های جهانی برای ساخت ایستگاه‌های فضایی جایگزین، وارد مرحله‌ای تازه شده و در این میان، روسیه هم نمی‌خواهد از این رقابت عقب بماند. 
روسیه که اکنون در ISS همکاری دارد، سال‌هاست به دنبال ساخت یک ایستگاه فضایی با تجهیزات جدید بوده و می‌خواهد برای پرتاب‌ها، وابستگی به پایگاه «بایکونور» در قزاقستان را کاهش دهد اما برنامه‌های این کشور در سال‌های اخیر، دستخوش تغییراتی اساسی شده‌ است. بر اساس اظهارات تازه «اولگ اورلوف»، مدیر مؤسسه مسائل زیست‌پزشکی آکادمی علوم روسیه، ایستگاه فضایی آینده این کشور (ROSS)، قرار است از ماژول‌های بخش روسی ISS استفاده کند که برخی سن بالایی دارند و فرسوده هستند؛ موضوعی که محل مناقشه بسیار است و برخی، با این نگاه مخالفت می‌کنند.

تغییر مسیر یک ایده قدیمی
در سال ۲۰۰۹، مرکز فضایی روسیه OPSEK ، ایده یک ایستگاه فضایی ماژولار نسل سوم را برای مدار پایین زمین مطرح کرد و قرار بود ماژول‌های بخش روسی ایستگاه فضایی بین‌المللی، در آن به کار بروند. اما پس از مطالعات امکان‌سنجی و مقرون به صرفه‌تر شناخته شدن حضور در ایستگاه فضایی بین‌المللی، از این طرح صرف‌نظر شد. در نهایت هم در سال ۲۰۲۱ روسیه اعلام کرد به دلیل فرسودگی ماژول‌ها و قدمت 30 ساله برخی سازه‌ها، همکاری خود با ISS را تا سال ۲۰۲۴ پایان می‌دهد. در ادامه، نام OPSEK به ایستگاه خدمات مداری روسیه (ROSS) تغییر یافت و قرار شد یک ایستگاه جدید بدون استفاده از ماژول‌های ISS ساخته شود. قرار بود اولین ماژول در سال ۲۰۲۷ پرتاب شود و سه ماژول دیگر تا ۲۰۳۰، هسته اصلی ایستگاه فضایی روسیه را شکل دهند. حتی برنامه‌هایی برای افزودن ماژول‌های بیشتر تا سال ۲۰۳۵ و میزبانی گردشگران فضایی مطرح شد اما تحولات سیاسی و اقتصادی پس از سال ۲۰۲۲، این نقشه راه را دگرگون کرد. اما حالا ظاهراً اوضاع تغییر کرده و روسیه قصد دارد پس از پایان رسمی مأموریت ISS، ماژول‌های خود را از این ایستگاه جدا کند و از آنها به‌عنوان هسته اصلی ROSS بهره بگیرد.
بر اساس این طرح تازه، ایستگاه مداری روسیه به دلایل ژئوپلیتیکی، در مدار ۵۱٫۶ درجه قرار خواهد گرفت. این مدار به روسیه اجازه می‌دهد با انجام پرتاب‌های فضایی خود از پایگاه‌های داخلی مانند «پلستسک» و «وستوچنی» وابستگی به پایگاه «بایکونور» در قزاقستان را کاهش دهد. بایکونور، بزرگترین پایگاه فضایی جهان است که نقشی بی‌بدیل در تاریخ اکتشافات فضایی ایفا کرده است.
با این حال، همه در روسیه نسبت به این تصمیم خوش‌بین نیستند. به عنوان مثال «ماریا سوکولووا»، روزنامه‌نگار روس با ارجاع به سخنان اورلوف در سال ۲۰۲۲، این طرح را به‌شدت زیر سؤال برده و یادآور شده است، او پیش از این نسبت به آلودگی‌های باکتریایی و قارچی انباشته‌شده در ماژول‌هایISS هشدار داده و آن را تهدیدی جدی برای سلامت فضانوردان دانسته بود.
طبق داده‌های رسمی هم در ۶۵ درصد نمونه‌های زیستی بررسی‌شده، میزان میکروارگانیسم‌ها فراتر از استانداردهای ایمنی بوده و این مشکلات نه‌تنها برطرف نشده، بلکه با گذر زمان تشدید هم شده‌ است. 
ماژول‌های روسی ایستگاه فضایی بین‌المللی مانند «زاریا» و «یونیتی» با عمر ۲۷‌ساله و «زوزدا» با سن ۲۵ سال، با نشت هوا و آسیب‌های ناشی از نوسانات دمایی و تابش‌های کیهانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و نیازمند تعمیرات مداوم و زمان‌بر هستند.